ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ π. Νικ. Κυνηγόπουλου “ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΗΘΙΝΗΣ ΖΩΗΣ” ΕΚΔ. ΟΙΚΟΣ  ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ, 2015 Είχα τη χαρά και τιμή να ασχοληθώ με το βιβλίο του π. Νικόλαου Κυνηγόπουλου “Διαμάντια σωτηρίας και αληθινής ζωής” ενώ βρισκόταν στο τυπογραφείο και να το κοιτάξω από φιλολογική άποψη. Ευχαριστώ τον π. Νικόλαο για την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό μου. Έτσι, όταν τυπώθηκε και επρόκειτο να παρουσιαστεί στο κοινό της Ξάνθης, στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, δέχτηκα ευχαρίστως να αναλάβω τον συντονισμό. Μου δόθηκε έτσι η δυνατότητα να οργανώσω τις σκέψεις μου, κάποιες από τις οποίες θα παραθέσω στη συνέχεια, εμπλουτίζοντάς τες με περισσότερα στοιχεία.

  Η παρουσίαση έγινε στις 25 του Μάη 2015 με εισηγητές τον πρωτοσύγγελο π. Σωφρόνιο Γκουτζίνη θεολόγο και τον ψυχολόγο κ. Κωνσταντίνο Βαταμίδη και εμένα ως συντονιστή.

  Αρχίζοντας θα πω λίγα λόγια για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα, μετά θα αναφέρω τις προσωπικές μου σκέψεις και στο τελευταίο μέρος θα φωτίσω πλευρές από το βιβλίο του π. Ν. Κυνηγόπουλου.

*

1

  Ο πατέρας Νικόλαος Κυνηγόπουλος, ένας ταπεινός ιερέας στη Μάνδρα, γεννημένος το 1939 στο Μαργαρίτι Σταυρούπολης παρουσίασε ως τώρα πάνω από τριάντα βιβλία. Είναι απόφοιτος της Εκκλησιαστικής Σχολής «Αγία Αναστασία» Θεσσαλονίκης, πτυχιούχος της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης και πτυχιούχος του Θεολογικού τμήματος της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην ιστορία των δογμάτων. Το 1997 ανακηρύχτηκε διδάκτωρ του ποιμαντικού τμήματος της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης.

. Έχει  ειδικευθεί στη Θεολογία των Νηπτικών Πατέρων και την ψυχολογία του βάθους. Υπηρέτησε ως εκπαιδευτικός της ειδικότητάς του, Λυκειάρχης και Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ενώ από το 1975 είναι ιερέας ασκώντας και τα ποιμαντικά και τα διδακτικά του καθήκοντα εκτός Ξάνθης. Το 2010 επέστρεψε στη γενέτειρά του Ξάνθη και εξακολουθεί να ασχολείται με την Ποιμαντική Ψυχολογία και τα ποιμαντικά και θεραπευτικά πνευματικά θέματα. Εδώ και μια πενταετία μάλιστα είναι υπεύθυνος παραγωγός και παρουσιαστής της εκπομπής, «Η συγγνώμη και ο άγνωστος εαυτός μου» [από το Δημοτικό Ραδιόφωνο Ξάνθης, κάθε Σάββατο ώρα 9,30 το πρωί] με θέματα ποιμαντικής και θεραπευτικής ανθρωπογνωσίας.

*

2

  Είναι συχνό τα τελευταία χρόνια να εξετάζεται η σκέψη των πατέρων της εκκλησίας σε συνάρτηση και σχέση με σύγχρονα θέματα και προβλήματα της ατομικής και συλλογικής πορείας. Θα περιοριστώ στους τομείς της ψυχολογίας και ψυχιατρικής. Νεότεροι επιστήμονες και ερευνητές – χωρίς αναγκαστικά να είναι θρησκευόμενοι ή ορθόδοξοι χριστιανοί – αναφέρονται στις απόψεις του Μ. Βασιλείου ή του Ι. Χρυσοστόμου.

