Ο Στέφανος Ιωαννίδης (1923 – 2001) ήταν για την Ξάνθη και για τη Θράκη ευρύτερα πρωτοπόρος και καινοτόμος εργάτης του πνεύματος και του πολιτισμού.   

Μεγάλωσε στα δύσκολα χρόνια του μεσοπολέμου και της κατοχής. Μετά τον πόλεμο και τον εμφύλιο, από νέος ήδη, άρχισε να γράφει και να δημοσιεύει σε εφημερίδες και περιοδικά, ποίηση και πεζά, και αργότερα σε ξεχωριστούς τόμους. Αναφέρουμε τα διηγήματα Οι Πρώτες φλόγες (1959),  και Οι Ντεγκτσήδες και άλλα διηγήματα (1979), τα μυθιστορήματα Τα Παιδιά των Πελαργών (1965), Το παιχνίδι με το μαγνήτη (1973), Η Αποκήρυξη (1976), Είδωλα στον Καθρέφτη (1996), τις ποιητικές συλλογές Πυρωμένη άμμος (1961) και Ποιήματα 1958-73, το θεατρικό Στη γέφυρα του Λουλέ – Μπουργκάζ (1980). Επίσης δημοσιεύει μελέτες ιστοριογραφικές και φιλολογικές, αυτοβιογραφικά και πολιτιστικά κείμενα, καθώς και μεταφράσεις από τα γαλλικά.

Παράλληλα δραστηριοποιείται έντονα στα πολιτιστικά πράγματα της Ξάνθης και της ευρύτερης περιοχής. Τα δημιουργήματά του διακρίνονται και βραβεύονται.

Στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (των εκδόσεων Πατάκη) στο λήμμα για το Στέφανο Ιωαννίδη ο Αλέξης Ζήρας, ανάμεσα στα άλλα γράφει :

«Υπήρξε ενεργός παράγοντας στην πνευματική και πολιτιστική ζωή της Ξάνθης (…) Κοινωνιστική πεζογραφία που αντλεί τόσο από το ψυχολογικό μυθιστόρημα όσο και από τον ρεαλισμό της ηθογραφικής μας παράδοσης.

Παρά το πολιτικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο διαπλέκονται οι ιδέες και οι  συγκρούσεις των χαρακτήρων, η ηθική στάση του έργου του προβάλλεται ως απότοκη της αφηγηματικής πραγματικότητας.

Παράλληλα με τις ιστορικές μελέτες του και τα λευκώματά του ο Ιωαννίδης συνέβαλε στην ανάδειξη λιγότερο γνωστών πτυχών της τοπικής ιστορίας της Ξάνθης».

Στο Στέφανο Ιωαννίδη, στη ζωή και στο έργο του, η διαλεκτική σχέση θεωρίας και πράξης, κατά πολύπλευρο τρόπο, είναι διαρκής και αδιάλειπτη.

Ο δρόμος που επέλεξε στη ζωή του ήταν δρόμος ανηφορικός, γεμάτος συγκρούσεις με το κατεστημένο, περισσότερο ιχνηλάτης και πρόσκοπος. Το έργο του ήταν διέξοδος στην ανάγκη έκφρασης, αλλά περισσότερο επιβίωσης – στα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια.

Ποτέ δεν είχε το πλέγμα του επαρχιωτισμού, ήταν πάντοτε μέσα από το καθημερινό διαχρονικός, μέσα από το τοπικό οικουμενικός. Ο πνευματικός άνθρωπος μιλά για το παντού και για το πάντοτε μέσα από το εδώ και το τώρα.

Μέγιστη είναι η συμβολή του Στέφανου Ιωαννίδη στην αυτο-γνωσία μας ως Θρακιωτών με την έκδοση το 1960 του περιοδικού «Θρακικά Χρονικά», που αποτελεί το βασικό πυρήνα της Θρακογνωσίας στον τόπο μας.

Το ενδιαφέρον του Στέφανου Ιωαννίδη για την ιστορία της Ξάνθης και της Θράκης τοποθετείται από πολύ παλιά. Ήδη από το 1958 αρχίζει να δημοσιεύει τους καρπούς των ιστορικών, λαογραφικών και φιλολογικών του αναδιφήσεων.

Ο Στέφανος Ιωαννίδης παρουσίασε κατά καιρούς απόψεις για διάφορα επίκαιρα ή διαχρονικά θέματα της Ξάνθης, της Θράκης, της επαρχίας γενικότερα, της Ελλάδας. Με θάρρος, σαφήνεια και ευθυκρισία διατυπώνει τις θέσεις του.

Ο Στέφανος Ιωαννίδης ήταν ένας ολοκληρωμένος πνευματικός άνθρωπος, που στο δεύτερο μισό του 20^ου αιώνα πρόσφερε τόσα πολλά – προσφορά που συνεχίζει να ευεργετεί το χώρο της Ξάνθης και της Θράκης ως τις μέρες μας.

Θανάσης Μουσόπουλος

Ξάνθη, Σεπτέμβριος 2013