Στην επείγουσα ιατρική οι μεταγγίσεις αίματος και παραγώγων του αποτελούν το μοναδικό τρόπο για να σωθεί η ανθρώπινη ζωή.

Με αυτή τη λογική η επάρκεια αίματος και παραγώγων του μπορεί να θεωρηθεί ως ζήτημα ζωής και θανάτου. Το αίμα δε μπορεί να παραχθεί τεχνολογικά, μερικά προϊόντα αίματος μπορούν να συντηρηθούν για πολύ μικρό χρονικό διάστημα, ενώ η ποσότητα που μπορεί ένας μεμονωμένος αιμοδότης να διαθέσει είναι περιορισμένη. ΄Έτσι γίνεται σαφές ότι προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες σε αίμα χρειάζεται μια ευρεία και υγιής βάση εθελοντών αιμοδοτών οι οποίοι να είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν το αίμα τους όποτε και όσες φορές χρειαστεί. Οι Ξανθιώτες εθελοντές και ο σύλλογος της «ΑΓΑΠΗΣ» είναι μια μεγάλη δεξαμενή που φροντίζει για όλους μας και «θωρακίζει» την τοπική και όχι μόνο κοινωνία.

Ιστορικά οι περισσότερες υπηρεσίες αιμοδοσίας βασίζονται στους εθελοντές μη αμειβόμενους αιμοδότες. Όμως τρία προβλήματα τουλάχιστον έχουν προκύψει τελευταίως τα οποία φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο έλλειψης αίματος στο εγγύς μέλλον. Πρώτον οι εξελίξεις στην ιατρική στον τομέα της χειρουργικής και της ογκολογίας οι οποίες οδήγησαν σε πιο επιθετικές θεραπείες σε περιπτώσεις που παλιότερα θεωρούνταν ή ως μη εγχειρήσιμες ή μη επιδεχόμενες θεραπευτικής προσέγγισης αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο τον αριθμό των μεταγγίσεων και των αναγκαίων ποσοτήτων αίματος. Δεύτερον λόγω του ότι υιοθετούνται όλο και αυστηρότερα κριτήρια επιλογής των αιμοδοτών, όπως για παράδειγμα οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί ή ο περιορισμός όσων έχουν λάβει μετάγγιση αίματος. Τρανό παράδειγμα με τη νόσο των τρελών αγελάδων (Creutzfeldt–Jakob) στην οποία ισχύει δεκαετής αποκλεισμός ενώ και ο ιός του Δυτικού Νείλου με τα κουνούπια έκανε τη «δουλειά» αφού τεχνηέντως χιλιάδες αιμοδότες αποκλείστηκαν πέρυσι σε κάποιες περιοχές ενώ το ίδιο έγινε και φέτος. Τρίτον υπάρχουν εκτεταμένες εποχιακές ελλείψεις όπως αναφέρουμε κατά επανάληψη ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, στις αργίες, στο περιορισμένο ωράριο των αιμοδοσιών λόγω έλλειψης προσωπικού και περικοπών και τώρα προσφάτως και στην κακή ψυχολογική διάθεση λόγω της οικονομικής στενότητας και κρίσης που βιώνουμε όλοι μας.

Από την άλλη μεριά της ζώνης του λυκόφωτος η διαχείριση των ανθρωπίνων ιστών έχει εξελιχθεί σε μια μεγάλη επιχείρηση. Πολλά νοσηλευτικά ιδρύματα πωλούν «εγκαταλελειμμένους» ιστούς, όπως για παράδειγμα πλακούντες, στη βιομηχανία καλλυντικών και φαρμάκων ή δέρμα από πτωματικούς δότες προκειμένου να παραχθούν προϊόντα για την αντιμετώπιση εγκαυμάτων ή για την επανορθωτική χειρουργική (διάφορες πλαστικές εγχειρήσεις δηλαδή). Με τις αλλαγές στις νομοθεσίες περί ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων που κυριάρχησαν στη δεκαετία του 1980, οι ανθρώπινοι ιστοί μπορούν να «πατενταριστούν» εάν ο κάτοχός τους αποδείξει ότι έχουν πραγματοποιηθεί έστω και ελάχιστες τεχνικές τροποποιήσεις. Κάπως έτσι έχουν ανοίξει οι ασκοί του Αιόλου ή για άλλους οι Πύλες της Κολάσεως διότι όλα τα παραπάνω και ακόμη περισσότερα που δε φτάνουν εκατοντάδες σελίδες για να τα αναφέρουμε και περιγράψουμε έχουν γίνει πηγές σημαντικών κερδών και επενδύσεων για την όλο και αναπτυσσόμενη βιοτεχνολογική βιομηχανία. Η οποία, ας κάνουμε μια μικρή αναφορά εδώ, κατείχε με στοιχεία του 2007 περίπου 3.000 πατέντες ανθρωπίνων γονιδίων ενώ είχε αρχειοθετήσει τουλάχιστον άλλες 20.000! Οι φτωχοί κάτοικοι των αναπτυσσόμενων χωρών πωλούν τα όργανά τους, κυρίως νεφρούς και ωάρια σε ενδιάμεσους αγοραστές οι οποίοι με τη σειρά τους εφοδιάζουν την παγκόσμια αγορά (organ trafficking).

Μέσα σε αυτή την αποπνικτική ατμόσφαιρα και την ολοένα και αυξανόμενη χρηματιστηριακή αξία των ανθρωπίνων ιστών, η δωρεά αίματος και οργάνων παραμένει η μεγαλύτερη ανθρωπιστική αξία τουλάχιστον για τις ανεπτυγμένες χώρες. Οι δότες προσφέρουν αίμα και όργανα χωρίς υλικά κίνητρα και γενικά χωρίς να υπάρχει κάποια προσωπική σχέση με τον μελλοντικό λήπτη. Γιατί λοιπόν δε πουλάμε και αγοράζουμε αίμα ή όργανα; Είναι το αίμα κοινωνικό αγαθό και αν ναι πως πρέπει κανείς να το διαχειρίζεται; Ερωτήματα που θα φροντίσουμε να απαντήσουμε σε επόμενο κείμενό μας τονίζοντας αυτό που έχει δηλώσει ο οικονομολόγος Richard Titmuss (1907-1973) The Gift Relationship: From Human Blood to Social Policy (1970) δεκαετίες πριν, ότι μόλις το αίμα υποκύψει στους νόμους της αγοράς, όλοι οι τομείς της κοινωνικής ζωής τίθενται σε κίνδυνο.

Ιωάννης Χαρ. Παπαχρόνης

Πρόεδρος Δ.Σ. Συλλόγου Εθελοντών Αιμοδοτών Ν. Ξάνθης «Η ΑΓΑΠΗ»