Ο Γιώργος Αυγερόπουλος, με το ντοκιμαντέρ του «Ο Θησαυρός της Κασσάνδρας», κατάφερε να σπάσει το φράγμα της σιωπής. Γιατί μετά τον πρόσφατο εμπρησμό στα ορυχεία χρυσού στις Σκουριές, όλοι πια μιλούν για το θέμα των μεταλλείων και τις αντιδράσεις των κατοίκων. Τα πιο πριν όμως τα μαθαίναμε από την…«Ουάσινγκτον Ποστ»!».

Κάτι ξέρει ο σκηνοθέτης Γιάννης Καρυπίδης. Επί χρόνια βιντεοσκοπεί τις διαμαρτυρίες για τα ορυχεία στη Θράκη (Σάπες, Πέραμα). Από τις Σάπες είναι άλλωστε. Μάχεται και ο ίδιος ενάντια στις σχεδιαζόμενες εκεί εξορύξεις. Είναι μέλος της Διανομαρχιακής Επιτροπής Ροδόπης-Εβρου Κατά της Εξόρυξης και Μεταλλουργίας Χρυσού. Την εμπειρία του την έκανε ντοκιμαντέρ: το «Απληστον Κέρδος», που θα προβληθεί για πρώτη φορά την ερχόμενη εβδομάδα στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που ξεκινά σήμερα.
Εκεί όμως θα προβληθεί και το ντοκιμαντέρ «Εξάντας – Ο Θησαυρός της Κασσάνδρας» του Γιώργου Αυγερόπουλου, που έκανε ήδη την πρεμιέρα του στην ΕΡΤ. Ενδιαφέρον: οι θεατές του Φεστιβάλ θα έχουν την ευκαιρία να δουν δύο ταινίες για το ίδιο θέμα, από δύο συνεπείς «εργάτες» του είδους, που πριν από μερικά χρόνια δούλεψαν μαζί για το βραβευμένο ντοκιμαντέρ τους «Γάζα ερχόμαστε».

Η οπτική τους διαφέρει με συναρπαστικό τρόπο: η ταινία του Καρυπίδη εστιάζει περισσότερο στους αγώνες των κατοίκων της Χαλκιδικής, της Θράκης, του Κιλκίς. Αγώνες που αντιπαραβάλλει με αυτούς στη Βουλγαρία, όπου σχεδιάζεται κάτι ανάλογο. Πάλι από Καναδούς. Βέβαια, «η κυβέρνηση των μαφιόζων δεν έχει αρχίσει ακόμα τις εξορύξεις εκεί», μας λέει. Και στην Πέργαμο της Τουρκίας αγωνίστηκαν κατά των εξορύξεων: εκεί το ορυχείο έγινε, «με ορατά πια τα αποτελέσματα…».

Ο Αυγερόπουλος πάλι είναι πιο νηφάλιος και αντικειμενικός: εστίασε στις Σκουριές της Χαλκιδικής. Με υποδειγματική προσήλωση στην τεκμηρίωση και του παραμικρού κόμματος των όσων λέγονται, δίνει βήμα στους πάντες: από τους διαμαρτυρόμενους κατοίκους, μέχρι τους εκπροσώπους της «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.». Από τον Πάχτα, μέχρι τον Παπακωνσταντίνου, που το 2011 ενέκρινε την περιβαλλοντική μελέτη για το έργο. Και από τους περιβαλλοντολόγους μέχρι τους εργαζομένους στα ορυχεία που υπερασπίζονται το δικαίωμά τους στην εργασία σε μια Ελλάδα που καταρρέει.

Η άλλη πλευρά

Αντίθετα, ο Καρυπίδης δεν ενδιαφέρεται να μας γνωρίσει την «άλλη πλευρά». «Δεν είμαι δημοσιογράφος. Είμαι σκηνοθέτης. Η ταινία μου γυρίστηκε από τη σκοπιά των δρώντων υποκειμένων: πώς οργανώθηκαν και για ποιους λόγους οργανώθηκαν ώστε να μην καταρρεύσει ο τόπος τους. Το κέρδος είναι πάντα άπληστο…».

