Το γνωστό αίτημα των δημόσιων μη μειονοτικών δημοτικών σχολείων που ζητούν διαρκώς από την πολιτεία, επαναφέρουν με επιστολή –υπόμνημα που αποστέλλουν στην πολιτική ηγεσία οι Πομάκοι, μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων Ξάνθης.

Η επιστολή αποστέλλεται στην Υπουργό Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου και στον Γιώργο Παπανδρεόυ (λανθασμένα ίσως με την ιδιότητα του Υπουργού Εξωτερικών) και κοινοποιείται στον αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης, στους αρχηγούς όλων των κομμάτων της βουλής, στη Γενική Γραμματέα της Περιφέρειας, τον Πρόεδρο της Βουλής και στους βουλευτές της περιοχής.

Αφού περιγράφουν με αρκετές λεπτομέρειες το σοβαρό πρόβλημα με την εκπαίδευση που αντιμετωπίζουν οι πομάκοι της περιοχής που βρίσκονται ανάμεσα στην δύσκαμπτη ελληνική διοίκηση και την ασφυκτική πίεση του Τουρκικού Προξενείου, εφόσον επιθυμούν να προσδιορίζονται με βάση την πομακική τους ταυτότητα. Το βασικό νόημα της επιστολής κατατείνει στην έκφραση του πάγιου αιτήματος μεγάλου μέρους του πληθυσμού της ορεινής περιοχής που ζητά δημόσια, μη μειονοτικά σχολεία  προκειμένου να αποφύγει τον εναγκαλισμό με τη γείτονα αλλά και να πετύχει πολύ υψηλότερη ποιότητα σπουδών στα αμιγώς ελληνόφωνα σχολεία.

Τα τελευταία χρόνια έγιναν δειλά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή και ιδρύθηκαν τα πρώτα ελληνόφωνα σχολεία της ορεινής χωρίς αυτά να λειτουργήσουν. Απομένουν σημαντικά ακόμη βήματα για την ικανοποίηση των αιτημάτων αυτής της συγκεκριμένης ομάδας του μειονοτικού πληθυσμού που αυξάνονται συνεχώς καθώς είναι σαφές ότι επιθυμεί αμιγώς ελληνόφωνη εκπαίδευση για να απεγκλωβιστεί από την τουρκική προπαγάνδα.

Στην επιστολή τους μιλούν με σαφήνεια για τη σημασία της γλώσσας τους ως σημαντικού στοιχείου αυτοπροσδιορισμού και εκφράζουν τη διαμαρτυρία τους για το γεγονός ότι οι εκκλήσεις τους συχνά αγνοούνται, αφήνοντας αιχμές για τις τελευταίες κυβερνήσεις. Ζητούν, μεταξύ άλλων,  τη λειτουργία των 4 ελληνόφωνων σχολείων και τη δημιουργία πέμπτου στον οικισμό της Μάνταινας, τη λειτουργία νηπιαγωγείων και παιδικών σταθμών σε όλα τα πομακοχώρια, τη διδασκαλία του κορανίου στα σχολεία, τη δημιουργία πιλοτικών σχολείων που θα διδάσκεται η πομακική και τη συστηματική καταγραφή της ιδιαίτερης γλώσσας τους.

Η επιστολή–Υπόμνημα

Αναλυτικά η μακροσκελής επιστολή του Συλλόγου, την οποία υπογράφουν ο Πρόεδρος Ταχήρ Κόντε, η Γεν. Γραμματέας Αλιέ Εφέντη και ο Ταμίας Χαμδή Εφέντη, αναφέρει:

“Τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων Νομού Ξάνθης (υπ’ αρ. 23/2007 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ξάνθης) απευθυνόμαστε σε σας, ζητώντας την προσοχή σας σε ένα θέμα πού για πολλά χρόνια αποτελεί ανοικτή πληγή για τον λαό της Θράκης και ιδιαίτερα για τους Πομάκους της Θράκης, τμήμα των οποίων εκπροσωπούμε. Εδώ και πολλές δεκαετίες συντελείται εις βάρος μας μία μορφωτική, γλωσσική και πολιτισμική γενοκτονία. Μία γενοκτονία εις βάρος αυτών των ανθρώπων, μεταξύ των οποίων ανήκουν και τα μέλη του Συλλόγου μας, που έχουμε το θάρρος να αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Πομάκοι της Ελλάδας. Το Ελληνικό Κράτος, παραβιάζοντας θεμελιώδη δικαιώματα που παρέχει το Σύνταγμά του και οι ευρωπαϊκές συνθήκες, αλλά και τα άρθρα 40 και 45 της συνθήκης της Λωζάνης, τα οποία παρέχουν στις μουσουλμανικές μειονότητες της Ελλάδας το δικαίωμα «να ποιώνται ελευθέρως εν αυτοίς χρήσιν της γλώσσης των», στερεί από μας και τα παιδιά μας όχι μόνο το δικαίωμα της εκπαίδευσης στην μητρική μας γλώσσα, αλλά ακόμη και το πλέον στοιχειώδες δικαίωμα της αποκλειστικής εκπαίδευσης στην επίσημη γλώσσα του, την ελληνική, και μας επιβάλλει την υποχρεωτική εκπαίδευση σε μία ξένη γλώσσα, την οποία δεν μιλούμε και δεν επιθυμούμε να χρησιμοποιούμε, δηλαδή την τουρκική.

Με την επιστολή αυτή δεν σας ζητάμε κάποια χάρη. Ζητάμε αυτό που είναι αυτονόητο δικαίωμα κάθε πολίτη μιας οποιασδήποτε ευνομούμενης και δημοκρατικής χώρας. Ζητάμε το δικαίωμα ο γιος μας ο Μεχμέτ να μαθαίνει ό,τι μαθαίνει ο γιος σας ο Νίκος. Ζητάμε η κόρη μας η Φατμέ, όταν θα δώσει εξετάσεις για να περάσει στο ελληνικό πανεπιστήμιο, να έχει τις ίδιες γνώσεις, δεξιότητες και προοπτικές που θα έχει η κόρη σας η Άννα. Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει αυτό τώρα, όταν στα πιο ευαίσθητα και κρίσιμα μαθησιακά χρόνια τους τα παιδιά μας διδάσκονται μια γλώσσα που δεν μιλούν και δεν θα την χρησιμοποιήσουν ποτέ στο σπίτι και στο πανεπιστήμιό τους;

Και σας ρωτάμε: Εάν το ελληνικό κράτος επέβαλε στα παιδιά των χριστιανών ενός χωριού της Θράκης ή οποιουδήποτε άλλου χωριού της Ελλάδας, να διδάσκονται υποχρεωτικά τα μισά μαθήματά τους στην τουρκική γλώσσα, χωρίς να την μιλούν ως μητρική τους γλώσσα και χωρίς οι γονείς τους να θέλουν κάτι τέτοιο, δεν θα ξεσηκωνόταν όλοι εναντίον του οποιουδήποτε φορέα, που θα τολμούσε αυτό το έγκλημα; Γιατί επί τόσα χρόνια το Ελληνικό Κράτος ανέχεται να συντελείται το ίδιο έγκλημα σε βάρος μας; Μήπως είμαστε πολίτες δεύτερης κατηγορίας; Δεν πληρώνουμε φόρους; Δεν δίνουμε τα παιδιά μας στον στρατό; Γιατί στερούμαστε το δικαίωμα της εκπαίδευσης στη γλώσσα μας ή έστω στη γλώσσα της πατρίδας μας, και μας επιβάλλεται μία ξένη γλώσσα;

Έχουμε πληροφορηθεί ότι το Υπουργείο Παιδείας στην περίοδο του κ. Ε. Στυλιανίδη προχώρησε στο ενθαρρυντικό βήμα της ίδρυσης τεσσάρων ελληνόφωνων σχολείων στα πομακοχώρια της ορεινής Ξάνθης. Δυστυχώς όμως η σημαντική αυτή απόφαση δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί, και, παρά τη σύστασή τους στα χαρτιά, τα σχολεία αυτά δεν έχουν μέχρι τώρα λειτουργήσει. Πριν τρία χρόνια οι κάτοικοι του χωριού Μάνταινα Ξάνθης ζήτησαν με επιστολή τους στην Διεύθυνση Α/βάθμιας Εκπαίδευσης να δημιουργηθεί στο χωριό τους δημόσιο (μη μειονοτικό) ελληνικό σχολείο (σχετική θετική εισήγηση από τον προϊστάμενο Π.Ε. Ξάνθης προς τον Περιφερειακό Δ/ντή Εκ/σης Ανατολ. Μακεδονίας-Θράκης (Α.Π. Φ 2.1/6381, 7-12-2006). Στο αίτημά τους οι κάτοικοι της Μάνταινας δεν έχουν λάβει καμία απάντηση μέχρι σήμερα. Οι αρμόδιοι φορείς της τοπικής εκπαίδευσης μέχρι σήμερα κωφεύουν με διάφορες προφάσεις. Μας προκαλεί εντύπωση η διστακτικότητα της Πολιτείας, την στιγμή που τον ίδιο καιρό μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δήλωσε, με αφορμή αίτημα μέλους του Συλλόγου μας να μιλήσει ενώπιόν του στην πομακική γλώσσα, ότι «αν υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος στον κόσμο που δηλώνει Πομάκος, είμαστε υποχρεωμένοι να τον υπερασπιστούμε».

