Γλωσσικά και . . .άλλα. (Κι’ όποιος θέλει το διαβάζει . . .Όποιος δε θέλει, ας διαβάσει τα παραπέρα . . .)    

Παρακάτω θα πούμε για εκφράσεις και πράξεις που γίνονταν σε χρόνο περασμένο, στο παρελθόν, σε χρόνο παρελθόντα, ή παρελθοντικό , όπως μας τον είπαν οι νεότεροι δάσκαλοι για να τον . . .καταλάβουμε . . . να δούμε από ποιες εκφράσεις κακοπαθαίνει η όμορφη γλώσσα μας αυτή η τέλεια γλώσσα με την αρμονική παράθεση στα φωνήεντα και τα σύμφωνά της. Η γλώσσα μας όπως παραδέχονται αυτοί που γνωρίζουν, έφτασε σε μας φκιαγμένη σοφά, με τη γραμματική της και την ηχητική της αρμονία και δεν μας ενδιαφέρει εδώ, πότε είπαν το ένα και πότε συμπλήρωσαν το άλλο οι πρόγονοί μας , αυτά πρέπει να έγιναν σε μεγάλο χρονικό διάστημα σε αιώνες και χιλιετίες. Το γεγονός είναι ότι όλες οι γλώσσες πρώτα μιλήθηκαν και πολύ αργότερα, απόχτησαν και γραφή, και μπορεί να θεωρηθεί παράξενο, αλλά υπάρχουν ακόμα και σήμερα γλώσσες που μόνο μιλιούνται χωρίς να γράφονται. Η σωστή τοποθέτηση και εναλλαγή συμφώνων και φωνηέντων, δίνει στη γλώσσα μας μια μοναδική αρμονία, χωρίς ακρότητες και γλωσσοδέτες, κι’ αυτό ίσως επειδή μιλήθηκε και καλλιεργήθηκε σε μια περιοχή στην οποία μπορεί κάποιος σοφά να τοποθετήσει στην ομιλία του φωνήεντα και σύμφωνα, γιατί το κλίμα το επιτρέπει. Δεν έχει η γλώσσα μας φωνήεντα με έντονο λαρυγγικό ήχο, από ανοιχτή  στοματική κοιλότητα, όπως έχουν οι γλώσσες που μιλιούνται στα θερμά κλίματα, ούτε επιτρέπει σε μια λέξη σκέτα σύμφωνα όπως συμβαίνει με τις γλώσσες των βορείων χωρών εκεί που αποφεύγουν τα φωνήεντα και μιλούν όσο μπορούν με κλειστό το στόμα για να μην πάθουν . . .ψύξη οι φωνητικές χορδές. Στη γλώσσα μας οι εγκλίσεις και οι χρόνοι των ρημάτων μπορούν να εκφράσουν όλες τις αποχρώσεις της σκέψης και η αρμονία στην εκφορά του λόγου, δεν επιτρέπει ακρότητες και χασμωδίες, δεν επιτρέπει Βαρβαρισμούς όπως έλεγαν οι δικοί μας οι αρχαίοι. Βέβαια σε πολλές περιοχές οι μεταθέσεις συμφώνων και ιδίως οι αφαιρέσεις φωνηέντων με επακόλουθο τη μείωση των συλλαβών, έκαναν πολλές λέξεις και ρήματα αγνώριστα. Και είναι παρατηρημένο ότι τέτοιοι ιδιωματισμοί δε λείπουν από καμιά γλώσσα, αλλά όλα αυτά τα συνήθως κακόηχα και παράξενα, με το πέρασμα του χρόνου, ξεχνιούνται και παραμένουν μόνο ως αντικείμενα μελέτης από τους ειδικούς, που μελετούν τις εξελίξεις και τις οπισθοδρομήσεις των γλωσσών.

Στη γλώσσα σημασία δεν έχει μόνο το τι θα πεις, αλλά και πόσο αρμονικά θα ακουστεί, με τη σωστή προφορά και το σωστό τονισμό, αλλιώς θα μεταδοθεί μεν το μήνυμα, αλλά θα ακουστεί παράφωνο, έξω και μακριά από τη φωνητική αρμονία. Μπορεί δηλαδή ο ταβερνιάρης να καταλάβει την παραγγελία τού αλλοδαπού πελάτη που γνωρίζει να συνεννοηθεί στη γλώσσα μας, και λέει όσο σωστά μπορεί, «παγακάλω ντυο μεγίδές μουζάκα κε ένα μποτιλιά γετσινά . . .» αλλά η προφορά ηχητικά πολύ θα απέχει από το κανονικό και παραδεχτό, όπως διαμορφώθηκε μακροχρόνια. Βέβαια ο κάθε «ξένος» που μαθαίνει μια γλώσσα πέρα από τη μητρική του, αργεί να τα καταφέρει στη σωστή προφορά, όπως συμβαίνει σε όλους αλλά, φτάνει κάποτε να μιλάει έτσι που δύσκολα τον ξεχωρίζεις από κάποιον γηγενή. Είναι όμως μερικές εκφράσεις που δεν αλλάζουν κι’ αυτό, ίσως επειδή όσοι τις προφέρουν δεν προσπάθησαν να τις διορθώσουν, όπως εκείνη η αφαίρεση του Νι στα άρθρα, εκείνου του Νί που το αφαιρούν όταν δεν πρέπει όσοι μιλούν ειδικά μερικές γλώσσες γειτονικών μας χωρών, και ακούς να εκφράζονται και να λεν «κλείσε τη πόρτα, φώναξε το πατέρα, θα έρθουμε τη Πέμπτη κλπ».

