Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιογράφων και η διασφάλισή τους στο διαδίκτυο και, γενικότερα, την ψηφιακή εποχή ήταν το θέμα του Συνεδρίου που διοργάνωσαν στη Θεσσαλονίκη το διήμερο 11-12 Δεκεμβρίου η Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων και η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας Θράκης.

Το σύνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο The Met Hotel είχε ως γενικό θέμα «Πνευματικά δικαιώματα στο ψηφιακό περιβάλλον: μια δίκαιη συμφωνία για τους δημοσιογράφους» και η εμπειρία των ευρωπαϊκών χωρών στη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων δημοσιογράφων υπήρξε πολύτιμη για τους έλληνες συμμετέχοντες, όπου ο όρος είναι ακόμη άγνωστος παρότι έχουν συσσωρευτεί σοβαρά προβλήματα για τους εργαζόμενους στα Μ.Μ.Ε από τη διάδοση του διαδικτύου.

Τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξε ο Αrne Konig, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων ενώ συμμετείχαν  50 σύνεδροι -δημοσιογράφοι, εκπρόσωποι διεθνών οργανισμών, νομικοί και τεχνοκράτες- Η διασφάλιση των πνευματικών δικαιωμάτων των δημοσιογράφων υπήρξε η βασική κατεύθυνση των εργασιών, όπου αναλύθηκε το νέο τοπίο στα πνευματικά δικαιώματα, ο ρόλος των δημοσιογράφων στα νέα μέσα και η ανταπόκρισή τους στις εξελισσόμενες απαιτήσεις των χρηστών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπήρξε στην παρουσίαση των εμπειριών αλλά, κυρίως, των μοντέλων που αναπτύσσονται στην υπόλοιπη Ευρώπη για την κατοχύρωση – ενίσχυση των συλλογικών συμβάσεων και τη διαμόρφωση αποτελεσματικών δομών διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων.

Τα συμπεράσματα του συνεδρίου

Οι συμμετέχοντες κατέληξαν στα ακόλουθα συμπεράσματα, τα οποία
θα ληφθούν υπόψη στη σύνταξη σχετικού Οδηγού που προετοιμάζει η
ΕΟΔ για τους Ευρωπαίους δημοσιογράφους:

• Τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιογράφων, τόσο τα ηθικά όσο
και τα οικονομικά, πρέπει να προστατευθούν με αυστηρότητα στις
ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες απειλούνται, για να διατηρηθεί η
ποιότητα στο δημοσιογραφικό έργο. Αυτή η αρχή έχει εφαρμογή σε
όλα ανεξαιρέτως τα ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων στα
οποία οι ειδήσεις παράγονται αποκλειστικά στο διαδίκτυο.

• Η επιπλέον προστασία των ηθικών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανόμενης της πατρότητας και ακεραιότητας, είναι κρίσιμος παράγοντας στο ψηφιακό περιβάλλον, μεταξύ άλλων και για να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε γνήσια δημοσιογραφικά προϊόντα.

• Οι δημοσιογράφοι πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να διατηρούν τα
πνευματικά δικαιώματά τους και να διαπραγματεύονται συμφωνίες.

•Η ελλιπής προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων στους όρους
χρήσης που επιβάλλουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε όσους
αναρτούν σε αυτά υλικό θέτει σε κίνδυνο τα δικαιώματα τόσο του
δημιουργού όσο και του χρήστη αυτού του υλικού.

• Η ΕΟΔ θα επιδιώξει να αναπτύξει διάλογο και συνεργασία με
οργανισμούς καταναλωτών, ώστε να ενισχύσει την προστασία των
δικαιωμάτων όλων των δημιουργών.

• Πρέπει να υπάρχει διαφάνεια στη διαχείριση των πνευματικών
δικαιωμάτων και τους τρόπους αποζημίωσης των δημιουργών.

• Η συλλογική διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων δημοσιογράφων πρέπει να γίνεται από οργανισμούς που εκπροσωπούν μεγάλες ομάδες συντακτών.

• Η επιβολή καταχρηστικών συμβάσεων σε αυτοαπασχολούμενους
δημοσιογράφους πρέπει να πάψει. Οι αυτοαπασχολούμενοι πρέπει
να έχουν το δικαίωμα ένταξης σε Ενώσεις και να απολαμβάνουν τα
ωφελήματα συλλογικών διαπραγματεύσεων.

• Βιβλιοθήκες και άλλοι οργανισμοί που ψηφιοποιούν υλικό
προστατευμένο από δικαιώματα πρέπει να διεξαγάγουν διεξοδική
έρευνα, πριν να διαθέτουν στο κοινό ψηφιοποιημένα «ορφανά» έργα.

• Πριν από την ψηφιοποίηση δημοσιογραφικών έργων πρέπει να
δίνεται σχετική άδεια και να εξασφαλίζεται αμοιβή για τα δικαιώματα.

• Συλλογικές άδειες μπορούν να χρησιμοποιούνται για την
ψηφιοποίηση «ορφανών» έργων, εφόσον τις διαχειρίζονται
οργανισμοί που εκπροσωπούν μεγάλες ομάδες συντακτών.