Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας προετοιμάζεται για την ίσως σημαντικότερη απόφαση στην ιστορία του.

Τον περασμένο Σεπτέμβρη, το δικαστήριο επέτρεψε στη γερμανική κυβέρνηση να υπογράψει τη Συνθήκη για την Ίδρυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ), ένα μόνιμο όργανο που είναι υπεύθυνο για τη διακυβερνητική διευκόλυνση στην ευρωζώνη.

Τώρα, ωστόσο, ενδέχεται να διακόψει το λεγόμενο πρόγραμμα οριστικών νομισματικών συναλλαγών (ΟΜΤ) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (τη δέσμευση της ΕΚΤ να αγοράζει, δίχως περιορισμούς, τα κρατικά ομόλογα των προβληματικών χωρών της ευρωζώνης, που υπόκεινται στους όρους του ΕΜΣ).

Σίγουρα, το γερμανικό δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία επί της ΕΚΤ –και, ως εκ τούτου, δεν έχει την εξουσία να κρίνει τις πράξεις του. Το μόνο θεσμικό όργανο που έχει αυτή την εξουσία είναι το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στο Λουξεμβούργο. Αλλά, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας μπορεί να κρίνει εάν οι πράξεις των θεσμικών οργάνων της ΕΕ είναι συμβατές με το Σύνταγμα και τις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αν το δικαστήριο αποφανθεί ότι οι ενέργειες της ΕΚΤ είναι παράνομες, μπορεί να περιορίσει τα γερμανική θεσμικά όργανα –ακόμη και το γερμανικό κοινοβούλιο. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να απαγορεύσει στη Bundesbank να συμμετάσχει στο πρόγραμμα OMT. Ή θα μπορούσε να αποφανθεί ότι η συμμετοχή της γερμανικής κυβέρνησης στον ΕΜΣ πρέπει να εξαρτάται από την προθυμία της ΕΚΤ να περιορίσει τις OMT. Ο Udo Di Fabio, ένας διάσημος πρώην δικαστής του συγκεκριμένου δικαστηρίου, υποστήριξε ότι το δικαστήριο, θα μπορούσε ακόμη και να αναγκάσει τη γερμανική κυβέρνηση να χαλαρώσει τις Συνθήκες της ΕΕ αν δεν πετύχει τον περιορισμό του προγράμματος ΟΜΤ.

Οι υποστηρικτές του προγράμματος OMT, επισημαίνουν ότι έχει ηρεμήσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές, επιβεβαιώνοντας την ετοιμότητα της ΕΚΤ να παρέμβει ως δανειστής έσχατης ανάγκης και να αγοράσει κρατικά ομόλογα προτού μία χώρα χρεοκοπήσει. Οδηγώντας την αγορά σε μία λεγόμενη «καλή» ισορροπία, οι αποδόσεις της χώρας αυτής παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, και μπορεί να συνεχίσει να δανείζεται. Επισημαίνουν ότι οι κεντρικές τράπεζες σε όλον τον κόσμο έχουν αναλάβει παρόμοιες δράσεις για τη σταθεροποίηση των αγορών. Η Federal Reserve, ειδικότερα, έχει αγοράσει τεράστιες ποσότητες αμερικανικών κρατικών ομολόγων.

Οι επικριτές επισημαίνουν ότι αυτό ακριβώς είναι και το πρόβλημα, διότι η εντολή της ΕΚΤ είναι πιο περιορισμένη από της Fed. Εξάλλου, η ευρωζώνη δεν είναι μία ομοσπονδιακή χώρα, και η Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (συγκεκριμένα το άρθρο 123) απαγορεύει ρητά τη νομισματική χρηματοδότηση των κρατών μελών, η οποία ήταν και ο όρος της Γερμανίας για την εγκατάλειψη του γερμανικού μάρκου. Επιπλέον, όπως υποστηρίζουν οι επικριτές, ακόμη και η Fed δεν αγοράζει ομόλογα που εκδίδονται από προβληματικές πολιτείες των ΗΠΑ, όπως η Καλιφόρνια και το Ιλινόις.