 Εμείς, τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων Νομού Ξάνθης, βρήκαμε το σθένος, παρά τις απειλές και τον πολυποίκιλο πόλεμο που δεχόμαστε, να δηλώσουμε δημόσια και σθεναρά την πομακική μας ταυτότητα και γλώσσα. Να είστε σίγουροι ότι υπάρχουν ακόμη πολλές χιλιάδες Πομάκοι, που θέλουν να το κάνουν, αλλά δεν το τολμούν. Και δεν το τολμούν όχι λόγω του εκφοβισμού και των απειλών, αλλά γιατί δεν υπάρχει η Ελληνική Πολιτεία, που θα τους υπερασπιστεί και θα τους αγκαλιάσει.

Τουλάχιστον δώστε στην αρχή την ευκαιρία σε μας να μορφωνόμαστε στην γλώσσα της πατρίδας μας και στην μητρική μας γλώσσα, και να είστε απόλυτα σίγουροι ότι μέσα σε λίγα χρόνια η πλειονότητα των Πομάκων, που σήμερα κρατά φοβισμένη το στόμα της κλειστό, θα μας ακολουθήσει και θα στέλνει τα παιδιά της στα σχολεία, που θα μας φτιάξει η Ελληνική Πολιτεία, όπου θα διδάσκονται αποκλειστικά ελληνικά ή ελληνικά και την μητρική τους γλώσσα (πομακικά), ώστε να έχουν ίσες ευκαιρίες και να μπορούν να συναγωνιστούν τα άλλα παιδιά αυτής της χώρας. Σας θυμίζουμε το παράδειγμα των δημόσιων (μη μειονοτικών) γυμνασίων και λυκείων στα Πομακοχώρια, που ενώ ξεκίνησαν με 15 μαθητές και πόλεμο από πολλές πλευρές, τα σχολεία αυτά κατά το σχολικό έτος 2008-9 είχαν:

Γυμνάσιο Σμίνθης
145 μαθητές

Γυμνάσιο Γλαύκης
140 μαθητές

Λύκειο Γλαύκης
150 μαθητές

Τεχνικό Λύκειο Γλαύκης
60 μαθητές

Γυμνάσιο Θερμών
25 μαθητές, με αποτέλεσμα να μην επαρκούν οι κτιριακές εγκαταστάσεις τους.

Η σιωπηλή ή φανερή, σκόπιμη ή μη σκόπιμη, άρνηση ή αδράνεια του Υπουργείου Παιδείας, των αρμοδίων φορέων της Α/βάθμιας Εκπαίδευσης και εν τέλει του Ελληνικού Κράτους της στοιχειώδους δημοτικής εκπαίδευσης των παιδιών μας αποκλειστικά στην ελληνική γλώσσα ή στην ελληνική και στην πομακική ως μητρική τους, αποτελεί στην πραγματικότητα άρνηση του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού των Πομάκων, του δικαιώματός μας στην παιδεία και στην μόρφωση, της αξιοπρέπειάς μας ως πολιτών αυτής της χώρας. Γι’ αυτό πρέπει η Ελληνική Πολιτεία να βρει τον τρόπο και τα μέσα να αλλάξει άμεσα αυτήν την κατάσταση και να ικανοποιήσει τα δίκαια αιτήματά μας.

