Διεθνής επιστημονική ομάδα δημοσίευσε στο Nature Communications μελέτη σύμφωνα με την οποία βρήκε έναν εναλλακτικό τρόπο θεραπείας της βακτηριακής μηνιγγίτιδας, που αν αφεθεί χωρίς αντιμετώπιση μπορεί να προκαλέσει σήψη.

Οι ερευνητές των Πανεπιστημίων του Λουντ και της Κοπεγχάγης, αναγνωρίζοντας την αυξανόμενη απειλή της αντίστασης στα υπάρχοντα αντιβιοτικά αναζήτησαν έναν νέο τρόπο αντιμετώπισης των απειλητικών για τον άνθρωπο βακτηριακών λοιμώξεων.

Το ανοσοποιητικό σύστημα έχει αρκετούς τρόπους να αμυνθεί των λοιμώξεων του κεντρικού νευρικού συστήματος. Οι επιστήμονες χαρτογράφησαν τι συμβαίνει όταν τα ουδετερόφιλα (λευκά αιμοσφαίρια), παρεμβαίνουν στην βακτηριακή μηνιγγίτιδα. Τα ουδετερόφιλα αναπτύσσονται στην μολυσμένη περιοχή για να συλλάβουν και να εξουδετερώσουν τα βακτήρια. Είναι μια σκληρή «μάχη» κατά την οποία τα ουδετερόφιλα πεθαίνουν συνήθως, αλλά αν τα βακτήρια είναι δύσκολο να εξαλειφθούν, τα ουδετερόφιλα καταφεύγουν σε άλλες τακτικές.

«Αναποδογυρίζουν σε μια απέλπιδα προσπάθεια να συλλάβουν τα βακτήρια που δεν έχουν καταφέρει να υπερπηδήσουν. Με την τακτική αυτή, συλλαμβάνουν έναν μεγάλο αριθμό βακτηρίων μονομιάς, με τις λεγόμενες εξωκυτταρικές παγίδες ουδετερόφιλων (NETs). Κι ενώ αυτές σε πολλά σημεία του σώματος είναι αποτελεσματικές, καθώς οι παγίδες που περιέχουν τα φυλακισμένα βακτήρια μπορούν να μεταφερθούν στο αίμα και από κει να εξουδετερωθούν στο ήπαρ ή τον σπλήνα. Όμως, στην περίπτωση της βακτηριακής μηνιγγίτιδας, οι NETs πιάνονται στον εγκεφαλονωτιαίο χώρο και η διαδικασία καθαρισμού δεν είναι πολύ αποτελεσματική», εξηγεί ο Adam Linder, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λουντ και ειδικός στις Μολυσματικές Νόσους στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Skåne.

Με μικροσκόπια υψηλής ακρίβειας, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι το εγκεφαλονωτιαίο υγρό των ασθενών με βακτηριακή μηνιγγίτιδα ήταν θολό και έβριθε όζων, που απεδείχθησαν να είναι NETs. Ωστόσο, μεταξύ των ασθενών με ιογενή μηνιγγίτιδα, το εγκεφαλονωταίο υγρό ήταν ελεύθερο NETs. «Όταν τα βακτήρια παγιδεύονται στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό επηρεάζουν αρνητικά την προσπάθεια του ανοσοποιητικού να τα απομακρύνει και επίσης εμποδίζονται τα συνήθη αντιβιοτικά να φτάσουν και να δράσουν κατά των βακτηρίων», προσθέτει ο Δρ. Linder.

Οι επιστήμονες αναρωτήθηκαν αν θα ήταν δυνατόν να «κόψουν» τις NETs ώστε τα βακτήρια να εκτεθούν στο ανοσοποιητικό σύστημα καθώς και στα αντιβιοτικά και έτσι να καταστεί ευκολότερη η αντιμετώπιση της λοίμωξης.

Επειδή οι NETs απαρτίζονται κυρίως από DNA, οι ειδικοί επικεντρώθηκαν κυρίως στη χρήση φαρμάκων που τεμαχίζουν το DNA, τα λεγόμενα DNase.

«Χορηγήσαμε DNase σε αρουραίους μολυσμένους με πνευμονόκοκκο, που προκαλεί βακτηριακή μηνιγγίτιδα και παρατηρήσαμε ότι οι NETs διαλύθηκαν και τα βακτήρια εξαφανίστηκαν. Φαίνεται δηλαδή ότι όταν διαλύουμε τις παγίδες, τα βακτήρια εκτίθενται στο ανοσοποιητικό σύστημα και έτσι αυτό τα καταπολεμά ευκολότερα. Μάλιστα, είναι σημαντικά ότι καταφέραμε να πετύχουμε μια μεγάλη μείωση του αριθμού των βακτηρίων χωρίς αντιβιοτικά», σχολιάζει ο Tirthankar Mohanty, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Κι ενώ στο παρελθόν τα αντιβιοτικά κατάφεραν να μειώσουν την θνησιμότητα της βακτηριακής μηνιγγίτιδας κατά 30% περίπου, η σημερινή αντίσταση στα αντιβιοτικά αποτελεί ουσιαστικό πρόβλημα που θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη ύπαρξη. Έτσι η παρούσα μελέτη με τη νέα τακτική που αναπτύσσει παρέχει μια εφικτή και οικονομικά προσιτή λύση κατά διαφόρων βακτηρίων και λοιμώξεων. Επόμενος στόχος των ειδικών είναι να κάνουν μια μεγάλη κλινική μελέτη και να χρησιμοποιήσουν τα φάρμακα DNase, καθώς είναι ήδη εγκεκριμένα για ανθρώπινη χρήση, σε ασθενείς με βακτηριακή μηνιγγίτιδα, ώστε να επιβεβαιώσουν τα πειραματικά αποτελέσματα.