Οι διατροφικές οδηγίες στις Ηνωμένες Πολιτείες είχαν να ανανεωθούν από το 2005, ενώ η πρώτη τους εκδοχή εμφανίστηκε το 1980. Έπειτα από την προσθήκη και αξιολόγηση όλων των νεότερων επιστημονικών δεδομένων έφτασε ο καιρός αυτές οι οδηγίες να ανανεωθούν.

 Άλλωστε, στις Ηνωμένες Πολιτείες οι διατροφικές κατευθηντήριες γραμμές ανανεώνονται, βάσει νόμου και προγραμματισμού, κάθε πέντε χρόνια και αφορούν στα άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των δύο ετών. Στα άτομα αυτά συμπεριλαμβάνονται και όσοι διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης κάποιας χρόνιας εκφυλιστικής ασθένειας. Το τελικό αποτέλεσμα, που εντοπίζεται στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση (http://www.dietaryguidelines.gov/) είναι πολύ ενδιαφέρον και αξίζει να εξεταστεί με περισσότερες λεπτομέρειες.

Έτσι λοιπόν, στις 31 Ιανουαρίου 2011, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (USDA) μέσω συνέντευξης τύπου ενημέρωσε το κοινό για τις νέες διατροφικές κατευθυντήριες γραμμές.

Τα 2 βασικά μηνύματα κλειδιά τα οποία αντανακλά το κείμενο των συστάσεων είναι τα εξής:

• Διατηρείστε ισορροπία μεταξύ των θερμίδων που προσλαμβάνετε μέσω των τροφών και αυτών που καταναλώνετε μέσω της φυσικής δραστηριότητας
• Επικεντρώστε στην κατανάλωση τροφών και υγρών που έχουν υψηλή πυκνότητα σε ωφέλιμα θρεπτικά συστατικά

Μέσω του πρώτου μηνύματος κλειδιού οι οδηγίες πετυχαίνουν να συμπεριλάβουν και τη φυσική δραστηριότητα σαν αναπόσπαστο κομμάτι ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής. Το καινοτόμο στοιχείο που φαίνεται από τις νέες διατροφικές οδηγίες, είναι πως πλέον διαμορφώνεται η τάση οι οδηγίες να μην αφορούν ολόκληρο τον πληθυσμό γενικά, αλλά να καταρτίζονται διατροφικές κατευθύνσεις για τις επιμέρους ομάδες του πληθυσμού, όπως είναι οι εγκυμονούσες και οι θηλάζουσες, τα παιδιά, οι ενήλικες και τα άτομα της τρίτης ηλικίας. Το γεγονός αυτό φαίνεται εύλογο, καθώς για καθεμία από αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες έχουν συγκεντρωθεί πλέον αρκετά επιστημονικά δεδομένα ώστε να δικαιολογούν και ξεχωριστή τεκμηρίωση διατροφικών συστάσεων.

Ένα πρόσθετο νέο χαρακτηριστικό των διατροφικών προτάσεων είναι πως επιχειρούν πλέον να ανιχνεύσουν όχι τόσο συγκεκριμένα τρόφιμα αλλά διατροφικά πρότυπα ή αλλιώς διατροφικές συμπεριφορές που μπορεί να υιοθετήσει κάποιος και να ευεργετηθεί από αυτές.

Μερικά από τα επιμέρους καίρια μηνύματα τα οποία επιχειρείται να ‘περάσουν’ στο κοινό είναι και τα παρακάτω:

Ισορροπήστε τις θερμίδες

• Απολαμβάνοντας το φαγητό σας αλλά ταυτόχρονα τρώγοντας λιγότερο
• Αποφύγετε τις μεγάλες μερίδες και συνειδητοποιήστε τι ακριβώς σημαίνει ο όρος ‘κανονική μερίδα’ στα πλαίσια ενός ισορροπημένου διαιτολογίου

Τρόφιμα τα οποία αξίζει να αυξήσετε την κατανάλωσή τους

• Προσπαθήστε το μισό σας πιάτο να αποτελείται από φρούτα και λαχανικά
• Επικεντρώστε στο γάλα ελεύθερο ή χαμηλών λιπαρών
• Γενικότερα, αυξήστε την κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής άλεσης, γαλακτοκομικών χαμηλών λιπαρών. Προτιμήστε άπαχο κρέας και πουλερικά, αβγά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, θαλασσινά.
• Ιδιαίτερη μνεία γίνεται σε συστατικά των τροφίμων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τη δημόσια υγεία όπως το κάλιο των τροφών (και ο ρόλος του στην αρτηριακή πίεση), οι φυτικές ίνες (και ο ρόλος τους στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, την ομοιόσταση της χοληστερίνης και την μείωση του κινδύνου εμφάνισης ορισμένων μορφών καρκίνου), το ασβέστιο (και ο ρόλος του στην οστεοπόρωση) και τέλος η βιταμίνη D (που εκτός από τον ρόλο της στην οστεοπόρωση δίνεται έμφαση και στον αναδυόμενο ρόλο που αυτή μπορεί να παίξει στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος και στα αυτοάνοσα νοσήματα)

