Εδώ και πολλά χρόνια ήθελα να διατυπώσω μερικές σκέψεις για την κατάσταση της παιδείας στη χώρα μας αλλά το ανέβαλα συνεχώς. Έχουν ειπωθεί τόσα πολλά ώστε αναρωτιέται κανείς αν μπορεί να προσθέσει κάτι σημαντικό. Όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να αυξηθούν ο δαπάνες για την παιδεία, να βελτιωθεί η περιβόητη υλικοτεχνική υποδομή, να υπάρχει επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, να υπάρχουν καλά βιβλία κλπ. Τελικά το αποφάσισα όταν ένας συνάδελφος του Πολυτεχνείου μας κοινοποίησε τα αποτελέσματα μιας έκθεσης αξιολόγησης των μαθητών που διενεργείται από το διεθνές πρόγραμμα PISA. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτά η δημοκρατία της Τσεχίας, που ξοδεύει ανά μαθητή μόνο το 1/3 των χρημάτων που ξοδεύουν οι ΗΠΑ, παρουσιάζει μια από τις δέκα καλλίτερες επιδόσεις στον κόσμο. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ποιότητα των δασκάλων. Αλλά τι σημαίνει καλός δάσκαλος σε όποια βαθμίδα της εκπαίδευσης;

   Καλός δάσκαλος είναι αυτός που έχει μεράκι γι αυτό που κάνει, γνωρίζει καλά το αντικείμενο του μαθήματος, αγαπάει και σέβεται του μαθητές του, διδάσκει με παραδείγματα και επιζητεί τον διάλογο, δέχεται τις ερωτήσεις κατά τη διάρκεια του μαθήματος, αντέχει την αμφισβήτηση ακόμη και την επιθετικότητα του μαθητή, δεν τον ενοχλούν οι παλιές αίθουσες και τα συνθήματα στους τοίχους, δεν κάνει επίδειξη γνώσεων, δεν ειρωνεύεται τους μαθητές, δεν προσπαθεί να καλύψει την ανεπάρκεια του με υπερβολική αυστηρότητα, δηλώνει με ειλικρίνεια την αδυναμία του να απαντήσει σε κάποια ερώτηση, δημιουργεί οικειότητα και φιλία με τους μαθητές, είναι έτοιμος να ασχοληθεί με τα προσωπικά τους προβλήματα, μεταδίδει γνώσεις αλλά και την αγάπη για τη γνώση και καλλιεργεί και οξύνει την κρίση των μαθητών του. Με την αποφοίτηση η επικοινωνία του δασκάλου με τον μαθητή λήγει και ο μαθητής ακολουθεί τον δικό του δρόμο. Καλός δάσκαλος είναι αυτός που επιβιώνει με θετικά συναισθήματα στη μνήμη των μαθητών του. Πόσοι από μας δεν οφείλουμε άραγε την ύπαρξη και την προκοπή μας σε έναν καλό λόγο, σε μια ενέργεια ή στην έντονη επιρροή ενός καλού δασκάλου στη ζωή μας; Και πόσοι από αυτούς τους δασκάλους, που επηρέασαν θετικά τη ζωή μας, δεν έζησαν και έδρασαν σε αντίξοες συνθήκες;      

Τα λεφτά για την παιδεία και η περίφημη υλικοτεχνική υποδομή ασφαλώς και είναι απαραίτητα αλλά σημαντικότερο από όλα είναι, κατά τη γνώμη μου, η ποιότητα των δασκάλων. Χρέος της πολιτείας είναι να διορίζει σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης δασκάλους ικανούς και με μεράκι για τη δουλειά τους. Πιστεύω ακράδαντα ότι η παιδεία μας θα βελτιωθεί σημαντικά χωρίς να περιμένουμε «αιώνια» τη βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής.

Είμαι σίγουρος ότι πολλοί θα χαμογελάσουν και ενδεχομένως «ειρωνικά» με την άποψη αυτή αλλά η πίστη μου στηρίζεται στη μακροχρόνια ενασχόλησή μου με τη διδασκαλία. Πρόσφατα σε δημοτικό σχολείο της περιοχής άλλαξε ο διευθυντής. Τη θέση του παλιού βαριεστημένου διευθυντή ανέλαβε ένας νέος ορεξάτος δάσκαλος που αφιερώνει το χρόνο του για την καλυτέρευση της λειτουργίας του σχολείου. Το πνεύμα στο σχολείο έχει αλλάξει ριζικά με την ίδια υλικοτεχνική υποδομή. Οι νεαροί μαθητές ξυπνούν και πηγαίνουν με χαρά και ενθουσιασμό το σχολείο ενώ πριν δεν έδειχναν ιδιαίτερο ζήλο.      

Ο Αστέριος Παντοκράτορας είναι καθηγητής της Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης