Πολλές φορές στο παρελθόν αναλογίστηκα για την Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια περισσότερο έντονα και βασανιστικά, λόγω των καταστάσεων που διαμορφώνονται στο μεγάλο ευρωπαϊκό μας σπίτι. Θα θυμίσω κάτι που έγραφα το 2011.

«  Σταδιακά από την κοινότητα άνθρακα και χάλυβα του 1951 προωθήθηκε  η Ευρώπη της οικονομικής συνεργασίας, όπως λεγόταν τότε, η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Και βαθμιαία, πέραν από την οικονομική συνεργασία, άρχισε δειλά στην αρχή να διαφαίνεται μια συνεργασία ευρύτερη, σε πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο.

  Μιλούσαμε πια για την Ευρώπη των λαών με δημοκρατία και πλουραλισμό, για ένα πείραμα εθελοντικής συνένωσης και καλλιέργειας μιας νέας συνείδησης συνεργασίας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, για το καλό του ανθρώπου, για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και της παγκόσμιας ειρήνης.

  Φτάσαμε στις τελευταίες δεκαετίες να ψηφίζουμε για το ευρωκοινοβούλιο και να συζητάμε πλέον για ένα ‘σύνταγμα’ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

  Όμως … Η Ευρώπη κουβαλά εκτός από τη θετική της ιστορία και τα στραβά της – τους τελευταίους αιώνες την αποικιοκρατία και τους κατακτητικούς /  επιθετικούς πολέμους και  τις τελευταίες δεκαετίες τη συμμετοχή σε παράλογες εκστρατείες. Να μη μιλήσουμε για τη στάση των ευρωπαίων απέναντί μας – με τις σταυροφορίες, τη μη βοήθεια το 1453, τη συνενοχή στη Μικρασιατική καταστροφή.

  Όμως … Να κοιτάμε, είπαμε, μπροστά. Τίποτε δεν είναι τέλειο από μόνο του. Οφείλουμε να παλέψουμε».

  Και πρόσθετα το 2011 ότι πρέπει να παλέψουμε ώστε να γίνει η Ευρώπη :

  «Η Ευρώπη όλων των λαών, η Ευρώπη όλων των ανθρώπων, η Ευρώπη της εργασίας, του πολιτισμού, της ειρήνης, της δημιουργικότητας. Η Ευρώπη που φροντίζει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα όχι μόνο με λογιστική λογική. Εκτός από την οικονομία και την αγορά, υπάρχει ο άνθρωπος, το περιβάλλον, οι δημοκρατικές αρχές και οι ανθρωπιστικές αξίες. Αυτή είναι η Ευρώπη που θέλουμε. Για να γίνει αυτό χρειάζεται όραμα και ηγέτες. Νομίζω ότι αυτό είναι το βασικότερο έλλειμμα της Ευρώπης στις μέρες μας.

  Η Ευρώπη έχει νόημα και σκοπό ύπαρξης, όταν αντιμετωπίσει το έλλειμμα οράματος και ηγεσίας. Αλλιώς θα πρόκειται για μια καρικατούρα χωρίς ουσία και προοπτική».

  Όταν πια είχε προχωρήσει η «κρίση» σε νεότερο κείμενο πρόσθετα:

«Το 2013 πλέον, όχι μόνο στην Ελλάδα και στις χώρες του Νότου, αλλά στην Ευρώπη συνολικά φάνηκε ότι βρισκόμαστε σε ένα «νέο Μεσαίωνα» όπου οι ‘ηγέτες’ δεν πιστεύουν στη δημοκρατία και στον ανθρωπισμό. Το ‘όραμα’ στο «νέο Μεσαίωνα» είναι η κατακρεούργηση και η κατακρήμνιση.

  Η Ευρώπη, είτε υπάρχει η Ευρωπαϊκή Ένωση είτε όχι, είναι μια σύνθετη ιστορική, πολιτική, οικονομική και πολιτιστική οντότητα. Στις μέρες μας έχει γίνει κατανοητό όχι μόνο ότι λείπουν οι γνήσιοι εκφραστές της Ευρώπης, αλλά πολύ περισσότερο ότι έχουν επικρατήσει στις ηγεσίες τα πιο ακατάλληλα πρόσωπα, τα πιο αντι-ευρωπαϊκά θα έλεγα. Είναι σα να βάζεις το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.

  Δεν αρκεί να λέω «Η Ευρώπη … ποτέ δεν πεθαίνει !», ας σκεφτώ τι πρέπει να κάνω εγώ για να την κρατήσω ζωντανή. Έστω, ένα κείμενο σαν τούτο που κλείνω, με κάποιες διαπιστώσεις, για αρχή…».

  Τώρα το 2015 πλέον, μετά από όσα έχουν συμβεί εντωμεταξύ, προσθέτω ότι οφείλουμε να ξαναφτιάξουμε την Ευρώπη, να παλέψουμε να δώσουμε υπόσταση στο ανθρωπιστικό και δημοκρατικό κεκτημένο που έχει ξεπουληθεί «αντί πινακίου φακής».  

  Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος σε κείμενό  του στο περιοδικό ‘Ευθύνη’ (τ. 24, 1973) για την Ευρώπη ανάμεσα στα άλλα γράφει : «Η αποστολή της Ευρώπης δ ε ν   έ λ η ξ ε. Ακριβώς τώρα, μάλιστα, που η παγκοσμιότητα – δημιούργημα αποκλειστικά δικό  της –  την κυκλώνει και πάει να την πνίξει, η αποστολή της Ευρώπης γίνεται ακόμα πιο κρίσιμη και μπορεί να είναι αποφασιστική για την τύχη ολόκληρου του ανθρώπινου γένους. Η Ευρώπη, η εστία και η αφετηρία της παγκόσμιας ιστορίας, μπορεί να γίνει, αν συγκεντρωθεί, ανασυνταχθεί, και συντονίσει τις πνευματικές, ηθικές και πολιτικές δυνάμεις της, το στοιχείο της ισορροπίας των φοβερών ογκολίθων, που την περιβάλλουν. Αν και οι ογκόλιθοι αυτοί είναι ασύγκριτα βαρύτεροι από την Ευρώπη, ο κόσμος χωρίς την Ευρώπη θα χάσει το κέντρο του βάρους του».

  Με αυτή την έννοια επαναλαμβάνω ό,τι είχα γράψει το 2011 : «Η Ευρώπη έχει νόημα και σκοπό ύπαρξης, όταν αντιμετωπίσει το έλλειμμα οράματος και ηγεσίας. Αλλιώς θα πρόκειται για μια καρικατούρα χωρίς ουσία και προοπτική».

Ξάνθη, Ιούνιος 2015