Σε μια εποχή όπου όλα αλλάζουν με ραγδαίους ρυθμούς και οι παραδοσιακές συνήθειες εκτοπίζονται από νέες,  κανένας τομέας δεν μένει ανεπηρέαστος. Έτσι και η αγορά επηρεάζεται, γεννώνται νέες μέθοδοι ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών, κυριότερη των οποίων είναι η αγορές μέσω του διαδικτύου, η οποία αυξάνει με ξέφρενους  ρυθμούς.

Σε μια τέτοια συγκυρία είναι επιτακτική η ανάγκη ύπαρξης ρυθμιστικού πλαισίου που θα προστατεύει τους καταναλωτές από τους κινδύνους και τις παγίδες που ελλοχεύουν κατά την πλοήγηση τους στις ηλεκτρονικές αγορές.

Ο νόμος 2251/1994, όπως συμπληρώθηκε με το νόμο 3587/2007 αποτελεί ένα από τα αυστηρότερα νομοθετήματα προστασίας του Καταναλωτή μεταξύ των κρατών μελών της ΕυρωπαΪκής Ένωσης. Σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο, ο καταναλωτής αριθμεί ένα εύρος δικαιωμάτων, τα οποία είναι απαραίτητο να γνωρίζει αλλά και ένα πλήθος ζητημάτων, κυρίως νομικών αλλά όχι μόνο, τα οποία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψιν και να αποφεύγει. Ας επισημάνουμε τα κυριότερα:

1. Ο προμηθευτής οφείλει να ενημερώνει τον καταναλωτή, άλλως είναι άκυρη η σύμβαση, σχετικά με την ταυτότητα και τη διεύθυνση του προμηθευτή, τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του προϊόντος, την τιμή, την ποσότητα, τις δαπάνες μεταφοράς και τον ΦΠΑ, τον τρόπο πληρωμής και παράδοσης, την ακριβή διάρκεια ισχύος της εκάστοτε ενδεχομένως προσφοράς, το δικαίωμα υπαναχώρησης και το ενδεχόμενο ύπαρξης κόστους για τη χρήση της υπηρεσίας μέσω διαδικτύου.
2. Απαγορεύεται να αποστέλλονται ή να παρέχονται στον καταναλωτή αγαθά ή υπηρεσίες, αντίστοιχα, χωρίς προηγούμενη σχετική παραγγελία του, εφόσον αυτός καλείται για την απόκτησή τους  έναντι καταβολής τιμήματος ή για την επιστροφή τους, ακόμη και όταν δεν καταβάλλει τις δαπάνες αποστολής. Σε περίπτωση που αποστέλλονται αγαθά ή παρέχονται υπηρεσίες κατά το προηγούμενο εδάφιο,  ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα να διαθέτει τα αγαθά ή τις υπηρεσίες κατά την κρίση του, χωρίς να οφείλει οποιοδήποτε τίμημα, απαλλασσόμενος  και από την υποχρέωση φύλαξης ή και επιστροφής των αγαθών. Η μη  απάντηση του καταναλωτή σε περίπτωση αποστολής αγαθών ή παροχής υπηρεσιών που δεν παραγγέλθηκαν δεν συνιστά συναίνεση ή σιωπηρή αποδοχή της σχετικής συναλλαγής εκ μέρους του.
3. Απαγορεύεται η είσπραξη όλου ή μέρους του τιμήματος, ακόμη και με μορφή αρραβώνα, εγγύησης, έκδοσης ή αποδοχής αξιόγραφων ή άλλη μορφή, πριν από την παράδοση του προϊόντος ή την παροχή της υπηρεσίας. Πρόκειται για μια διάταξη που μας γεμίζει ερωτηματικά, καθώς όλοι χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο, αν κάνουμε για την πληρωμή μας χρήση πιστωτικής κάρτας, γνωρίζουμε ότι η σχετική χρέωση λαμβάνει χώρα κατά τη στιγμή της εισαγωγής των στοιχείων της κάρτας ή έστω λίγα λεπτά μετά, και σε κάθε περίπτωση πριν πάρουμε το προϊόν στα χέρια μας. Με την επιφύλαξη αντίθετης συμφωνίας των συμβαλλομένων, ο προμηθευτής οφείλει να εκπληρώσει την παροχή της σύμβασης  το αργότερο εντός τριάντα (30) ημερών από τη διαβίβαση σε αυτόν της παραγγελίας του καταναλωτή. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αυτή,  ο καταναλωτής έχει δικαίωμα υπαναχώρησης.
4. Η σύμβαση από απόσταση είναι άκυρη υπέρ του καταναλωτή, εάν αυτός δεν λάβει, σε εύθετο χρόνο, κατά την εκτέλεσή της και το αργότερο κατά τη στιγμή της παράδοσης των αγαθών, τα οποία δεν πρόκειται να παραδοθούν σε τρίτους,  εγγράφως ή με άλλο σταθερό μέσο κατά την έννοια της περίπτωσης  στ’ της παραγράφου 1 του άρθρου 4α, στο οποίο ο καταναλωτής έχει πρόσβαση, και στη γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στην πρόταση σύναψης σύμβασης, τις ακόλουθες τουλάχιστον πληροφορίες: α)       τις πληροφορίες που προβλέπονται στην παράγραφο 2 του άρθρου αυτού, β)       την επωνυμία και τη διεύθυνση του πιο προσιτού για τον καταναλωτή καταστήματος του προμηθευτή, όπου ο καταναλωτής μπορεί να απευθύνεται για την επισκευή του προϊόντος γ)       τον τρόπο καταβολής του τιμήματος, περιλαμβανομένων των όρων πίστωσης ή πληρωμής με δόσεις, καθώς και τους όρους εξασφάλισης, δ) τους όρους και τον τρόπο άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης σύμφωνα με την παράγραφο10 και, σε χωριστό έντυπο ή ηλεκτρονικό έγγραφο, υπόδειγμα δήλωσης υπαναχώρησης. Ο καταναλωτής δικαιούται κατά τον χρόνο ισχύος της  σύμβασης,  κατόπιν αιτήματός του, να λαμβάνει εγγράφως τις πληροφορίες αυτές. ε)       πληροφορίες σχετικές με την εξυπηρέτηση μετά την πώληση και τις υφιστάμενες εμπορικές εγγυήσεις και στ) τους όρους καταγγελίας της σύμβασης, όταν πρόκειται για σύμβαση αορίστου χρόνου ή διάρκειας μεγαλύτερης του ενός έτους.
5. Σε κάθε σύμβαση από απόσταση ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα να υπαναχωρήσει αναιτιολογήτως εντός δεκατεσσάρων (14) ημερολογιακών ημερών, αν δεν συμφωνήθηκε μεγαλύτερη προθεσμία, επιστρέφοντας το αγαθό στην αρχική του κατάσταση, χωρίς να επιβαρύνεται με οποιαδήποτε δαπάνη, εκτός από τα έξοδα επιστροφής. Για την άσκηση του δικαιώματος υπαναχώρησης η προθεσμία του προηγούμενου εδαφίου αρχίζει, για τα αγαθά, από την παραλαβή τους, εφόσον ο προμηθευτής τήρησε τις υποχρεώσεις της προηγούμενης παραγράφου και, για τις υπηρεσίες από την λήψη των πληροφοριών, είτε με έγγραφα είτε με σταθερά μέσα, που ενημερώνουν τον καταναλωτή ότι έχει συναφθεί η σύμβαση σύμφωνα με την ανωτέρω παράγραφο. Αν ο προμηθευτής δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που αναφέρονται στην ανωτέρω παράγραφο, η προθεσμία υπαναχώρησης είναι τρίμηνη. Στην περίπτωση προμήθειας αγαθών, εάν εντός της τρίμηνης προθεσμίας που αρχίζει από την παραλαβή του αγαθού από τον καταναλωτή, αυτός λάβει τις πληροφορίες, είτε από τα έγγραφα ή από τα σταθερά μέσα, που τον ενημερώνουν για τη σύναψη της σύμβασης σύμφωνα με την παράγραφο αυτή, θεραπεύεται η ακυρότητα της σύμβασης και αρχίζει, από τη λήψη των πληροφοριών αυτών, νέα προθεσμία υπαναχώρησης δεκατεσσάρων (14) ημερολογιακών ημερών. Σε περίπτωση άσκησης του δικαιώματος υπαναχώρησης από τον καταναλωτή κατά τα ανωτέρω, ο προμηθευτής υποχρεούται να επιστρέψει τα ποσά που του κατέβαλε ο  καταναλωτής εντός τριάντα (30) ημερολογιακών ημερών. Εάν ο καταναλωτής ασκήσει το δικαίωμα υπαναχώρησης, κοινοποιεί το γεγονός αυτό εγγράφως ή με άλλο σταθερό μέσο το οποίο τίθεται στη διάθεση του αποδέκτη και στο οποίο ο αποδέκτης έχει πρόσβαση.
6. Η χρησιμοποίηση των τεχνικών επικοινωνίας πρέπει να γίνεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μην προσβάλλεται η ιδιωτική ζωή του καταναλωτή.
7. Κατά την πώληση, ο προμηθευτής οφείλει να ενημερώνει τον καταναλωτή για την πιθανή διάρκεια ζωής του προϊόντος. Πιθανή διάρκεια ζωής του προϊόντος είναι ο εύλογα αναμενόμενος χρόνος κατά τον οποίο το προϊόν θα μπορεί να χρησιμοποιείται σύμφωνα με τον προορισμό του, έστω και έπειτα από επισκευή ή αντικατάσταση ανταλλακτικών, εωσότου η φθορά από την τακτική χρήση καταστήσει το προϊόν άχρηστο ή την περαιτέρω χρήση του οικονομικά ασύμφορη. Η διάρκεια της εγγύησης πρέπει να είναι εύλογη σε σχέση με την πιθανή διάρκεια ζωής του προϊόντος. Ειδικά για τα προϊόντα τεχνολογίας αιχμής, η διάρκεια της εγγύησης πρέπει να είναι εύλογη σε σχέση με το χρόνο κατά τον οποίο αναμένεται ότι θα παραμένουν σύγχρονα από τεχνολογική άποψη, αν ο χρόνος αυτός είναι συντομότερος από την πιθανή διάρκεια ζωής τους. (άρθρο 5(2),(3) «Πώληση καταναλωτικών αγαθών και εγγυήσεις» του Νόμου 2251/1994 «Για την προστασία των καταναλωτών», όπως αυτός τροποποιήθηκε με το νόμο 3043/2002, προς προσαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 1999/44).
8. Ο αγοραστής έχει το δικαίωμα χωρίς επιβάρυνση να απαιτήσει, διόρθωση ή αντικατάσταση, ή να μειώσει το τίμημα, ή να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση πώλησης, ή να απαιτήσει αποζημίωση. Τα δικαιώματα αυτά μπορεί να τα ασκήσει σε περίπτωση που ο πωλητής ευθύνεται για πραγματικό ελάττωμα, ή για έλλειψη συμφωνημένης ιδιότητας του αντικειμένου που πουλήθηκε. Τα δικαιώματα αυτά παραγράφονται μετά από δύο έτη. Ο πωλητής ευθύνεται για πραγματικό ελάττωμα, ή για έλλειψη συμφωνημένης ιδιότητας, αν το αντικείμενο που παραδίδει στον αγοραστή δεν ανταποκρίνεται στη σύμβαση και ιδίως: i. δεν ανταποκρίνεται στην περιγραφή που έχει γίνει από τον πωλητή ή στο δείγμα ή υπόδειγμα που ο πωλητής είχε παρουσιάσει στον αγοραστή, ii. δεν είναι κατάλληλο για το σκοπό της συγκεκριμένης σύμβασης και ιδιαίτερα για τη σύμφωνη με το σκοπό αυτόν ειδική χρήση, iii. δεν είναι κατάλληλο για τη χρήση για την οποία προορίζονται συνήθως πράγματα της ίδιας κατηγορίας, iv. δεν έχει την ποιότητα ή την απόδοση που ο αγοραστής ευλόγως προσδοκά από πράγματα της ίδιας κατηγορίας, λαμβάνοντας υπόψη και τις δημόσιες δηλώσεις του πωλητή, του παραγωγού ή του αντιπροσώπου του, στο πλαίσιο ιδίως της σχετικής διαφήμισης ή της επισήμανσης, εκτός αν ο πωλητής δεν γνώριζε ούτε όφειλε να γνωρίζει τη σχετική δήλωση.
   (άρθρα 534, 540, 543 και 554 του Αστικού Κώδικα, όπως αυτός τροποποιήθηκε με το νόμο 3043/2002, προς προσαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 1999/44).