Οι υποστηρικτές του προγράμματος OMT, αντιπαραθέτουν το γεγονός ότι η Συνθήκη απαγορεύει μόνο τις άμεσες αγορές κρατικών ομολόγων• οι έμμεσες αγορές στις δευτερογενείς αγορές επιτρέπονται. Ωστόσο, η απόφαση να μην απαγορευτούν οι έμμεσες αγορές, υποστηρίζουν οι αντίπαλοι του προγράμματος, μπορεί να είχαν ως σκοπό να επιτρέψουν στην ΕΚΤ να πραγματοποιεί εβδομαδιαίες συμφωνίες εξαγοράς (repo), ακολουθώντας μία πρακτική που χρησιμοποιείται από την Banque de France για τη μείωση των διακυμάνσεων των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων. Δεν επρόκειτο δηλαδή για εντολή για αγορά σημαντικών αποθεμάτων ομολόγων με σκοπό τη μακροπρόθεσμη μείωση των επιτοκίων.

Επιπλέον, η μη απαγόρευση των έμμεσων αγορών θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί πρωτίστως ως μέσο που επιτρέπει στις τράπεζες που αγοράζουν κρατικά ομόλογα να τα χρησιμοποιούν ως εγγύηση για πράξεις αναχρηματοδότησης, ενώ φέρουν πλήρη επενδυτικό κίνδυνο. Η διάκριση μεταξύ των αγορών ομολόγων από την κυβέρνηση και των αγορών από τις τράπεζες που τα αγόρασαν από την κυβέρνηση είναι πλαστή. Πρόκειται για μία διάκριση που προκαλεί μυριάδες δυνατότητες καταστρατήγησης.

Μία σημαντική ανησυχία για το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, είναι η ομοιότητα μεταξύ του Μηχανισμού Στήριξης Δευτερογενούς Αγοράς (SMSF) του ΕΜΣ και του προγράμματος OMT της ΕΚΤ. Και τα δύο συνεπάγονται την αγορά κρατικών ομολόγων στις δευτερογενείς αγορές. Τα δύο προγράμματα, διεξάγονται στα πλαίσια σχεδόν των ίδιων συνθηκών –απαιτώντας την έγκριση του προγράμματος μεταρρυθμίσεων μίας χώρας από τον ΕΜΣ- και κανένα δεν έχει ενεργοποιηθεί ακόμη.

Ωστόσο, η ικανότητα του SMSF να παρέχει χρηματοδότηση, καλύπτεται έμμεσα από τη μέγιστη ευθύνη των κρατών μελών στα €700 δις• αφότου το Συνταγματικό Δικαστήριο απέκλεισε την από κοινού και την εις ολόκληρον ευθύνη με απόφασή του το Σεπτέμβριο του 2012, το ανώτατο όριο ευθύνης της Γερμανίας ανέρχεται σε €190 δις. Αντιθέτως, το πρόγραμμα OMT είναι δίχως περιορισμούς. Καθότι οι απώλειες της ΕΚΤ οδηγούν σε απώλειες κυκλοφορούντων τραπεζογραμματίων για τα αντίστοιχα εθνικά ταμεία με τρόπο παρόμοιο με τις απώλειες του ΕΜΣ, το πρόγραμμα OMT υπονομεύει προφανώς την απόφαση του ΕΜΣ, αυξάνοντας τον κίνδυνο αστικής ευθύνης πέρα από το επίπεδο που έχει εγκριθεί από τα κοινοβούλια.

Η ομοιότητα μεταξύ SMSF και OMT συνεπάγεται επίσης ότι τουλάχιστον ένα από τα δύο θεσμικά όργανα υπερβαίνει την εντολή του. Εάν οι αγορές κρατικών ομολόγων είναι νομισματικές πράξεις, όπως υποστηρίζει η ΕΚΤ, τότε υπερβαίνει την εντολή του ο ΕΜΣ• αν είναι δημοσιονομικές πράξεις, τότε η ΕΚΤ είναι αυτή που ξεπερνά τα όρια.

Σύμφωνα με αυτή τη λογική, τουλάχιστον ένα από τα δύο όργανα ενεργεί παράνομα. Επειδή το Συνταγματικό Δικαστήριο έχει ήδη δώσει το πράσινο φως για το πρόγραμμα SMSF του ΕΜΣ, το πώς θα αποφανθεί επί του προγράμματος OMT θα έπρεπε να είναι σαφές. Ωστόσο, στα δικαστήρια, όπως και στην ανοιχτή θάλασσα, οι προβλέψεις συχνά αποδεικνύονται αναξιόπιστες.

Πηγή : banksnews.gr