Έχουμε συνηθίσει στη χώρα μας να παράγουμε υπηρεσίες εκπαίδευσης μόνο για εσωτερική κατανάλωση, να αγνοούμε δηλ. τη διεθνή προσφορά και ζήτηση για τις υπηρεσίες αυτές. Και αυτό παρά το γεγονός ότι αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες συμπολιτών μας έχουν λάβει πανεπιστημιακά πτυχία από χώρες του εξωτερικού και έχουν, συνεπώς, εξοικειωθεί με τη διεθνή εμπορευσιμότητα της εκπαίδευσης.
Τα παραδείγματα χωρών που με εξωστρεφή πανεπιστήμια έστησαν μία πολλαπλώς επικερδή βιομηχανία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι αρκετά, με χαρακτηριστικότερο όλων τη Μεγάλη Βρετανία. Το πραγματικά θλιβερό, όμως, για τη χώρα μας είναι η εντυπωσιακή πρόοδος που καταγράφει η Τουρκία, η Βουλγαρία, η Κύπρος στον τομέα αυτό.
Απευθυνόμενοι κυρίως στις αγορές – στόχους των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής θα μπορούσαμε δυνητικά να προσελκύουμε ετησίως περί τις 50-100.000 ξένους φοιτητές, με δίδακτρα. Με το άνοιγμα αυτό θα συντελούνταν ραγδαίες ανατροπές σε όλα τα επίπεδα: στην οικονομία θα δημιουργούνταν αυτομάτως μια νέα πηγή πλούτου, εφάμιλλη του τουρισμού. Στην παιδεία θα προσδίδονταν ευρωστία και νέα ποιότητα. Στον τουρισμό θα διαμορφωνόταν μια καινούργια δυναμική αγορά. Στην εξωτερική πολιτική θα ενισχυόταν το σύγχρονο φιλελληνικό ρεύμα και η ελληνική παιδεία θα ανακτούσε τη διεθνή λάμψη της.
Τι μας κρατάει πίσω στον εθνικό στόχο διεθνοποίησης της ελληνικής παιδείας και του πολιτισμού; Γιατί η Ελλάδα δεν μετεξελίσσεται σε παγκόσμιο εκπαιδευτικό κέντρο;
Δυστυχώς, στα 38 χρόνια της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας οι ιδεοληψίες και η συντηρητική καθήλωση αναδεικνύουν κυρίαρχη τη δύναμη της αδράνειας. Η προ λίγων ετών απόπειρα για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, που ως γνωστόν προβλέπει το μονοπώλιο του Κράτους στην ανώτατη εκπαίδευση, συνεθλίβη σε μικροκομματικές σκοπιμότητες. Χάθηκε έτσι μια πολύτιμη δεκαετία για τη χώρα καθηλώνοντας το σημαντικότερο, ίσως, εργαλείο που διαθέτει στον διεθνή ανταγωνισμό, τη διαχρονική της παιδεία και τον πολιτισμό.
Η πρόσφατα κατατεθείσα πρόταση για τη δημιουργία Μεικτών Πανεπιστημίων μπορεί πράγματι να αποτελέσει ένα δημιουργικό και ρεαλιστικό σοκ. Μια πολιτική που θα ταρακουνήσει τα κατεστημένα, θα προκαλέσει την αγορά και θα εμπνεύσει το επιστημονικό δυναμικό του Ελληνισμού, τόσο εντός όσο κι εκτός συνόρων.
Στον νέο αυτό τύπο Νομικού Προσώπου το κράτος διατηρεί τον έλεγχο κρατώντας το 51% της κυριότητας και ασκώντας τον ελεγκτικό του ρόλο, σύμφωνα με το Σύνταγμα. Παρέχεται όμως η δυνατότητα σε κάποια, κυρίως νέα πανεπιστήμια της περιφέρειας, τα οποία απειλούνται με κλείσιμο, αφού αποτιμηθεί η αξία τους, να επιτρέψουν στον ιδιωτικό τομέα να συμμετέχει στο ίδρυμα σε ποσοστό 49%, με δυνατότητα παραχώρησης και του management. Θα μπορεί να οργανωθεί έτσι μια ολοκληρωμένη και επιθετική πολιτική προσέλκυσης ξένων φοιτητών στην Ελλάδα, με δίδακτρα, γεγονός θα εγγυάται στην πράξη τη δημόσια δωρεάν και ποιοτική παιδεία για τους Έλληνες φοιτητές.
Με τα Μεικτά Πανεπιστήμια η χώρα δεν χάνει άλλο πολύτιμο χρόνο μέχρι τη νέα συνταγματική αναθεώρηση. Διασώζονται από το λουκέτο περιφερειακά ιδρύματα που η Πολιτεία δεν μπορεί πλέον να χρηματοδοτεί. Ενεργοποιείται ο ιδιωτικός τομέας με τη συμμετοχή πολύ εύπορων Ελλήνων και κοινωφελών ιδρυμάτων. Στηρίζεται η περιφερειακή ανάπτυξη, η ουσιαστική έρευνα και η βελτίωση της ποιότητας της παιδείας.
Η θέσπιση των Μεικτών Πανεπιστημίων μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης, καθιστώντας την Ελλάδα διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο.

Κωνσταντίνος Χ. Τριανταφυλλίδης
Οικονομολόγος – Σύμβουλος Επιχειρήσεων