Το διαδίκτυο είναι ένας μαγικός κόσμος γεμάτος εικόνες, χρώματα, ποικιλία προϊόντων, ένας κόσμος που μας ταξιδεύει και πολλές φορές μας παραπλάνα , όπως σε κάθε ταξίδι έτσι και σε αυτό για να είμαστε ασφαλής πρέπει να λαμβάνουμε τα  απαραίτητα μέτρα ασφαλείας Για αυτό λοιπόν μην ξεχνάμε να έχουμε τεταμένη την προσοχή μας κατά την πλοήγηση μας στο διαδίκτυο και να γνωρίζουμε ότι έχουμε ένα εύρος δικαιωμάτων θεμελιωμένων σε νομοθετικές διατάξεις

Σε περίπτωση αντιμετώπισης προβλημάτων στις αγορές μας μέσω ιντερνέτ Η Γενική Γραμματεία καταναλωτή παρέχει μέσω της ιστοσελίδας της αλλά και των άλλων μέσων επικοινωνίας που διαθέτει όπως ο τετραψήφιος αριθμός 1520 πληροφορίες και οδηγίες σχετικά με τη διενέργεια ασφαλών αγορών μέσω Διαδικτύου

* Άρθρο από το δικηγορικό γραφείο Δημήτρη Δαλίδη, τηλ. 20041- 25410
Επιμέλεια: Ασκ. Δικηγόρος Μπαριέ Μπαντάκ.