Η αλλοίωση όμως της προφοράς δε σταματά πουθενά και βλέπεις όλους ή τους περισσότερους των «κάτω» περιοχών να γράφουν «Υπηρεσία», αλλά να προφέρουν «Υπερεσία», να γράφουν Σεπτέμβρης αλλά να τον προφέρουν ως

Σε-μ- τέμβρη να γράφουν τριάντα, σαράντα, πενήντα ογδόντα κλπ και να προφέρουν , τριαdα, σαράdα πενήdα   και «έντεκα οχτώ ογδόdα»,κι’ αυτή η μοδάτη προφορά δυστυχώς έφτασε παντού, ακούς πολλά και επαναστατείς, και κάποιο πρωΐ άκουσα τον κατά τα άλλα άψογο παρουσιαστή στη ΝΕΤ κύριο Αρβανίτη, να λέει στους καλεσμένους πριν από κάποιο διάλλειμα, ότι θα «συνεχίσουμε μετά το. . . Μπρέικ.. .» και καθόλου δε μού άρεσε, λες και δεν υπάρχει η κατάλληλη Ελληνική λέξη και ακούς άλλους στο «Γυαλί» αντί να λεν ότι αυτό το πράγμα «α ν ή κ ε» στον κ . . . .τάδε, ακούς να λεν ότι « ά ν η κ ε» κλπ κλπ και δεν μπορείς να αντιδράσεις, αλλά και κανείς δεν αντιδρά, το ΕΣΡ δεν ενδιαφέρεται για τέτοια και οι γέροντες ακαδημαϊκοί μας φαίνεται ότι όλοι τους βαριακούν, αλλά επαναστατείς όταν ψάξεις στο διαδίκτυο και δεις τις αποδοχές αυτών τών άσχετων εκφωνητών που μπροστά τους δεν πιάνουν «χαρτωσιά» οι πολλές ξένες γλώσσες και τα κορνιζωμένα διπλώματα με τα ντοκτορά, και πώς να συγκρίνεις τα 600 ή 700 ευρώ του πτυχιούχου με τα 5 000 του κυρίου τάδε που μας το παίζει και κάποιος; Κι αν πεις για τους υπότιτλους στις ξένες ταινίες, εκεί κυριολεκτικά «δεν παίζονται», αλλά αφού δεν μπορείς να αντιδράσεις, οι ολιγογράμματοι θα επιπλέουν πάντα. Εκεί όμως που εδώ και χρόνια έχει έρθει μια απλοποίηση και ισοπέδωση στην έκφραση, είναι ο Παρατατικός των συνηρημένων ρημάτων, όπου στην κατάληξη « – σα» της Δημοτικής, ήρθε και θρονιάστηκε για τα καλά εκείνο το «–γα» που μπαίνει αδιακρίτως, έτσι μόνο γιατί το λέει η τηλεόραση κάθε στιγμή, γιατί το μετέδωσε ο δάσκαλος που μας ήρθε απ’ αλλού, γιατί το είπε ο ξάδερφος που τόφερε από την πόλη, και που μπροστά στο δικό μας «περνούσα» το δικό τους «πέρναγα» φάνηκε πιο σικ, γιατί μας ήρθε με άλλον αέρα, με αέρα «πολίτικο» και χωρίς πολλά πολλά, όλες οι καταλήξεις στον Παρατατικό αντικαταστάθηκαν απ’ αυτό το Βάρβαρο -γα, χωρίς να σκεφτεί κανένας για τη χαμένη αρμονία και χωρίς να αντιδράσουν οι αρμόδιοι, αυτοί που διδάσκουν και είναι ταγμένοι και υποχρεωμένοι να φυλάξουν αυτήν την θαυμάσια γλώσσα, αδιαφορώντας για την εδραίωση αυτού του κακόηχου κατασκευάσματος, το οποίο αν και δε φαίνεται σε κανένα σχολικό βιβλίο, εν τούτοις χρησιμοποιείται στην προφορική ομιλία ακόμα και από τους διδάσκοντες, χωρίς να το καυτηριάζει κανείς, δείχνοντας έτσι την αδυναμία μας να εκφραστούμε σωστά και ιδίως εύηχα. Κι’ ακούμε να λέγεται εκείνο το Πέρναγα, το Κέρναγα, το ακούμπαγα, το Περπάταγα, το Σφύραγα και τόσα άλλα, που όλα αυτά αντικατέστησαν το Περνούσα, το Κερνούσα, το Ακουμπούσα, το περπατούσα και το Σφύριζα και πολλά άλλα αμέτρητα, τα οποία παλιότερα μόνο σε μερικά ποιήματα και στα Δημοτικά μας τραγούδια έμπαιναν. Και ποιο είναι πιο εύηχο και περισσότερο στρωτό; Το Χαμογελούσα ή το Χαμογέλαγα; Κι’ αν χρειαστεί να εκφραστούμε και να αναφέρουμε μια πράξη που γίνονταν και επαναλαμβάνονταν στο παρελθόν, πώς θα εκφραστούμε στα ρήματα που τυχαία αναφέρονται παρακάτω;

