Στην κατάμεστη αίθουσα του Λαογραφικού Μουσείου της ΦΕΞ πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση τιμής της ΦΕΞ για τον ιστορικό της Ξάνθης Θωμά Εξάρχου.

Για την εκδήλωση, έγραψε ένα πόνημα ο Μιχάλης Σπανίδης:

Φιλόκαλοι της πράξης μας καλώς σας βρίσκω.

Τον Θωμά δεν το γνώριζα προσωπικά.

Πρώτη φορά ήρθα σε επαφή,

με τα γραπτά του λόγω της δουλειάς μου,

όχι ακόμα προσωπικά μαζί του.

Αιτία της γνωριμίας μας ήταν ένας κοινός μας φίλος,

ο Στέφανος.

Μάλιστα ο Θωμάς ήταν εκείνος που έφερε τον Στέφανο στο βιβλιοπωλείο μου,

κατά την παρουσίαση των βιβλίων που είχα επανεκδόσει με την σύμφωνη γνώμη του Στέφανου:

Η ΑΠΟΚΥΡΗΞΗ, ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΓΝΗΤΗ, ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΦΛΟΓΕΣ.

Από τότε είχαμε μαζί μια φιλική τυπική σχέση που βασιζόταν πάνω στο κοινό μας πάθος, το βιβλίο.

Το ξεκίνημα της χρονιάς του 2012, με βρίσκει ενεργό μέλλος της Εμπορικής Λέσχης Ξάνθης.

Το πλήρωμα του χρόνου για την ουσιαστική ιχνηλάτιση του Θωμά έχει φτάσει.

Ξεκινάω  σήμερα λοιπόν εδώ πατώντας

πάνω στην σκέψη του μεγάλου Έλληνα στοχαστή Κορνήλιου Καστοριάδη:

«Δεν φιλοσοφούμε για να σώσουμε την επανάσταση,

αλλά για να σώσουμε την σκέψη μας και την συνοχή μας»

ΤΕΤΑΡΤΗ  27 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2013

Πάμε στο σήμερα, εδώ.

Ο Θωμάς γύμνωσε την επιθυμία του ως το κόκαλο.

Μια ολόκληρη συμφωνία βαρυτίμων βιβλίων βρίσκεται

σε έναν απαλό επίμονο χορό λεπτών αποχρώσεων.

Η έρευνά του στοχεύει στην ανακάλυψη αθέατων διαστάσεων

της Πόλης-Αγοράς της Ξάνθης.

Τον ενδιαφέρει η εξερεύνηση και ο πειραματισμός.

Με τους δυνατούς προσωπικούς επιταχυντές που διαθέτει

είναι πιο ανοιχτός στο απροσδόκητο.

Μέσα από τον Θωμά μάθαμε να είμαστε πιο ανοιχτοί και πιο τολμηροί.

Μας έδωσε με σεβασμό, λεπτότητα και φροντίδα το χάρισμα της βαθιάς αντίληψης.

Μας έδωσε την κάθετη ανάγνωση και

μια σκέψη για το καλωσόρισμα σε μια σειρά από νέα διακριτά για το μέλλον.

Διαπιστώσαμε πόσο σημαντικό είναι να είσαι κατανοητός και ελκυστικός

σε αυτό που θέλεις να εκφράσεις.

Σφυρηλατώντας νέες μορφές γνώσεις και επικοινωνίας την ώρα της γραφής,

δεν μας στέρησε ποτέ αυτόν τον κομψότατο και σεβαστικό χαιρετισμό του,

που πάντα μας φέρνει στην μνήμη κύματα αναμνήσεων, βιωμάτων και συναισθημάτων.

Από την καθαρή ατόφια σκέψη του, φτάσαμε σε γεγονότα

σχετικά με το κρυμμένο παρελθόν της Πόλης-Αγοράς της Ξάνθης.

Πάντα αυθόρμητος, παρακολούθησε τις ραγδαίες αλλαγές στην αγαπημένη του Πόλη.

Το ίδιο κι όσοι δεν έχαναν ευκαιρία να τη μειώσουν και να την πληγώσουν.

Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της σύγχρονης γενιάς των ιστορικών ερευνητών,

που μέσα από τις δημιουργίες του έχει ξεπεράσει τα όρια του Θρακικού γίγνεσθαι.

Με βαθιά και ουσιαστική ερευνητική παιδεία καθιερώθηκε ως ορόσημο

στην Ξανθιώτικη ιστορική βιβλιογραφία.

Βιβλιογραφία η οποία αποτελεί πολύτιμο εφόδιο για όλους του νέους της πόλης

που τώρα ξεκινούν το ταξίδι τους στην θάλασσα της τοπικής μνήμης.

Βιβλιογραφία από μια πορεία ζωής, που χαρακτηρίζεται από εντιμότητα,

πείσμα, μαχητικότητα, προσήλωση στον στόχο,

φιλοδοξία για διάκριση αλλά μέσω της  προσφοράς.

Βιβλία που προσφέρουν ελπίδα, ανακούφιση, αισιοδοξία

και κυρίως όραμα για το μέλλον της Πόλης-Αγοράς της Ξάνθης.

Βιβλία που αν τα φωτίσουμε με μια λάμπα πετρελαίου ή ένα κερί,

τότε στην στιγμή αποκτούν αρχέγονο βάθος, νηφαλιότητα και μεγαλοπρέπεια.

Εστία έγνοιας και αντίστασης στην ποικίλη φθορά,

που λειτουργεί πολύ πιο αποτελεσματικά από όλους αυτούς τους τοπικούς πιστωτές

που καθημερινά πασχίζουν να μηδενίσουν τον καιρό μας και την ψυχή μας, περπατώντας πάνω σε ποτήρια φρέντο,

βουτηγμένοι στην ειρωνεία της απληστίας και στις αναβράζουσες ορμόνες τους,

με μόνο όπλο τους το ήθος του νεόπλουτου και του σκυλάδικου,

κραδαίνοντας γαρδένιες και πούρα,

σε αμέτρητα παραδείγματα ανακολουθίας, ασυνέπειας και αυτό-αναφοράς.

Κάθε ειλικρινές  προσκύνημα στον κήπο του Θωμά,

προκαλεί και αναθεωρεί σκέψεις,

βοηθά να αποθηκεύσουμε ομορφιά και συγκίνηση ώστε

να αυξήσουμε το όριο αντοχής στα δύσκολα της Πόλης-Αγοράς της Ξάνθης.

Ο Θωμάς υπενθυμίζει συνεχώς ότι είναι επιτακτική ανάγκη να ξεπεράσει η σημερινή Πόλη-Αγορά της Ξάνθης τον πρωτογονισμό των ενστικτωδών ενορμήσεων.

Να εγκαταλείψει τον πρότυπο να είναι μόνο καταναλωτική μητρόπολις ετοίμων προϊόντων υπαίθριων ή στεγασμένων παζαριών.

Η πόλη ξέμαθε να παράγει, να γεννάει, να δημιουργεί.

Εξαιρείται μόνο ο αγέραστος κόσμος του βιβλίου.

Το Ήθος ενάντια στην παρακμή.

Υλοποίηση μνήμης.

Βιβλία φορτισμένα από ουσία ψυχής.

Το βιβλίο σήκωσε στις πλάτες του αυτόν τον εθισμό της πόλης στο καραγκιοζλίκι

και δεν υποχώρησε ούτε μια σπιθαμή από το πεδίο της ζωής.

Για αυτόν λοιπόν ακριβώς τον λόγο οι φυσικοί αυτουργοί αυτού του εφιαλτικού κακουργήματος δεν είναι δυνατόν να συνεχίζουν να διαχειρίζονται την απαλλαγή μας από τις συνέπειες του κακουργήματος.

Αν σταθείς σε μια από τις γέφυρες του Θωμά και κοιτάξεις την Πόλη κλείνοντας τα μάτια,

συνεχίζεις να οδοιπορείς, ήσυχα, χωρίς παραφορά.

