Οι διαπραγματεύσεις για την οριστική αποκατάσταση της ειρήνης στην Ανατολή ξεκίνησαν στις 20 Νοεμβρίου 1922. Τελικά, η Συνθήκη Ειρήνης (αποτελούμενη από 5 μέρη με 143 Άρθρα), μαζί με επιπλέον  συμβάσεις και πρωτόκολλα (συνολικά 104 Άρθρα), υπογράφηκε στις 24/7/1923 στη Λοζάνη από τους πληρεξούσιους των κυβερνήσεων της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ιαπωνίας, της Ελλάδας, της Ρουμανίας, του Σερβο-Κροατο-Σλοβενικού κράτους, των ΗΠΑ, της Τουρκίας, της Βουλγαρίας, της Ρωσίας, του Βελγίου και της Πορτογαλίας.

Η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, κάποια νησιά του Αιγαίου, συγκεκριμένα την Ίμβρο και την Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με την Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών η οποία όμως θα έμενε αποστρατικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης. Η Τουρκία παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για δυνατότητα αυτοδιάθεσης. Ανέκτησε πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε όλη της την επικράτεια και απέκτησε δικαιώματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε όλη την επικράτειά της εκτός της ζώνης των στενών.

Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει σε είδος (ελλείψει χρημάτων) τις πολεμικές επανορθώσεις. Η αποπληρωμή έγινε με επέκταση των τουρκικών εδαφών της Ανατολικής Θράκης πέρα από τα όρια της συμφωνίας. Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του Εθνάρχη και το Πατριαρχείο τέθηκε υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς.

Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία παραιτήθηκε από όλες τις διεκδικήσεις για τις παλιές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της και εγγυήθηκε τα δικαιώματα των μειονοτήτων στην Τουρκία. Με ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποφασίστηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών από τις δύο χώρες και η αποστρατικοποίηση κάποιων νησιών του Αιγαίου.

Επιπλέον, βάσει του άρθρου 23, με όλα τα δεινά που η Συνθήκη αυτή συσσώρευσε στον Μικρασιατικό Ελληνισμό, η Τουρκία απεμπόλησε πλήρως τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί της Κύπρου.

Εύλογα αναπτύσσεται το ερώτημα είναι η συνθήκη της Λωζάνης επωφελής για μας η για τους γείτονες;

Η συνθήκη της Λοζάνης είναι μια νομική πράξη. Με βάση την νομική αυτή πράξη όσο και αν φαίνεται παράδοξο  η αποκατάσταση  της Ελλάδας και των ανταλλαγμένων Ελλήνων είναι αυτή, η οποία εγγυάται όχι μόνον την ακεραιότητα της Τουρκίας, αλλά και τη σταθερότητα της Μέσης Ανατολής. Η νομική κατάσταση της Ελλάδας όπως ορίζεται  από την συνθήκη ρυθμίζει τη νομιμότητα των στρατοπέδων της Τουρκίας στο Κουρδιστάν και κράτη όπως η Συρία, το Ιράκ ή ακόμα και ο Λίβανος δεν μπορούν να εγείρουν νομικές απαιτήσεις εις βάρος της Τουρκίας για αδικίες. Όσο η Τουρκία αμφισβητεί την  Συνθήκη της Λοζάνης, δυναμιτίζει τη δική της υπόσταση. Αυτό σημαίνει ότι όλοι αυτοί που εμπλέκονται σε σενάρια για την υπόσταση της Θράκης (Μουφτήδες,  πολιτικοί παράγοντες, τοπικοί δημοσιογράφοι) βλάπτουν  κυρίως την Τουρκία και μετά  την Ελλάδα.

Στο χέρι μας είναι να ενημερώσουμε την διεθνή κοινότητα για το δυναμίτη στην περιοχή που βιάζεται να πυροδοτήσει η Τουρκία.

Βασικός, καθοριστικός παράγοντας και σ’ αυτή την υπόθεση, είναι οι διεθνείς συμμαχίες και η διπλωματική στήριξη των θέσεων μας.

Παρατηρώντας την Τουρκία τις τελευταίες δεκαετίες είναι φανερό ότι  η Άγκυρα διατηρεί σταθερή την εξωτερική της πολιτική, ενώ η Αθήνα ακολουθεί ονειροβατώντας μια ηττοπαθή πολιτική.

Ακόμη και στο θέμα της Κύπρου,  με ολοφάνερη την αυθαίρετη καταπάτηση  της Συνθήκης της Λωζάννης από την Τουρκία, αποδείχθηκε ελλειπής ο χειρισμός της Ελληνικής πλευράς να εμποδίσει την παραβίαση της συνθήκης που παρά  την τουρκική στάση παραμένει σε ισχύ.

Ο Ερντογάν διατύπωσε  με άλλα λόγια κάτι που υποστηρίζει η Άγκυρα από το 1996. Η επιδερμική στάση της Αθήνας στην τουρκική πρόκληση μετά την σύγκληση του ΚΥΣΕΑ δεν είναι η ενδεδειγμένη.

Η Άγκυρα δεν πρόκειται να μαζευτεί με μηνύματα  του ελληνικού ΥΠΕΞ στο Twitter.

Είναι επιτακτική η ανάγκη για εμπεριστατωμένη, επίσημη ενημέρωση των Ευρωπαίων εταίρων, των Βρυξελλών και των Ηνωμένων Εθνών άμεσα. Πόσο άσχημα προβάλλει να υστερούμε δηλώσεων της  Γερμανίας που έκανε πρώτη αναφορά στο Διεθνές Δίκαιο και μετά καταϊδρωμένη να εμφανίζεται η Ελλάδα που είναι και άμεσα θιγόμενη.

Ποιος μπορεί να φέρει αντίρρηση ότι η απάντηση της Αθήνας στην προκλητικότητα  της Άγκυρας πρέπει να είναι άμεση και αυστηρή.

Ανδρέου Γεωργία Μιχαηλίδη