Τα εγκεφαλικά επεισόδια ίσως αποτελούν τη δραματικότερη νόσο του ανθρώπου. Όχι τόσο γιατί μπορεί να προκαλέσουν το θάνατο, αλλά γιατί μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή σωματική και πνευματική αναπηρία.

 Ιδιαίτερα σε ανθρώπους με έφεση στα γράμματα και τις τέχνες, οι επιπτώσεις είναι δραματικές. Αλλοιώνουν τον χαρακτήρα του ανθρώπου, τη συναισθηματική του αντίδραση και πολλές φορές τον οδηγούν σε καταστάσεις ισοδύναμες της άνοιας.

Δύο είναι οι κυριότεροι τρόποι που μπορεί να προκληθεί το εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο ένας είναι η ρήξη μίας εγκεφαλικής αρτηρίας, η οποία προκαλεί εγκεφαλική αιμορραγία και ο άλλος αφορά τη δημιουργία θρόμβου ή έμβολου μέσα στην αρτηρία. Το έμβολο συνήθως είναι θρόμβος που προέρχεται από την καρδιά ή τις αρτηρίες. Και στις δύο περιπτώσεις δημιουργούνται συνθήκες κακής αιματώσεως περιοχών του εγκεφάλου, καταστρέφονται εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα και ευγενή εγκεφαλικά κέντρα.

Η κυριότερη αιτία των εγκεφαλικών επεισοδίων είναι η αθηροσκλήρωση. Δηλαδή η σκλήρυνση των αρτηριών με δημιουργία αθηροματικών πλακών στο τοίχωμά τους, που περιέχουν κυρίως χοληστερίνη. Οι πλάκες αυτές είτε αδυνατίζουν τα τοιχώματα της αρτηρίας και δημιουργούν ανευρύσματα είτε σπάζουν και δημιουργούν θρόμβους που φράζουν την αρτηρία. Οι αρτηρίες που έχουν ανεύρυσμα (διάταση) είναι επιρρεπείς στο να ραγούν (σπάσουν), ιδιαίτερα όταν υπάρχει και αυξημένη πίεση (υπέρταση).

Γενικότερα, ο υπερτασικός ασθενής είναι ένας άρρωστος αυξημένου κινδύνου για να πάθει εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι παθήσεις κυρίως της τρίτης ηλικίας αλλά παρουσιάζονται και σε νεότερες ηλικίες όταν υπάρχουν εκ γενετής ανευρύσματα των εγκεφαλικών αρτηριών, τα λεγόμενα συγγενή, ή συντρέχουν άλλοι λόγοι πρώϊμης αθηροσκλήρωσης ή σοβαρές καρδιακές παθήσεις (όπως π.χ. τα μεγάλα εμφράγματα του μυοκαρδίου, η κολπική μαρμαρυγή, η καρδιακή ανεπάρκεια, ορισμένες σοβαρές εκ γενετής παθήσεις της καρδιάς).

Τα εμβολικά επεισόδια γίνονται όταν αποσπασθεί το έμβολο που συνήθως είναι ένας θρόμβος, ο οποίος δημιουργείται πάνω στα εσωτερικά τοιχώματα της καρδιάς. Συνήθως, θρόμβοι δημιουργούνται εσωτερικά στο τοίχωμα της αριστερής κοιλίας ή μέσα στον αριστερό κόλπο όταν η ροή του αίματος είναι βραδεία. Θρόμβοι επίσης δημιουργούνται μέσα στις καρωτίδες ύστερα από ρήξη μιας αθηροσκληρωτικής πλάκας που βρίσκεται επάνω στο τοίχωμα των καρωτίδων.

Σπανιότερα είναι δυνατόν να υπάρχουν έμβολα από ασβέστιο που αποσπώνται από το τοίχωμα της αορτής ή έμβολα που αποσπώνται από όγκους της καρδιάς (π.χ. μύξωμα) ή έμβολα από εκβλαστήσεις που δημιουργούνται κατά την πορεία μίας ενδοκαρδίτιδας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλές φορές εκδηλώνεται ένα φευγαλέο εγκεφαλικό επεισόδιο που δεν δίνει εικόνα καταστροφής του εγκεφάλου ακόμα και στη μαγνητική τομογραφία, γιατί μικρά έμβολα ή θρόμβοι αυτοδιαλύονται μέσα σε ώρες. Χαρακτηριστική εικόνα παρατηρείται στην παροξυσμική (φευγαλέα) κολπική μαρμαρυγή όπου δημιουργείται θρόμβος μέσα στον αριστερό κόλπο, ο οποίος αποσπάται και με την κυκλοφορία του αίματος φθάνει μέχρι τα εγκεφαλικά αγγεία, τα φράζει και προκαλεί το εγκεφαλικό επεισόδιο.

Όμως, η δραματικότερη εικόνα εγκεφαλικών επεισοδίων είναι η μεγάλη αιμορραγία μέσα στον εγκέφαλο, η οποία στην καλύτερη περίπτωση δημιουργεί μεγάλη αναπηρία και στις περισσότερες περιπτώσεις προκαλεί θάνατο.

Τα εγκεφαλικά επεισόδια παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια συγκριτικά με το παρελθόν ελάττωση. Η ελάττωση αυτή οφείλεται στην αντιμετώπιση των παραγόντων που προδιαθέτουν σε αθηροσκλήρωση και κυρίως της υπέρτασης, του σακχάρου και της χοληστερίνης. Η ανακάλυψη σειράς αντιϋπερτασικών φαρμάκων που διατηρούν την αρτηριακή πίεση σε φυσιολογικά επίπεδα θεωρείται ότι συνέβαλε σημαντικά, εφ’ ενός στην ελάττωση των εγκεφαλικών επεισοδίων και αφ’ ετέρου στην εκδήλωσή τους, κυρίως σε προχωρημένη ηλικία.(Πηγή:Iatronet)