(Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αγώνας, τον Οκτώβριο του 2010)

Με αφορμή την λήξη των «Γιορτών Παλιάς Πόλης»  θα ήθελα να καταθέσω ορισμένες σκέψεις μου  για τους δύο μεγαλύτερους εορταστικούς  θεσμούς της πόλης μας τις Λαογραφικές Γιορτές και τις Γιορτές Παλιάς Πόλης. Οι θεσμοί αυτοί  που για χρόνια  αποτελούν σήμα κατατεθέν για την Ξάνθη αρχίζουν σιγά σιγά να μπαίνουν σε μία περίοδο μαρασμού. Για είκοσι χρόνια επαναλαμβάνονται  στο ίδιο μοτίβο, βασίζονται στο ίδιο σκεπτικό και διατηρούν την ίδια οργανωτική δομή.  Το μέλλον αυτών των εκδηλώσεων με αυτή την μορφή  είναι  βέβαιο και προβλέψιμο. Θα οδηγηθούν με μαθηματική ακρίβεια σε απαξίωση. Και αυτή η ώρα ίσως δεν απέχει πολύ

Οι δύο αυτές θεσμοθετημένες εκδηλώσεις του Δήμου μας υποστηρίζεται ταυτίζονται με τον πολιτισμό που παράγεται στην πόλη μας. Τα πολιτιστικά αυτά δρώμενα,  αν θέλουμε να έχουν την πολιτιστική έννοια,  απευθύνονται  στο σύνολο του τοπικού πληθυσμού και θα πρέπει αφυπνίζουν και ενισχύουν  την πολιτιστική συνείδηση και τα πνευματικά ενδιαφέροντα της τοπικής κοινωνίας. Με τον τρόπο που διεξάγονται σήμερα οι Γιορτές Παλιάς Πόλης και οι Λαογραφικές Γιορτές εκπληρώνουν τους στόχους τους; Η απάντηση ούτε εύκολη είναι ούτε προφανής.

Βασικό  χαρακτηριστικό των εκδηλώσεων της πόλης μας  είναι η νόθευση τους.  Δεν είναι αμιγώς λαογραφικές ή αμιγώς καρναβαλίστικες. Οι εκδηλώσεις συγχέονται και αλληλοκαλύπτονται . Είναι ένα κράμα υψηλής και χαμηλής τέχνης ταυτόχρονα. Αυτό είχε ομολογουμένως θετικό αποτέλεσμα μέχρι σήμερα. Αλλά τα τελευταία χρόνια η φθορά τους ήταν αναπόφευκτη και προδιαγεγραμμένη.  Η διάθεση συμμετοχής του κοινού μειώνεται. Η περίοδος της ακμής αυτών των εκδηλώσεων έχει παρέλθει. Άρχισε η περίοδος της παρακμής τους. Όποιος δεν το αντιλαμβάνεται εθελοτυφλεί.

Είναι αναγκαίο όσο ποτέ άλλοτε να επαναπροσδιοριστεί το πλαίσιο στο όποιο θα πραγματοποιούνται αυτές οι εκδηλώσεις. Οι μελλοντικοί διοργανωτές θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν την έννοια αυτών των εκδηλώσεων. Οι λαογραφικές γιορτές ως ορισμό είναι εκδηλώσεις λαϊκού πολιτισμού δηλαδή εκφάνσεις της τέχνης, της παράδοσης και των εθίμων του λαού.  Το καρναβάλι έχει την έννοια του γλεντιού, της διασκέδασης, και της  μεταμφίεσης. Οι Γιορτές Παλιάς Πόλης δεν υπόκεινται σε κάποιους κανόνες αλλά θα πρέπει να οριστούν κάποια πρότυπα  μετά από συζήτηση βέβαια των άμεσα ενδιαφερόμενων και των ιθυνόντων.