Και οι εργαζόμενοι των ορυχείων; «Δεν με ενδιέφερε η άποψή τους. Είναι η μεγαλύτερη κατάντια του συνδικαλιστικού κινήματος. Βγήκαν από τους μηχανισμούς του ΠΑΣΟΚ. Δεν έχω ξαναδεί εργαζόμενο στον κόσμο να μιλά με τόση θέρμη για το αφεντικό του».

«Ξέρετε πως τον Αύγουστο, στο Κιλκίς, έγινε η μεγαλύτερη διαδήλωση μετά τη μεταπολίτευση, αλλά δεν μεταδόθηκε κανένα πλάνο; Και πως από πέρυσι τον Μάρτιο έως τα τέλη Οκτωβρίου αιματοκυλίστηκαν από τα ΜΑΤ;».

Σύμφωνα με το σκηνοθέτη, «υπήρχε ομερτά να μην προβάλλεται τίποτε για το θέμα. Από τον Μπόμπολα και τα ανδρείκελα της κυβέρνησης…».

Δέκα χρόνια ασχολείται με το θέμα των ορυχείων. «Ξέρετε πως το 1997, επί Σημίτη, στην Ολυμπιάδα, κοντά στην Ιερισσό, υπήρχε στρατιωτικός νόμος στα χωριά; Επί 9 μήνες δέρνονταν με τα ΜΑΤ».

Για εκείνον, η έννοια «τόπος» υπερβαίνει και αυτήν την πατρίδα. «Οι άνθρωποι που αγαπούν τον τόπο τους, και τον βλέπουν να καταστρέφεται, δεν θα το επιτρέψουν», λέει με πάθος. Στην ταινία του, όλοι, ενωμένοι σαν γροθιά, παλεύουν ενάντια στο «ξεπούλημα του τόπου τους», ενάντια στα φουρνέλα και στα δηλητήρια που, όπως λένε, απειλούν υπέροχα δάση με τρεχούμενα νερά. Κάποιοι, φορούν αντιασφυξιογόνες μάσκες και προσφέρουν… κυάνιο. Ακόμα και οι παπάδες, μπροστάρηδες, μιλούν για «καρκίνωμα που εγκαθίσταται στον τόπο τους». Δήμαρχοι, επαγγελματίες, μικροί, μεγάλοι, όλοι αποφασισμένοι, «έκαναν πράξη την άμεση δημοκρατία, αλλά βρήκαν απέναντί τους τον Σαμαρά που τους είπε πως σε 10 μέρες οι Καναδοί θα αρχίσουν να σκάβουν».

«Το βουνό ανήκει στην “Ελληνικός Χρυσός”», φέρεται να είπε στους διαδηλωτές ο διοικητής της Αστυνομίας, όταν τον κάλεσαν να περπατήσει μαζί τους στο δάσος.

Επρεπε, υποστηρίζει, ο σκηνοθέτης «να έρθει το γεγονός της πυρπόλησης των μηχανημάτων της εταιρείας για να αρχίσουν να μιλούν όλοι γι’ αυτό. Πριν από το συμβάν είχαν προλάβει να κόψουν 2.500 στρέμματα παρθένου δάσους. Και ήταν έτοιμοι να καταστρέψουν άλλα 2.500. Τώρα σταμάτησαν».

Ευτυχώς, «υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που αγωνίζονται. Υπάρχουν ακόμα τέτοιοι Ελληνες. Τι σχέση έχει αυτό με όλους αυτούς τους παραδομένους Ελληνες;».

Ο Γιώργος Αυγερόπουλος είναι πιο ψύχραιμος. Αυτό δεν σημαίνει πως ο σκεπτόμενος θεατής δεν θα βγάλει τα συμπεράσματά του. Για πρώτη φορά ένα έργο παρουσιάζει, με εκατέρωθεν επιχειρήματα, όλο το ντιμπέιτ γύρω από τα ορυχεία της Χαλκιδικής. Κι όμως. Οπως μάθαμε, για να προβληθεί το ντοκιμαντέρ στην ΕΡΤ συνήλθε πενταμελής επιτροπή! Το θέμα παραμένει μια «καυτή» (χρυσή) πατάτα για την κυβέρνηση…

«Είναι αλήθεια», μας είπε ο Γ. Αυγερόπουλος, «πως πριν, υπήρχε μια ιδιότυπη σιωπή σε όλα τα μίντια. Σαν να γίνονται όλα αυτά στον πλανήτη Αρη. Η εταιρεία δεν είχε μπει στον κόπο να εξηγήσει τα σχέδιά της».

