Η ταξιδιωτική λογοτεχνία στην Ελλάδα είναι είδος -δυστυχώς- παρεξηγημένο και συχνά συγχέεται με τους τουριστικούς οδηγούς. Όμως σε αντίθεση με τα επικαιροποιημένα αυτά συγγράμματα που τα περιεχόμενά τους απαρτίζονται πρωτίστως από τις νεκρολογίες εστιατορίων, καφέ και ζαχαροπλαστείων όπου συχνάζουν -υποτίθεται- ντόπιοι και ολίγοι μυημένοι αλλοδαποί, τα οποία έχουν προ πολλού μαγαριστεί από τα στίφη των τουριστών, τα έργα ταξιδιωτικής λογοτεχνίας έχουν κεντημένη στην ύφανσή τους, την ανθρώπινη εμπειρία του άγνωστου, του αχανούς, του εσαεί μεταβαλλόμενου και του αιώνιου. Αυτά είναι τα δέκα -και κάτι παραπάνω- ταξιδιωτικά βιβλία που πρέπει να διαβάσετε ακόμα και αν το Ιράκ, η Λιβερία και το Θιβέτ δεν είναι στους άμεσους στόχους σας ως προορισμοί.

1. «Οι Άραβες των βάλτων», Γουίλφρεντ Θέσινγκερ, εκδ. Τσαγκαρουσιάνος.

Η ματιά του Θέσινγκερ πάνω στα πράγματα δεν είναι για όλα τα γούστα -ο συγγραφέας μπαλαντζάρει ανάμεσα στο θαυμασμό προς τους «ευγενείς άγριους» των παρόχθιων περιοχών του Τίγρη και της ερήμου (το γνωστότερο έργο του είναι το «Arabian Sands» που δεν κυκλοφορεί στα ελληνικά) και τον αθάνατο βρετανικό πατερναλισμό. Όμως, η ικανότητά του να ανακαλύπτει τα σημεία της ζωής εκεί που άλλοι τα προσπερνούν ανύποπτοι και οι περιγραφές τοπίων και μορφών κοινωνικής οργάνωσης που έχουν σε μεγάλο βαθμό εκλείψει, καθιστούν τα βιβλία του υποχρεωτικό ανάγνωσμα για ανθρώπους που διαθέτουν στοιχειώδη περιέργεια για τον κόσμο γύρω τους. Στη διάρκεια της παραμονής του στο νότιο Ιράκ ο Θέσινγκερ φιλοξένησε για μικρό χρονικό διάστημα τον ομότεχνό του Γκάβιν Μάξγουελ, ο οποίος απέσπασε από τους Άραβες των βάλτων μια μικρή βίδρα. Οι περιπέτειές του με τη βίδρα στην Αγγλία αποτέλεσαν τον πυρήνα του κλασικού «Ring of bright water» (αμετάφραστο).

2. «Στην Παταγωνία», Μπρους Τσάτουιν, εκδ. Χατζηνικολή.

Για τον Τσάτουιν έχουν γραφτεί πολλά στα ελληνικά -κυρίως λόγω της σχέσης του με την Καρδαμύλη όπου βρέθηκε για πρώτη φορά προσκεκλημένος του έτερου μεγάλου ταξιδιωτικού συγγραφέα Πάτρικ Λη Φέρμορ. Αυτή η συμπτωματική φήμη είχε ως αποτέλεσμα τα περισσότερα έργα του να μεταφραστούν στα ελληνικά. Στην «Παταγωνία», το πρώτο μεγάλο έργο του αφού αποτίναξε τον ζυγό της δημοσιογραφίας, ο Τσάτουιν αποδεικνύει ότι οι ανοιχτοί ορίζοντες είναι σαν τους χρησμούς: Διαβάζεις σε αυτούς το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον ως έναν ενιαίο μύθο που περικλείει τα πάντα.

3. «Δούναβης», Κλαούντιο Μάγκρις, εκδ. Πόλις.

Δεν είναι ταξιδιωτικό με την ακριβή έννοια του όρου αφού περιέχει ιστορικές αναφορές και πολιτικά σχόλια τα οποία διαπλέκονται με τις αναμνήσεις του Ιταλού συγγραφέα από τα πρόσφατα ταξίδια του στην περιοχή. Πρόκειται εν ολίγοις για ένα δοκιμιακό έργο το οποίο διακρίνεται για τις αφηγηματικές αρετές του καθώς και για την επικαιροποιημένη εικόνα της περιοχής την οποία παρουσιάζει. Οι ενδιαφερόμενοι αξίζει να το διαβάσουν σε συνδυασμό με το γνωστό «Ατέλειωτος δρόμος» του Πάτρικ Λη Φέρμορ (εκδ. Μεταίχμιο), ο οποίος διέσχισε την ίδια γεωγραφική περιοχή πριν από τον πόλεμο και συνέθεσε την εμπειρία του σε ένα από τα κλασικά έργα του είδους.

4. «Οι ακτές της Λυκίας», Φρέγια Σταρκ, εκδ. Ωκεανίδα.

Η «τελευταία μεγάλη ταξιδιώτισσα του 20ού αιώνα» όπως αρέσκονται να την ονομάζουν, ταξίδεψε κατά μήκος των ακτών της Μικράς Ασίας το 1952 με ένα σκάφος που δανείστηκε από τον Βρετανό πρόξενο στη Σμύρνη και οδηγό της τους αρχαίους κλασικούς. Το απόσταγμα της εμπειρίας της από εκείνο το ταξίδι το μετέφερε στο συγκεκριμένο βιβλίο της, το μοναδικό που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά. Αξίζει να το διαβάσετε.

5. «Όλοι οι δρόμοι προς την απόγνωση», Νίκος Παπατάκης, εκδ. Χατζηνικολή.