Δεν αρνούμαστε σε κανέναν από τους Πομάκους της πατρίδας μας το δικαίωμα να στέλνει τα παιδιά του στα μειονοτικά σχολεία για να μορφώνονται και στην τουρκική γλώσσα, ακόμη και εάν αυτός δεν την μιλά στο σπίτι του, εφόσον φυσικά επιθυμεί εκπαίδευση και στην τουρκική γλώσσα. Ζητούμε όμως και εμείς από το Ελληνικό Κράτος, αλλά και από όλους τους συμπατριώτες μας μουσουλμάνους και μη, πομακόφωνους, τουρκόφωνους και ελληνόφωνους, ανεξάρτητα αν οι ίδιοι αισθάνονται φυλετικά Έλληνες, Τούρκοι ή Πομάκοι, να σεβαστούν το δικαίωμά μας να μορφώνονται τα παιδιά μας αποκλειστικά στην ελληνική γλώσσα ή στην ελληνική και στην μητρική μας γλώσσα, την πομακική. Όποια δικαιώματα απολαμβάνουν και ζητούν οι τουρκόφωνοι μουσουλμάνοι της Ελλάδας για την γλώσσα και παιδεία τους, τα ίδια δικαιώματα ζητούμε και εμείς για τους πομακόφωνους μουσουλμάνους της Ελλάδας, μία μεγάλη μερίδα των οποίων εκπροσωπούμε.

Ζητάμε λοιπόν:

1. Την ίδρυση δημόσιων, μη μειονοτικών, σχολείων σε όλα τα πομακοχώρια, και την παράλληλη λειτουργία τους με τα μειονοτικά. Τελικός στόχος της Ελληνικής Πολιτείας θα πρέπει να είναι να προσφέρει σε κάθε Πομάκο, ανεξάρτητα του τι αισθάνεται φυλετικά, το δικαίωμα να επιλέξει την γλώσσα στην οποία θα μορφωθεί το παιδί του. Έτσι, όσοι γονείς επιθυμούν αποκλειστικά ελληνική παιδεία για τα παιδιά τους, θα μπορούν να τα στέλνουν στο δημόσιο σχολείο, και όσοι θέλουν να μορφωθούν τα παιδιά τους και στα τουρκικά, να τα στέλνουν στο υπάρχον μειονοτικό.

2. Την εισαγωγή στα δημόσια δημοτικά σχολεία της Θράκης της διδασκαλίας του Κορανίου για τους μουσουλμάνους μαθητές.

3. Την γενίκευση της προσχολικής αγωγής στην ελληνική γλώσσα, με την ίδρυση παιδικών βρεφονηπιακών σταθμών και δημόσιων νηπιαγωγείων σε όλα τα πομακοχώρια.

4. Την άμεση λειτουργία των τεσσάρων δημόσιων ελληνόφωνων δημοτικών σχολείων, που ορθώς έπραξε και ίδρυσε ο προκάτοχός σας στο Υπουργείο Παιδείας στα τέσσερα πομακοχώρια της ορεινής Ξάνθης. Αναμένουμε από εσάς την υλοποίηση της λειτουργίας των τεσσάρων αυτών σχολείων που έχουν συσταθεί.

5. Την άμεση ικανοποίηση του αιτήματος των κατοίκων της Μάνταινας, που εκκρεμεί από το 2006, για ίδρυση δημόσιου (μη μειονοτικού) σχολείου.

6. Την δημιουργία πιλοτικών σχολείων, όπου τα παιδιά θα διδάσκονται την μητρική τους γλώσσα (πομακική) και πολιτισμό, παράλληλα με την ελληνική. Η καταγραφή της έχει ήδη προχωρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό, ενώ σήμερα πλέον υπάρχουν και Πομάκοι, αλλά και μη Πομάκοι (χριστιανοί) εκπαιδευτικοί, με γλωσσολογική παιδεία και επαρκή γνώση της πομακικής γλώσσας, οι οποίοι μπορούν να αναλάβουν το έργο της διδασκαλίας της στα σχολεία, έστω και μέσω πιλοτικών προγραμμάτων. Στα ίδια σχολεία να χρησιμοποιείται η πομακική, παράλληλα με την ελληνική κατά την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σχολικών δραστηριοτήτων.

7. Την επίσημη και συστηματική καταγραφή της πομακικής γλώσσας από το Ελληνικό Κράτος, από Επιτροπή Επιστημόνων που διαθέτουν την σχετική παιδεία και γνώση, με την επίσημη καθιέρωση ειδικού αλφαβήτου, με βάση το ελληνικό αλφάβητο, προκειμένου να διδαχθεί στα σχολεία, αλλά και να χρησιμοποιείται δημόσια παράλληλα με την ελληνική, για να καλύψει τις ανάγκες διγλωσσίας. Στην καταγραφή της πομακικής μπορούν και πρέπει να συμμετέχουν και αρμόδια τμήματα πανεπιστημιακών ιδρυμάτων (Α.Π.Θ., Δ.Π.Θ., ΕΠΑΘ).