   Θα πούμε Αγανακτούσα,     ή θα πούμε     αγανάκταγα;

Θα πούμε Ευελπιστούσα, Αναπολούσα, δυστροπούσα, Απωθούσα,

ή θα πούμε Ευελπίσταγα (!), Αναπόλαγα, δυστρόπαγα, Απώθαγα;

Χρονοτριβώ, ή Χρονοτρίβαγα; Θα πούμε, Κολυμπούσα, κατακτούσα, καρκινοβατούσα, νικούσα, καθυστερούσα, σπαταλούσα, ευεργετούσα, αιμορραγούσα, αξιοποιούσα, αστοχούσα, ανησυχούσα, ατυχούσα, δαπανούσα, καλλιεργούσα τηλεφωνούσα, χορηγούσα, ομολογούσα, χρησιμοποιούσα, φιλοδοξούσα, μοχθούσα και τόσα τόσα άλλα; Αν χρειαστεί να εκφράσουμε μια πράξη που γίνονταν στο παρελθόν σε χρόνο Παρελθόντα, στο γνωστό Παρατατικό, τι θα πούμε; Θα πούμε με τη σειρά που αναφέρθηκαν τα ρήματα παραπάνω, Κολύμπαγα, κατάκταγα, καρκινοβάταγα, νίκαγα, καθυστέραγα,σπατάλαγα, ευεργέταγα, αιμορράγαγα(!!!), αξιοποίαγα, αστόχαγα, ανησύχαγα; Ή θα πούμε μήπως ατύχαγα, δαπάναγα, καλλιέργαγα(!!), τηλεφώναγα; Μήπως θα ήταν περισσότερο πετυχημένο αν λέγαμε, Χορήγαγα(!!), ομολόγαγα . . . , χρησιμοποίαγα. . . , ή φιλοδόξαγα και μόχθαγα .. . .; Είδατε την τραγική κακοποίηση της γλώσσας που γίνεται έτσι από σκέτη απερισκεψία και κανείς δε λέει να τη σταματήσει; Και φαντασθείτε κάποιον «νεωτεριστή» να εκφράζεται και να λέει « Τελευταία δε σας βλέπαμε και ανησυχάγαμε . . .» Ή «φιλοδόξαγα να εκλεγώ, αλλά . . . .κλπ κλπ»   Πώς σας φαίνεται; Εκφράσεις με τέτοια βάρβαρη και κακόηχη διατύπωση, κατά τη γνώμη μου, δεν έχουν θέση πουθενά και όπως ακούγονται, βρωμίζουν τη γλώσσα και θυμίζουν κουτσουλιές στο κάτασπρο νυφικό της. Και αναρωτιέμαι γιατί όσοι στον προφορικό τους λόγο χρησιμοποιούν αυτές τις εκφράσεις και παρόμοιες, δεν το κάνουν και στο γραπτό; Μήπως όταν δουν γραμμένους αυτούς όλους τους κακόηχους βαρβαρισμούς, συνέρχονται και αλλάζουν γνώμη; Αν ήμουν ειδικός περί τη γλώσσα, θα «προσπάθαγα» και θα «ζήταγα» να βρω κι’ άλλα επιχειρήματα προκειμένου να «μπόραγα» να πείσω μερικούς για το λάθος τους να χρησιμοποιούν αυτόν τον τύπο, αλλά νομίζω ότι το μόνο που θα κατόρθωνα, θα ήταν να «εξάντλαγα» την υπομονή τους και να «πάταγα» τον κάλο τους. Δεν ξέρεις όμως, με το πες πες τι μπορεί να γίνει, . . . Ίσως . . .

Πάντως οι κοινωνιολόγοι παραδέχονται, ότι ο άνθρωπος πριν να χάσει τις φυλετικές του ρίζες, πρώτα αποξενώνεται από τη γλώσσα του. Αλλά αυτό το καταλαβαίνουμε όταν είναι πλέον πολύ αργά . . .στη δεύτερη και στην Τρίτη γενιά. . . όταν και οι πρόγονοι ξεχνιούνται . . . .

Αυτά, κι’ αν εκφράστηκα λανθασμένα, ο αντίλογος καλοδεχούμενος, και κάποτε στο τετράδιο του παιδιού μας, η δασκάλα διόρθωσε με κόκκινο μολύβι το «περνούσε» και το έκανε «πέρναγε». Κι’ όταν ρωτήθηκε απάντησε «γιατί . . . έτσι το λέμε» αλλά σε κανένα σχολικό βιβλίο δεν μπόρεσε να βρει παρόμοια έκφραση . . .

Με χαιρετίσματα σε όλους

Βαγγέλης Μαυροδής