Για καλή μου τύχη όλες οι λίστες με τα «καλύτερα» ταξιδιωτικά βιβλία που συνάντησα στον ξένο Τύπο, περιλαμβάνουν έργα που οι δημιουργοί τους δεν τα προόριζαν για αυτόν τον σκοπό – ας τα πούμε βιβλία-μαρτυρίες. Η αυτοβιογραφία του Ελληνο-Αιθίοπα σκηνοθέτη Νίκου Παπατάκη, ένα από τα πιο συναρπαστικά και λιγότερο προβεβλημένα αναγνώσματα που έχω πετύχει στις αναγνωριστικές επισκέψεις μου στα βιβλιοπωλεία, είναι, κατά το πρώτο μέρος της τουλάχιστον, αφιερωμένη στη ζωή του στην Αβησσυνία – όπως ονομάζονταν προπολεμικά η Αιθιοπία. Οι άνθρωποι, οι τόποι και τα γεγονότα που περιγράφει συνθέτουν ένα εξωφρενικό μωσαϊκό, γοητευτικό και ταυτόχρονα αποκρουστικό.

6. «Γιαπωνέζικο χρονικό», Νικολά Μπουβιέ, εκδ.Λιβάνη.

Μερικές φορές είναι να απορεί κανείς με τα κριτήρια επιλογής τίτλων που επιστρατεύουν οι ντόπιοι εκδοτικοί οίκοι. Με αυτό δεν θέλω να πω ότι το «Γιαπωνέζικο χρονικό» δεν είναι καλό -προς Θεού. Ο Ελβετός φωτογράφος και συγγραφέας Νικολά Μπουβιέ περιγράφει με εξαιρετικό χιούμορ τις εμπειρίες του από την χώρα του ανατέλλοντος ηλίου όπου έζησε με διακοπές επί πολλά χρόνια, εμπλουτίζοντας την αφήγηση με ιστορικά γεγονότα, παράδοξα της καθημερινότητας και ό,τι άλλο μπορεί να επιθυμήσει κανείς. Απλώς, το masterpiece του Μπουβιέ, το «The way of the world» παραμένει αμετάφραστο.

7. «Τρεις άντρες σε μια βάρκα (χώρια ο σκύλος)», Τζέρομ Τζέρομ, εκδ. Τεκμήριο.

Ούτε αυτό το βιβλίο ανήκει αυστηρά στην κατηγορία της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας -πρόκειται για ευθυμογράφημα από τα πλέον διάσημα της βρετανικής σχολής με ήρωες τους Τζέρομ, Τζορτζ και Χάρις που αποφασίζουν για άλλη μια φορά να διαφύγουν από τον ασφυκτικό κλοιό των οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεών τους ταξιδεύοντας. Μετά από σκέψη επιλέγουν ως τόπο διακοπών και εξερεύνησης τον Τάμεση -το βιβλίο γράφτηκε πριν από έναν αιώνα και κάτι- και ως μέσο μια βάρκα. Η περιγραφή της αγγλικής εξοχής κατά μήκος του ποταμού είναι εξαιρετική -και κατατοπιστικότατη σε περίπτωση που θέλετε να επαναλάβετε το εγχείρημα- και το χιούμορ μεταδοτικό.

8. «The snow leopard», Peter Matthiessen, Penguin Classics.

Συγγραφέας, φυσιοδίφης, πράκτορας της CIA και βουδιστής, ο δημιουργός του βιβλίου, που λογίζεται ανάμεσα στα κλασικά του είδους, περιγράφει το ταξίδι του στο Νεπάλ, στα σύνορα με το Θιβέτ, για τη μελέτη ενός σπάνιου είδους προβάτου που εικάζεται ότι είναι ο πρόγονος των αιγοπροβάτων. Περισσότερο από ταξίδι συλλογής στοιχείων για επιστημονικούς σκοπούς, το διάβημα είναι μια δοκιμασία ψυχική και πνευματική στην οποία ο Μάθιεσεν υποβάλλει τον εαυτό του για να ξεπεράσει το τραύμα από τον θάνατο της γυναίκας του λίγους μήνες νωρίτερα. Οι περιγραφές του τόπου, των συνθηκών -του κρύου, της βροχής, των χιονοπτώσεων-, των λατρευτικών συνηθειών και των ανθρώπων είναι τόσο αναλυτικές, που νιώθεις τον πόνο στους μυς από την ανάβαση.

9. «Journey without maps», Graham Green, Penguin Classics.

Για λόγους που δεν είμαι εις θέση να σας εξηγήσω, το νεανικό αυτό έργο του Γκριν, το οποίο αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για ταξιδιώτες και εξερευνητές, δεν μεταφράστηκε ποτέ στα ελληνικά. Πρόκειται για την αφήγηση των περιπετειών του συγγραφέα το 1935 στο νεοσύστατο τότε κράτος της Λιβερίας, μια από τις ελάχιστες γωνιές της Αφρικής τις οποίες δεν είχε αγγίξει η αποικιοκρατία.

10. «Το μεγάλο σιδηροδρομικό παζάρι», Πολ Θέροου, εκδ. Κέδρος.

Ο Πολ Θέροου δεν διαθέτει το χάρισμα της εμβάθυνσης ούτε έλκεται από το άγνωστο όπως οι περισσότεροι εκ των συναδέλφων του. Μοιάζει σαν να ακολουθεί στα βήματα των προηγούμενων με διάθεση κουτσομπολιού και κριτικής αποτίμησης. Όμως, το χαρμάνι κοσμοπολιτισμού και εξωτισμού που χαρακτηρίζει τα έργα του προδιαθέτει για μερικές ώρες ευχάριστης και απροβλημάτιστης ανάγνωσης.

Πηγή: huffingtonpost.gr