8. Την συνεργασία της Ελληνικής Πολιτείας με τον Σύλλογό μας για την επίσημη καταγραφή και είσοδο της πομακικής γλώσσας στα σχολεία και στην δημόσια ζωή του τόπου, στην θέση της τουρκικής γλώσσας. Ο Σύλλογός μας έχει υπόψη του κατάλληλα εκπαιδευμένα πρόσωπα και μπορεί να υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις στην Ελληνική Πολιτεία για την υλοποίηση του σκοπού αυτού και είναι έτοιμος να συνεργαστεί μαζί της, προσφέροντας κάθε δυνατή βοήθεια.

9. Τον σεβασμό της Συνθήκης της Λωζάνης από το Ελληνικό Κράτος για την θρησκευτική (και όχι εθνική) μουσουλμανική μειονότητα των Πομάκων της Ελλάδας. Συγκεκριμένα το άρθρο 40 της συνθήκης προβλέπει: «Οι τούρκοι υπήκοοι, οι ανήκοντες εις μη μουσουλμανικάς μειονότητας, … θα έχωσι ιδίως ίσον δικαίωμα να συνιστώσι, διευθύνωσι και εποπτεύωσι … σχολεία και λοιπά εκπαιδευτήρια, μετά του δικαιώματος να ποιώνται ελευθέρως εν αυτοίς χρήσιν της γλώσσης των…». Εξάλλου το άρθρο 45 της ίδιας συνθήκης προβλέπει: «τα αναγνωρισθέντα διά των διατάξεων του παρόντος Τμήματος δικαιώματα εις τας εν Τουρκία μη μουσουλμανικάς μειονότητας, αναγνωρίζονται υπό της Ελλάδος εις τας εν τω εδάφει αυτής ευρισκομένας μουσουλμανικάς μειονότητας». Μητρική γλώσσα είναι για μας τα πομακικά, και όχι τα τουρκικά, που μας έχουν επιβληθεί. Μέχρι να αρχίσει η διδασκαλία της μητρικής μας γλώσσας δεν επιθυμούμε να την αντικαταστήσει καμία άλλη γλώσσα εκτός από την ελληνική.
Θα θέλαμε, κλείνοντας, να σας θυμίσουμε τις πρόσφατες (28/8/2009) συστάσεις της Διεθνούς Επιτροπής για την Εξάλειψη όλων των μορφών Φυλετικών Διακρίσεων (International Convention on the Elimination of all Forms of Racial Discrimination) των Ηνωμένων Εθνών, η οποία με την υπ. Αρ. CERD/C/GRC/CO/19 απόφασή της ορίζει τα ακόλουθα (παρ. 9):

«Η Επιτροπή σημειώνει ότι η μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης αποτελείται από τις εθνοτικές ομάδες των Τούρκων, των Πομάκων και των Ρωμά και η Κυβέρνηση οφείλει να διασφαλίσει το δικαίωμά τους να χρησιμοποιούν τις δικές τους γλώσσες». Στην παράγραφο 28 η ίδια Επιτροπή ζητάει από την ελληνική κυβέρνηση να συμμορφωθεί ως προς τις συστάσεις της μέχρι τις 18 Ιουλίου 2013.

Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί, κύριοι πολιτικοί αρχηγοί, κυρία Γενικέ Γραμματέα,

Ο Σύλλογός μας εκπροσωπεί χιλιάδες Πομάκων του Νομού Ξάνθης, οι οποίοι περιμένουν την ανταπόκρισή σας στα παραπάνω αιτήματα. Σας παρακαλούμε να μας εκφράσετε εγγράφως τις θέσεις σας σχετικά με τις προτάσεις μας.

Σας επισυνάπτουμε αντίγραφα επιστημονικών άρθρων σχετικών με την ιστορία και την εκπαίδευση των Πομάκων καθώς και την εισήγηση της γραμματέως του συλλόγου μας στη Σύνοδο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη – ΟΑΣΕ (OSCE) που έγινε στη Βαρσοβία της Πολωνίας στις 29-30 Σεπτεμβρίου 2009. Αναμένοντας την απάντησή σας, σας ευχόμαστε κάθε επιτυχία στο έργο σας.”