Πάνω στον μύθο του Θωμά πρέπει να ενώσουμε τις δυνάμεις μας,

φρεσκάροντας την οπτική μας ταυτότητα,

η οποία πρέπει να έχει καθαρό και σαφές στίγμα,

ειλικρινή ευαισθησία και τιμιότητα,

που να αντικατοπτρίζει την εξωστρέφειά μας.

Όλο του το βιβλιογραφικό έργο στοχεύει στην εύρεση νοήματος

στην Πόλη-Αγορά της Ξάνθης.

Δείχνει πώς να αφυπνιστεί η Πόλη σε μια νέα κατάσταση συνειδητότητας, ακολουθώντας την ατραπό μιας αληθινά καταξιωμένης γνώσης

δοκιμασμένης από το χρόνο.

Ο Θωμάς χτίζει κάτι που θ’ αντιστέκεται στη σκόνη,

όχι κάτι που θα σωρεύει σκόνη.

Παιδεύεται να αδράξει το ανείπωτο,

Να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στις λέξεις και τα γεγονότα.

Ψάχνει  συνέχεια να βρει,

την ύλη

την πρώτη κι αστείρευτη της πόλης,

για να στείλει μήνυμα,

ότι μπορεί και ανασάνει

πιο πέρα απ’ τις γωνιές και τις γραμμές της,

και ότι μπορεί

να δραπετεύσει από τις γενικολογίες και τα στερεότυπα.

Στόχος του η μνημείωση της κάθε στιγμής.

Η βιωμένη στιγμή διαρκεί για πάντα, αν μετατραπεί σε λόγο.

Στην κιβωτό των αναμνήσεων του Θωμά, η σημασία του χρόνου ακυρώνεται,

η ιστορία κάνει κύκλους και όλα συνδέονται ταυτόχρονα.

Το έργο του Θωμά προσδιορίζει την ανθρώπινη ύπαρξη,

ξεπερνά  τις επιλογές του,

εκφράζει την συμμετοχή στο γίγνεσθαι και

αναδεικνύει τον συγγραφέα του, σε εκπρόσωπο του σύγχρονου ερευνητικού ρεύματος του λόγου και της εικόνας για την μνήμη στην Πόλη-Αγορά της Ξάνθης.

Ο Θωμάς με το ευρηματικό του βλέμμα,

παρατηρεί αυτό που προσπερνάμε εμείς,

ανιχνεύει το νόημά του,

και αποδεσμεύει  δύναμη και οδύνη.

Τα έργα του  μικρά,

μαρμάρινα προσκυνητάρια.

Λεπτά, απέριττα, περίτεχνα, και σεμνά,

που με την ανεξάντλητη πηγή τους δίνουν σε κάθε βήμα μας και έναν άλλο παραπόταμο.

Έτσι, έρχεται  η στιγμή, που εντελώς απροειδοποίητα γίνεται η συνάντηση.

Συνάντηση εκκωφαντικά σιωπηρή αλλά αφοπλιστικά εύγλωττη.

Νησίδα ομορφιάς, νησίδα πραότητας.

Νησίδα ελευθερίας της νηφάλιας λογικής σε καθημερινά πεδία

της Πόλης-Αγοράς της Ξάνθης  όπου η αλογία και η εσκεμμένη σύγχυση

σερβίρονται σαν ρεαλισμός ή αναγκαιότητα.

Του αφιερώνω τα λόγια του Οδυσσέα Ελύτη:

«Τράβα μόνος σου ο ίδιος

κι όσο πιο δυνατά μπορείς το σχοινί

που ανεβάζει το καλαθάκι σου

στα πιο εμπιστευτικά σου Μετέωρα».

Αυτό έκανε ο αγαπημένος μου Θωμάς.

Αυτό έμαθα κι εγώ από τον Στέφανο, τον Θωμά, τον Θανάση.

Αυτό παλεύω να κάνω κι εγώ, αντλώντας και από τους τρείς:

αισιοδοξία μαζί με την προσμονή για μια άλλη Ξάνθη.

Με εκτίμηση

Μιχάλης Σπανίδης

Εκδότης-Βιβλιοπώλης