  Προ μηνών είχα τη χαρά να παρουσιάσω το βιβλίο ενός ξανθιώτη θεολόγου παλιού μου μαθητή, του Γιώργου Βαρβατσούλια που σταδιοδρομεί στη Μ. Βρετανία, το βιβλίο έχει τον τίτλο “Ψυχολογία της Θρησκείας και Συνείδηση”. Πατέρες και εκκλησιαστικοί συγγραφείς έγραψαν επανειλημμένα για το θέμα της συνείδησης. Ενημερωτικά σημειώνω ότι η διπλωματική διατριβή του Γ. Βαρβατσούλια έχει τίτλο “Η συνείδηση κατά τους νηπτικούς πατέρες”(1991).

  Έχω υπόψη μου κάποιους κληρικούς που είναι και ψυχολόγοι ή ψυχίατροι, συνδυάζοντας την επιστήμη με το ιερατικό λειτούργημα.

  Αναφέρω τον π. Φιλόθεο Φάρο, με πλούσιο έργο, ποιμαντικό και ψυχοθεραπευτικό. Ένα βιβλίο του που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση αναφέρω, του 2001, με τίτλο “Ο μύθος της ψυχικής νόσου”. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια πρόταση για μια διαφορετική θεώρηση και ψυχοθεραπευτική προσέγγιση της ψυχικής διαταραχής. Θεωρώ χρήσιμο να παραθέσω τρία μικρά μεν, αλλά καίρια αποσπάσματα από το βιβλίο τούτο:

“Το αδιέξοδο των φαρμακολογικών και ψυχαναλυτικών προσεγγίσεων της ψυχικής διαταραχής θα πρέπει να μας οδηγήσει στην αναζήτηση μιας άλλης αντιλήψεως για τη φύση της ψυχικής διαταραχής και μιας άλλης θεραπευτικής προσεγγίσεώς της. Αυτό που χρειάζεται δεν είναι μια βελτίωση της βιολογικής ή της ψυχαναλυτικής αντιλήψεως για την ψυχική διαταραχή, αλλά μια εντελώς διαφορετική αντίληψη για τη φύση και μια εντελώς διαφορετική θεραπευτική αντιμετώπισή της”.

“Εκ των πραγμάτων η δυτική ψυχιατρική αναγκάζεται να αναγνωρίσει, και αναγνωρίζει όλο και περισσότερο, ότι η οντολογική επένδυση της ψυχοθεραπείας έχει αποφασιστική σημασία για την καταλληλότητά της, την αποτελεσματικότητά της και την αποδοχή της και τείνει να επιστρέψει με ένα καινούριο βέβαια τρόπο στον shaman, που ήταν ταυτόχρονα ο ιερέας, ο γιατρός και ο μάγος”.

“Ο Freud αποκήρυξε μια ολέθρια χριστιανική αίρεση, την αίρεση του πουριτανισμού, και έκανε ένα σημαντικό κήρυγμα ορθοδοξίας, όταν διακήρυττε ότι ο άνθρωπος δεν εξαντλείται στην εξωτερική του συμπεριφορά, αλλά έχει ένα απύθμενο βάθος και ότι επομένως, για να έχουμε μια κατά το δυνατόν ακριβή εικόνα του ανθρώπου, είναι απαραίτητο να εξιχνιάσουμε αυτό το βάθος”.

  Είναι καιρός, μετά την κρίση που μαστίζει την ανθρωπότητα, να επιστρέψουμε στον «Όλον άνθρωπο», έναν σύγχρονο homo universalis.

