Μετέωρη παραμένει η εξαγορά του ΔΕΣΦΑ από τη Socar, την κρατική εταιρεία αερίου του Αζερμπαϊτζάν, καθώς η Κομισιόν βάζει συνεχώς νέα προσκόμματα. Οι Βρυξέλλες ζήτησαν από τους Αζέρους να εκχωρήσουν το 17% σε μια τρίτη εταιρεία, ώστε το ποσοστό ελέγχου τους στον ΔΕΣΦΑ να πέσει κάτω από το 50%. Η Socar, που κατέθεσε τη μοναδική προσφορά για τον ΔΕΣΦΑ στον διεθνή διαγωνισμό που έγινε πριν από ένα χρόνο, διεμήνυσε στην Κομισιόν ότι δεν σκέφτεται να κάνει κάτι τέτοιο, με αποτέλεσμα, η μόνη επιτυχημένη ιδιωτικοποίηση στον χώρο της ενέργειας να παραμένει μετέωρη.

Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» από τις Βρυξέλλες, η Κομισιόν, και συγκεκριμένα η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας και ο αρμόδιος επίτροπος Γκίντερ Ετινγκερ, βασίζουν αυτήν την απαίτηση στη δική τους ερμηνεία του Κανονισμού για την ασφάλεια εφοδιασμού της αγοράς φυσικού αερίου (994/2010) αλλά και της Κοινοτικής Οδηγίας που ρυθμίζει την αγορά φυσικού αερίου (73/2009). Η οδηγία αυτή ζητεί «να αξιολογείται η ανεξαρτησία της λειτουργίας του δικτύου αλλά και το επίπεδο εξάρτησης του ενεργειακού εφοδιασμού της Κοινότητας και των διαφόρων κρατών-μελών από τρίτες χώρες». Χωρίς να το έχει εκφράσει ποτέ ρητά απέναντι στους ενδιαφερομένους, δηλαδή την ελληνική κυβέρνηση και τους Αζέρους, η Κομισιόν δείχνει να πιστεύει ότι η εξαγορά του πλειοψηφικού πακέτου (66%) του ΔΕΣΦΑ, στον οποίο ανήκει η υποδομή μεταφοράς και διανομής του φυσικού αερίου στην Ελλάδα, θα μπορούσε αφενός μεν να δυσκολέψει την πρόσβαση τρίτων προμηθευτών στο δίκτυο, αφετέρου να δημιουργήσει ενεργειακή εξάρτηση για την Ελλάδα, και αυτό επειδή η Socar δραστηριοποιείται επίσης στην παραγωγή και εμπορία φυσικού αερίου.

Αυτό είναι το υπόβαθρο, βάσει του οποίου η Κομισιόν ζητεί από τη Socar να παραιτηθεί από την απόλυτη πλειοψηφία των μετοχών και άρα τον έλεγχο του ΔΕΣΦΑ και να εκχωρήσει το 17% σε μια τρίτη εταιρεία.

Προβληματισμός

Το θέμα αυτό προέκυψε το τελευταίο δίμηνο και προκάλεσε προβληματισμό και εκνευρισμό, τόσο στην ελληνική κυβέρνηση όσο και στους Αζέρους. Από τον Ιανουάριο, άλλωστε, οπότε και υποβλήθηκε το αίτημα προς την Κομισιόν να εγκρίνει την εξαγορά ώστε να μπορέσει να ολοκληρωθεί η συναλλαγή και από το Δημόσιο να εισπραχθεί επιτέλους το τίμημα των 400 εκατ. ευρώ, οι υπηρεσίες της Κομισιόν έχουν αναδείξει κάθε λογής προσκόμματα για να δυσκολέψουν την υλοποίηση της συμφωνίας. Στην αρχή προειδοποίησαν την αζερική πλευρά ότι επειδή πρόκειται για την πρώτη εξαγορά του διαχειριστή δικτύου φυσικού αερίου, η έγκριση θα καθυστερήσει περισσότερο από το συνηθισμένο. Στη συνέχεια τής ζήτησαν να υπογράψει διακρατικές συμφωνίες με κάθε ένα κράτος-μέλος ξεχωριστά, με τις οποίες να αποδέχεται το θεσμικό πλαίσιο που διέπει την αγορά αερίου στην Ε.Ε. και το Τρίτο Ενεργειακό Πακέτο. Επειδή, όμως, η διαδικασία θα οδηγούσε σε μεγάλη χρονοτριβή καθώς ενέπλεκε τα εθνικά Κοινοβούλια, η Κομισιόν -έπειτα από πιέσεις και της ελληνικής πλευράς- πρότεινε να υπογραφεί μια αρχική συμφωνία ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και την Ευρωπαϊκή Ενωση (δηλαδή την ίδια) ώστε να προχωρήσει η συναλλαγή και να εξεταστεί στην πορεία κατά πόσον θα ήταν απαραίτητες οι διακρατικές συμφωνίες. Οι Αζέροι το δέχτηκαν, ωστόσο η λύση αυτή ήταν μια νομική ακροβασία, εναντίον της διατυπώθηκαν ενστάσεις από κάποια κράτη-μέλη και η Κομισιόν έδειξε να εγκαταλείπει το εγχείρημα.