Τρόφιμα των οποίων την κατανάλωση αξίζει να μειώσετε

• Κάντε μια προσπάθεια να συγκρίνετε το περιεχόμενο σε νάτριο (αλάτι) μεταξύ φαγητών όπως οι σούπες, το ψωμί και τα ‘κρύα γεύματα’ και να επιλέξετε αυτά με την μικρότερη περιεκτικότητα
• Επικεντρώστε στην κατανάλωση φυσικού νερού αντί για αναψυκτικά που περιέχουν ζάχαρη
• Διάφορα άλλα τρόφιμα που χρήζουν προσοχής και μειωμένης κατανάλωσης είναι το στέρεο λίπος, τα προστιθέμενα σάκχαρα στις τροφές, η χοληστερίνη των τροφών, τα επεξεργασμένα δημητριακά και για ορισμένους το αλκοόλ
• Συνδυάστε όλες τις προηγούμενες συμβουλές προκειμένου να υιοθετήσετε ένα υγιεινότερο διατροφικό πρότυπο. Στο σημείο αυτό γίνεται αναφορά σε δύο διατροφικά πρότυπα: α) στη διατροφή τύπου DASH (πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, κάλιο και γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών) και β) στο διατροφικό πρότυπο του USDA
• Προσπαθήστε να κάνετε υγιεινότερες επιλογές συνειδητοποιώντας α) πως το περιβάλλον στο οποίο ζείτε επηρεάζει τις επιλογές σας και β) όλες οι εμπλεκόμενες κοινωνικές δομές μπορούν να παίξουν καίριο ρόλο στη διαμόρφωση υγιεινότερων συμπεριφορών στους πολίτες

Στην ιστοσελίδα του USDA εκτός από τη γνωστή πλέον σε όλους ‘πυραμίδα της διατροφής’ εμφανίζεται και ένα νέο διαδραστικό ψηφιακό εργαλείο με το όνομα FoodPedia (http://www.myfoodapedia.gov/Default.aspx) . Αν κάποιος ήθελε να μεταφράσει τον όρο στα ελληνικά θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον όρο: ‘Η ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια (Βικιπαίδεια) των τροφίμων’. Το εργαλείο αυτό φέρνει στο κοινό μια καινοτομία με έναν πολύ προσιτό τρόπο. Επιτρέπει την επιλογή οποιοδήποτε τροφίμου από τη βάση δεδομένων και την ανάλυσή του σε θρεπτικά συστατικά. Επιπρόσθετα κάποιος μπορεί να επιλέξει δύο τρόφιμα της αρεσκείας του στην ποσότητα που αυτός θα επιλέξει και να συγκρίνει τα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται σε αυτά. Ταυτόχρονα με τη σύγκριση των τροφίμων ο καταναλωτής λαμβάνει πληροφορίες για τις ενδεικτικές ανάγκες σε μερίδες τροφίμου ανά κατηγορία για μια μέση τυπική διατροφή των 2.000 θερμίδων. Με αυτό τον τρόπο σχηματίζει μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για την ουσιαστική έννοια της σύγκρισης του περιεχομένου των τροφίμων μέσα στο πλάισιο των διατροφικών του αναγκών.

Ένα άλλο ενδιαφέρον διαδραστικό εργαλείο που εμφανίζεται είναι και ο Άτλας Διατροφικού Περιβάλλοντος (http://www.ers.usda.gov/FoodAtlas/). Το εργαλείο δίνει με πολύ εύληπτο τρόπο τη γεωστατιστική εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών σε σχέση με τις διατροφικές επιλογές ανά πολιτεία, την κατάσταση υγείας ανά πολιτεία, το είδος των καταστημάτων που πωλούν τρόφιμα ανά πολιτεία, ακόμα και τις τιμές και τους φόρους των διάφορων τροφίμων ανά πολιτεία. Αν κάποιος αφιερώσει μέρος του ελεύθερού του χρόνου για να αξιολογήσει τα στοιχεία που παρέχονται με αυτόν τον θαυμάσιο τρόπο μπορεί να εξάγει πολύ χρήσιμα συμπεράσματα. Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον θα είχε να αναπτυχθούν παρόμοια εργαλεία για κάθε χώρα στον κόσμο, ώστε ο κάθε καταναλώτης να έχει ανά πάσα στιγμή στην οθόνη του υπολογιστή του τη συνολική εικόνα υγείας, διατροφικών επιλογών που παρέχονται και διατροφικών επιλογών που πραγματοποιούνται στην πράξη. Είναι επίσης αυτού του είδους τα εργαλεία που τελικά βοηθούν τον καθένα από εμάς να λάβει σημαντικές αποφάσεις τόσο για τον ίδιο όσο και για την οικογένειά του.

Ο στόχος των οδηγιών αυτών είναι να προάγουν την υγεία αλλά ταυτόχρονα να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης των χρόνιων ασθενειών. Αποτελούν μια πολύ χρηστική ομάδα εργαλείων για τον ειδικό που καλείται καθημερινά να συμβουλεύσει τον έφηβο, τον γονέα (μελλοντικό ή μη), τον ασθενή να κάνει σωστότερες διατροφικές επιλογές. Ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον επισιτιστικής κρίσης με τις τιμές των τροφίμων να ‘εκτοξεύονται’, οι επιλογές αυτές αποκτούν βαρύνουσα σημασία και μας αφορούν όλους. Ευχή αποτελεί κάποια στιγμή και η Ελλάδα, η πατρίδα της μεσογειακής διατροφής, μέσω του Υπουργείου Διατροφής και Αθλητισμού να καταφέρει να ανανεώσει τις δικές της διατροφικές οδηγίες.

Γράφει: Παπαμίκος Βασίλειος, Νοσοκομειακός Διαιτολόγος ΓΝΑ – Κοργιαλένειο Μπενάκειο

Πηγή:http://www.iatronet.gr/