Αλλωστε σε μετέπειτα άρθρο του με τίτλο «Η σιωπή δεν είναι χρυσός», ο ντοκιμαντερίστας συνέκρινε το επενδυτικό σχέδιο των μεταλλείων χρυσού στη Ρουμανία με το δικό μας στη Χαλκιδική. Στη Ρουμανία τα ορυχεία έρχονταν τρίτα σε διαφημιστική δαπάνη, μετά την κινητή τηλεφωνία. Εδώ, δεν είχαμε ιδέα».

Ε, λοιπόν, ο Αυγερόπουλος, στο ντοκιμαντέρ του, μας παίρνει από το χέρι και μας εξηγεί τα πάντα από την αρχή. Με κατανοητό τρόπο. Και πάλι καλά να λέμε που το έπαιξε η ΕΡΤ… Στην πραγματικότητα πρόκειται για το τρίτο μέρος μιας τριλογίας ντοκιμαντέρ. Τα δύο πρώτα ασχολήθηκαν με τα μεταλλεία της Κολομβίας και της Ρουμανίας.

Η χρήση κυανίου είναι σημαντικό «χαρτί» στο οπλοστάσιο όσων επιχειρηματολογούν ενάντια στα ορυχεία. Ωστόσο, ο διευθυντής της «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.», ο κ. Πέτρος Στρατουδάκης, διαψεύδει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο εφαρμογής της συγκεκριμένης μεθόδου. Το επιχείρημά του είναι πως στην περίπτωση των Σκουριών ο χρυσός είναι υποπροϊόν του χαλκού και άρα δεν είναι απαραίτητη η χρήση κυανίου.

«Στην πραγματικότητα», μας εξήγησε ο Γ. Αυγερόπουλος, «ο μεγαλύτερος φόβος των κατοίκων είναι το νερό. Θα γίνουν γεωτρήσεις με κίνδυνο να αποστραγγιστούν οι πηγές που τροφοδοτούν ολόκληρες περιοχές. Η εταιρεία υποστηρίζει πως θα ξαναβάλει πίσω το νερό, αλλά το μεγάλο ερώτημα είναι: πώς θα είναι αυτό;». Σήμερα, η καταπράσινη περιοχή είναι χαρά Θεού…

Μια απίστευτη πληροφορία που δίνει στο ντοκιμαντέρ του ο Αυγερόπουλος είναι πως το ελληνικό Δημόσιο δεν θα εισπράττει απολύτως τίποτα (!) από μεταλλευτικά δικαιώματα, από την αξιοποίηση των κοιτασμάτων. «Λόγω ενός παλιού νόμου. Τώρα βέβαια προσπαθούν να το διορθώσουν αυτό».

Αυτό που ο ίδιος θεωρεί σκανδαλώδες είναι το γεγονός πως «το ελληνικό Δημόσιο ουσιαστικά λειτούργησε ως απλός μεσολαβητής ώστε η καναδική Eldorado να αγοράσει τα μεταλλεία από τη χρεοκοπημένη TVX (σ.σ. την προηγούμενη εταιρεία, που άφησε 450 ανθρώπους απλήρωτους, χωρίς αποζημιώσεις). Εναντι 11 εκατομμυρίων ευρώ. Και δεν έβγαλε ούτε σεντ από αυτήν τη διαμεσολάβηση για τον Ελληνα φορολογούμενο!».

«Σέβομαι απολύτως τους εργαζομένους των ορυχείων που πέρασαν αυτά που πέρασαν», λέει, «αλλά δεν βλέπω το κράτος να κόπτεται για άλλους απλήρωτους…».