*

3

  Ερχόμαστε στο βιβλίο “Διαμάντια σωτηρίας και αληθινής ζωής”. Ο ίδιος ο συγγραφέας π. Νικόλαος σημειώνει ότι το νέο του βιβλίο αποτελεί μια «Πρόταση» για τον άνθρωπο της εποχής μας . Παραθέτουμε ένα σχετικό κείμενο του π. Ν. Κυνηγόπουλου :

Αποτελείται από ποικιλία θεμάτων που είναι ανθολογημένα από πολλές πηγές, από το χώρο της ανυπότακτης ιστορίας, γι’ αυτό και ο υπότιτλος του βιβλίου είναι

“Πατερικά, Ιστορικά και Ψυχικά Αγγίγματα”.
Επίσης το βιβλίο εισέρχεται σε θέματα ψυχισμού με την επικουρία των Νηπτικών, Φιλοκαλλικών πατέρων και της σύγχρονης επιστημονικής ανθρωπογνωσίας με γνώμονα το “ανθρώπινο όρμημα” του Μ.Φωτίου. Γίνεται λόγος για την αγαθότητα του Θεού, το Γάμο, την υποκρισία, τη Θεία Λειτουργία, την ενεργητική πίστη, την αλαζονεία.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις εσωτερικές ψυχικές συγκρούσεις, τις ακαταστασίες, τις διασπάσεις της ψυχής, η οποία βρίσκεται κάτω από το “περίπλασμα” και από το παραπέτασμα του σώματος κατά τον Άγιο Γρηγόριο Νύσσης.

Καταλήγοντας τονίζεται η μεγάλη θεραπευτική αξία της Ταπείνωσης που αποκαλείται από τους Πατέρες της Εκκλησίας μας “Αγία Ταπείνωση”.

*

  Κατά αλφαβητική σειρά παρατίθενται 248 λήμματα. Οι συγγραφείς των λημμάτων είναι πατέρες αρχαίοι αλλά και νεότεροι, γνωστοί σε μας τους μη ειδικούς αλλά και πολλοί άγνωστοι.

  Για να φωτίσω το θέμα καλύτερα, επέλεξα έναν σύγχρονο συγγραφέα που δεν γνώριζα, αλλά μου έκανε εντύπωση ότι ο π. Νικόλαος τον χρησιμοποιεί σε πολλά λήμματα: είναι ο αείμνηστος Ιωάννης Κορναράκης (1926 – 2013). Ο συγγραφέας ήταν μαθητής του Ι. Κορναράκη, οπότε η αναφορά του – και κατ’ επέκταση η δική μας μνεία – αποτελεί μνημόσυνο του προσώπου και του έργου.

  Ο Ιωάννης Κορναράκης ήταν καθηγητής Ποιμαντικής Ψυχολογίας και Εξομολογητικής πρώτα στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και μετά της Αθήνας. Είναι εισηγητής στην Ελλάδα αυτού του κλάδου και το έργο που επιτέλεσε είναι σημαντικό. Όπως σημειώνουν συνάδελφοί του της Θεολογικής “σε περίοδο που κυριαρχούσε ο ηθικισμός και οι σχέσεις Θεολογίας, Ψυχολογίας και Ψυχιατρικής ήσαν αμοιβαία σχεδόν ψυχροπολεμικές, εκείνος ξανοίγεται σε πρωτόγνωρου περιεχομένου για την εποχή με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ευρώπη”. Θεμελίωσε την ορθόδοξη Ποιμαντική Ψυχολογία, και “πλούτισε τον νέον αυτόν κλάδο επιστήμης με την ορθόδοξη πνευματική ζωή και την πατερική σκέψη”. Όσοι/όσες ενδιαφέρονται στο Διαδίκτυο μπορούν να βρουν και να διαβάσουν πολλά κείμενα του Ι. Κορναράκη, εμείς εδώ θα περιοριστούμε σε δύο λήμματα με κείμενα που με στοργή και σεβασμό περιλαμβάνει στο βιβλίο του ο π. Ν. Κυνηγόπουλος.