Οι  Λαογραφικές Γιορτές είναι σκόπιμο να τεθεί η διοργάνωση τους σε μία άλλη βάση. Να αποκτήσουν έννοια λαογραφική. Την Λαογραφία όμως  πρέπει να την δούμε άμεσα  συνδεμένη με το σήμερα, και να ενσωματώσουμε στις ημέρες μας όλα τα στοιχεία του απώτερου παρελθόντος. Μπορούν και πρέπει να γίνουν οι Λαογραφικές Γιορτές ένα θέαμα γεμάτο από ήχους και χρώματα, χορό, μουσική, παραδοσιακή κουζίνα, ήθη, έθιμα και παραδόσεις. Μια λαογραφική πανδαισία από την Ελλάδα και άλλες περιοχές του πλανήτη. Έτσι θα δοθεί μια νέα πνοή στις Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές

Το καρναβάλι ως  εκδοχή των Διονυσιακών Μυστηρίων  είναι το χειμερινό πολιτιστικό «όχημα» της Ξάνθης προς τη διασκέδαση. Από την άλλη όμως  πλευρά πιο σημαντικό είναι ότι η  διοργάνωση ενός καρναβαλιού είναι μια μεγάλη πρόκληση. Ο σημαντικός ρόλος του στην ανάπτυξη  της πόλης μας  το καθιστά μια υπόθεση ευθύνης. Κάθε χρονιά το Ξανθιώτικο Καρναβάλι πρέπει να εμποτίζεται με πρωτότυπες ιδέες ώστε να είναι ανταγωνιστικό και να συμμετέχουν όσο το δυνατό περισσότεροι  επισκέπτες. Με την συνεχή ανανέωση αποκτά χρώμα ο θεσμός και προλαμβάνεται  την φθορά του.  Αν δεν υπάρξει στρατηγικός σχεδιασμός για το Καρναβάλι τίποτα  δεν εγγυάται την μελλοντική επιτυχημένη πορεία του θεσμού

Οι Γιορτές Παλιάς Πόλης αποβλέπουν στην ανάδειξη και την προβολή του διατηρητέου πολεοδομικού συγκροτήματος της Παλιάς Ξάνθης. Η προβολή του πολιτιστικού χαρακτήρα της Παλιάς Πόλης θα πρέπει να συμβαδίζει με την  ιστορική κληρονομιά της. Οι εκδηλώσεις που θα συμπεριλαμβάνονται στο πρόγραμμα των γιορτών θα πρέπει να είναι προσεγμένες και να υπόκεινται σε κάποιους απαράβατους κανόνες οι όποιοι δεν υπάρχουν και πρέπει να οριστούν. Δεν μπορεί να είναι οι Γιορτές Παλιάς Πόλης εμπορικό βήμα καλλιτεχνών του συρμού φαινόμενο που παρατηρήθηκε έντονα πέρσι. Ακόμη η οργάνωση των Γιορτών θα πρέπει να βασίζεται στο Δήμο και  στους πολιτιστικούς συλλόγους ώστε να μη  θιγεί ο «δηµόσιος χαρακτήρας» τους. Η χρησιμοποίηση του λογοτύπου των Γιορτών Παλιάς Πόλης από ιδιώτες δεν βοήθα τον θεσμό. Φαινόμενα τέτοιας φύσεως θα πρέπει να προλαμβάνονται από τον Δήμο και όχι να αντιμετωπίζονται στην διάρκεια των γιορτών

Μέχρι σήμερα οι Λαογραφικές Γιορτές οι  Γιορτές Παλιάς Πόλης ήταν επιτυχημένες και πρόσφεραν τα μέγιστα στην προβολή της πόλης.  Όμως αυτό δεν είναι αρκετό. Κύριο μέλημα των μελλοντικών διοργανωτών  των πολιτιστικών θεσμών της πόλης θα πρέπει να είναι η ανανέωση τους και  η  ανάπτυξη τους. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση η πόλη μας να απωλέσει το ανταγωνιστικό της  πλεονέκτημα  τον πολιτισμό. Η μελλοντική δημοτική αρχή θα πρέπει να έχει όραμα  να επενδύσει στο κεφάλαιο πολιτισμός. Αν δεν το κάνει θα βαλτώσουμε στην μιζέρια που ζήσαμε την δεκαετία του ογδόντα.  Και αυτό δεν θα είναι καλό για τον τόπο

* Ειδικός Ιατρός Μικροβιολόγος Βιοπαθολόγος