Ο Γ. Αυγερόπουλος θεωρεί πολύ χαρακτηριστική μια φράση που είπε στο ντοκιμαντέρ του ο τότε υφυπουργός Οικονομικών Χρήστος Πάχτας, που το 2003 πραγματοποίησε εκείνη τη μεταβίβαση. Επικαλούμενος τους εργαζομένους είπε πως «αν το Δημόσιο έβγαζε ένα εκατομμύριο πάνω, ένα εκατομμύριο κάτω, ποσώς με ενδιαφέρει».

«Ε, λοιπόν, ακριβώς αυτή η λογική μάς έφερε εδώ…», λέει ο Γ. Αυγερόπουλος.

Ούτε ευρώ για το Δημόσιο

Εκ των υστέρων μάλιστα έμαθε πως η «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.» πρότεινε στην ελληνική κυβέρνηση να πληρώνει μεταλλευτικά δικαιώματα και η κυβέρνηση είπε όχι (!).

Στο «Θησαυρό της Κασσάνδρας» οι εργαζόμενοι στα ορυχεία εμφανίζονται αγανακτισμένοι με αυτούς που αντιστέκονται στο εγχείρημα. «Μα ποιος προσλαμβάνει σήμερα;» αναρωτιούνται. «Οκτώ εκατομμύρια Ελληνες πεινάνε. Μειώσεις, μειώσεις. Ελεος. Ολόκληρα χωριά ζουν από τα μεταλλεία».

«Σέβομαι το ότι οι εργαζόμενοι διεκδικούν με κάθε τρόπο την εργασία τους», λέει ο Γ. Αυγερόπουλος. «Απλώς βλέπουν μπροστά τους μόνο αυτό. Δεν βλέπουν το γενικότερο καλό. Εχουν πειστεί ότι όλες αυτές οι εκθέσεις δεν μπορούν να λένε ψέματα. Οτι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τον τόπο τους. Θεωρούν πως η περιοχή τους θα γίνει ένα μικρό Παρίσι».

Το αποτέλεσμα είναι πως η τοπική κοινωνία έχει διχαστεί βαθιά. «Στα καφενεία οι άνθρωποι δεν μιλιούνται. Φτύνονται μεταξύ τους. Συγγενείς γυρνάνε την πλάτη ο ένας στον άλλο».

Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που εργάζονται στα μεταλλεία, υπέρ του έργου. «Είναι κι αυτοί που απελπισμένα θέλουν κάποια ανάπτυξη. Γι’ αυτούς, όσοι αντιτίθενται “είναι εχθροί της Ελλάδας μας”».

Ομως ο Γ. Αυγερόπουλος έχει ξεκάθαρη άποψη επ’ αυτού: «Το ότι είμαστε σε δύσκολη θέση δεν σημαίνει πως όποιος μας κουνήσει πέντε δραχμές μπορεί να κάνει όποια επένδυση θέλει χωρίς κάποιον έλεγχο».

Εχει μεγάλα ερωτηματικά ως προς το ποιος, ποιοι κρύβονται πίσω από τον πρόσφατο εμπρησμό στις Σκουριές. «Εμεινα άναυδος. Θεωρώ πως το συμβάν αυτό λειτούργησε σε βάρος του αγώνα. Αρκεί να δει κανείς την αστυνομοκρατία: κάνουν έρευνες σε σπίτια, βλέπεις πάνοπλους αστυνομικούς, επικρατεί ένας φόβος. Δακρυγόνα πέφτουν σε σχολεία – κι ας το αρνείται η Αστυνομία. Οχι, δεν ήταν υπέρ του αγώνα όλο αυτό…».

Η τελική ετυμηγορία θα δοθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ωστόσο, η εταιρεία έχει ήδη αρχίσει εργασίες υλοτόμησης…

«Ας μη γελιόμαστε», καταλήγει ο δημοσιογράφος-σκηνοθέτης. «Μια τέτοια βαριά εξορυκτική δραστηριότητα δεν μπορεί να μην έχει επιπτώσεις. Το θέμα είναι πόσο μεγάλες θα είναι, και αν τα οφέλη αντισταθμίζουν τις αρνητικές επιδράσεις. Και πρέπει όλοι να ξανασκεφτούμε, με πρώτη την πολιτεία, ότι τέτοιου μεγέθους πρότζεκτ δεν επιβάλλονται με τη βία».

πηγή: www.enet.gr