  Το πρώτο λήμμα είναι το

31. ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ

  Προέρχεται από το βιβλίο του Ι. Κορναράκη, Μαθήματα εξομολογητικής, παραθέτουμε το απόσπασμα:

«Κατά τον Άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο, ο πνευματικός πατέρας, πρέπει να είναι ο ίδιος καθαρός, για να μπορέσει να καθαρίσει τους άλλους: ‘καθαρθήναι δει πρώτον είτα καθάραι’.

  Η αυτογνωσία του ατόμου θέλει γνώση της παιδικής ηλικίας. Η δε γνώση της παιδικής ηλικίας είναι πολύ χρήσιμη και στην ψυχοθεραπεία.

  Ο πνευματικός πατέρας, για να επιτελεί σωστά το πνευματικό του έργο, έχει και αυτός ανάγκη από αυτογνωσία. Οφείλει να γνωρίσει τον εαυτό του και αυτό επιτυγχάνεται με τη  βοήθεια πνευματικού οδηγού-εξομολόγου, Η αυτογνωσία του πνευματικού πατέρα τον οδηγεί σε σωστή ετερογνωσία. Πέρα από τον προσωπικό πνευματικό οδηγό που οφείλει να έχει ένας πνευματικός, οφείλει να έχει και θεωρητική κατάρτιση ψυχογνωσίας, ενδοσκοπήσεως και ερεύνης του εσωτερικού κόσμου.

  Γενικά η σωστή αυτογνωσία και ετερογνωσία του πνευματικού πατέρα απαιτεί λιπαρά κατάρτιση θεωρητική και μεγάλη εμπειρία».

  Το δεύτερο λήμμα είναι το

  129. ΜΑΡΤΥΡΙΟ  ΠΟΛΥΘΕЇΑΣ

    Προέρχεται από το βιβλίο του Ι. Κορναράκη Η κρίση της μονοθεΐας, παραθέτω τρία χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

«Το πέρασμα από την πολυθεΐα στη μονοθεΐα είναι μαρτύριο. Ποικίλα είδωλα εσωτερικότητας έχουν τους δικούς των σκοπούς. Η μυστική εσωτερικότητα είναι ‘πύργος της Βαβέλ’. (…)

  Ακόμη και οι αληθινοί χριστιανοί παρασύρονται πολλές φορές από την εξωτερική πολυθεΐα των ημερών τους. Όμως ο δρόμος της Βασιλείας του Θεού είναι πορεία από την πολυθεΐα στη μονοθεΐα και αυτή περνάει από την έρημο.

  Η Αίγυπτος γέννησε τη λαχτάρα της γης της επαγγελίας. Για να πάει όμως κάποιος εκεί, έπρεπε να περάσει από την έρημο, από το μαρτύριο, για να φτάσει δηλαδή στον τελικό προορισμό της μονοθεΐας. Οπωσδήποτε χρειαζόταν δίψα, πείνα, μοναξιά. (…)

  Σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι κοιτάζουν να βολευτούν στην έρημο των ειδώλων. Όμως η έρημος των ειδώλων, αν δεν περπατηθεί, δεν οδηγεί στη γη της επαγγελίας, στον Παράδεισο».

*

  Το βιβλίο του πατρός Νικολάου Κυνηγόπουλου είναι χρήσιμο και – θα έλεγα – δεν είναι βιβλίο  θερινών διακοπών  – είναι βιβλίο διαρκείας.

  Γιατί στο βιβλίο “Διαμάντια σωτηρίας και αληθινής ζωής” διαβάζεις και προβληματίζεσαι, το κυριότερο – νομίζω – βρίσκεις ευκαιρία για «ένδον σκάπτε» και για «επικίνδυνες διαδρομές».

  Γιατί οι σχέσεις «άρχοντα» – «αρχόμενου», «διδάσκοντα» – «διδασκόμενου», «υγιούς» – «ασθενούς» εναλλάσσονται. Αλίμονο στους αυτάρκεις και στους ατσαλάκωτους, αλίμονο στον διασπασμένο  σύγχρονο άνθρωπο.