Τότε, όμως, ζητήθηκε από τους Αζέρους να εκχωρήσουν το 17% σε κάποια τρίτη εταιρεία. Η νέα απαίτηση μπήκε στην ατζέντα λίγο πριν από τη συνάντηση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά με τον επίτροπο Ετινγκερ στις Βρυξέλλες, στις 28 Μαΐου. Σε αντίθεση με όσα είχαν γίνει γνωστά από την κυβέρνηση γι’ αυτή τη συνάντηση, το κλίμα ήταν τεταμένο. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, μάλιστα, ο πρωθυπουργός φέρεται να επισήμανε σε έντονο ύφος στον κ. Ετινγκερ, ότι δεν μπορεί η Κομισιόν να κηρύσσει τη μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο, ενόψει μάλιστα όσων γίνονται στην Ουκρανία, και από την άλλη να δημιουργεί προβλήματα σε μια συμφωνία, που σχετίζεται άμεσα με τον αγωγό TAP, τον νότιο ενεργειακό διάδρομο και την απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία. Αντιμέτωποι με την πίεση των Ελλήνων, (στη συνάντηση αυτή συμμετείχε και ο υπουργός ΠΕΚΑ κ. Γ. Μανιάτης) ο επίτροπος και η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας επέλεξαν να φανούν διαλλακτικοί. Μάλιστα, σύμφωνα πάντα με τις ανωτέρω διπλωματικές πηγές, o επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης, ο Γάλλος Ντομινίκ Ριστορί, προσπάθησε να δικαιολογηθεί, λέγοντας ότι η πρόταση για την εκχώρηση του 17% σε τρίτη εταιρεία ήρθε από την πλευρά των Αζέρων!

Πιστοποίηση ΡΑΕ

Επειτα από διαβούλευση με τους νομικούς της συμβούλους, η Socar έστειλε επιστολή στον επίτροπο Ετινγκερ, με την οποία διαμηνύει ότι δεν πρόκειται να δεχτεί σε καμιά περίπτωση την απαίτηση για εκχώρηση του 17% σε τρίτη εταιρεία. Η ελληνική κυβέρνηση, από την πλευρά της, έκανε μια κίνηση που προφανώς είχε προετοιμάσει πριν από τη συνάντηση. Στις 29 Μαΐου η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) πιστοποίησε τον ΔΕΣΦΑ ως ανεξάρτητο διαχειριστή ενέργειας, με το νέο ιδιοκτησιακό του καθεστώς, και έστειλε την πιστοποίηση για έγκριση στις Βρυξέλλες. Η Κομισιόν είναι υποχρεωμένη από την ανωτέρω Οδηγία να αξιολογήσει την πιστοποίηση εντός δύο μηνών για να απαντήσει. Αν δεν απαντήσει, θεωρείται ότι την έχει αποδεχτεί.

Είναι ενδεικτικό, πάντως, ότι σχεδόν το ένα τρίτο αυτού του κειμένου αναφέρεται στον κανονισμό για την ασφάλεια της τροφοδοσίας της αγοράς αερίου και επίσης ότι η ΡΑΕ αναπτύσσει εν εκτάσει το γιατί δεν προκύπτει από πουθενά ότι ο ΔΕΣΦΑ με το νέο του ιδιοκτησιακό καθεστώς θα μπορούσε να δυσκολέψει την πρόσβαση τρίτων στο δίκτυο, όπως επίσης ότι η εξαγορά του από τη Socar δεν δημιουργεί συνθήκες ενεργειακής εξάρτησης για την Ελλάδα.

Προβληματισμός για δύο λόγους

Η πιστοποίηση από τη ΡΑΕ υποχρεώνει την Κομισιόν να ανοίξει τα χαρτιά της. Στο καλύτερο σενάριο, πιθανόν να ζητήσει κάποιες τροποποιήσεις, ωστόσο οι Αζέροι παραμένουν εξαιρετικά επιφυλακτικοί και περιμένουν να δουν τι θα γίνει στις 29 Ιουλίου. Δικαίως, γιατί, όπως αναφέρθηκε ήδη, υψηλόβαθμες πηγές στις Βρυξέλλες λένε ότι το θέμα της εκχώρησης του 17% παραμένει στην ημερησία διάταξη τόσο για την αρμόδια Γενική Διεύθυνση όσο και για τον επίτροπο Ετινγκερ.

Διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες αποδίδουν τη στάση της Κομισιόν και του Ετινγκερ σε δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι ότι η Socar, ως «καθετοποιημένη» εταιρεία, έχει περίπου την ίδια δομή με την Gazprom και αυτό που φοβούνται στις Βρυξέλλες είναι μήπως δημιουργήσουν ένα νομικό προηγούμενο, πάνω στο οποίο θα μπορούσε να βασιστεί ο ρωσικός ενεργειακός γίγαντας. Ο δεύτερος λόγος ωστόσο είναι εξίσου σημαντικός: ο επίτροπος και η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας δείχνουν με τη στάση τους ότι θέλουν να έχουν λόγο στις διακρατικές συμφωνίες που υπογράφουν τα κράτη-μέλη με τρίτες χώρες – κάτι στο οποίο άλλωστε απέβλεπε η πρόταση για την υπογραφή συμφωνίας των Αζέρων με την Κομισιόν που ναυάγησε. Αυτό άλλωστε έχει ήδη γίνει σαφές από την αρνητική στάση της Κομισιόν απέναντι στις συμφωνίες που υπέγραψαν άλλα κράτη-μέλη, όπως, π.χ., η Βουλγαρία με την Gazprom για τον αγωγό South Stream. Διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι όλα αυτά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον επίτροπο και άρα μπορεί να αλλάξουν, αν το φθινόπωρο το αξίωμα του επιτρόπου Ενέργειας αναλάβει κάποιος άλλος – π.χ., ένας Ιταλός…

Πηγή: Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