Η πρώτη, άκρως επιτυχημένη, δημόσια εκδήλωση της «πρωτοβουλίας των 5 Δημάρχων» στο Βόλο, τροφοδότησε εκτεταμένες αναφορές και ιδιαίτερα θετικά σχόλια. Όπως ωστόσο ήταν αναμενόμενο, δεν θα μπορούσαν να λείψουν και οι αντιδράσεις, προερχόμενες κατά βάση από δυνάμεις παγιδευμένες σε στερεότυπα του παρελθόντος, που  επιμένουν να δίνουν μάχες οπισθοφυλακής. Είναι χαρακτηριστικό ότι η όποια κριτική ασκήθηκε στην «πρωτοβουλία των 5», δεν ασκήθηκε  από τη σκοπιά της ανάγκης για ακόμη πιο ριζοσπαστικό μεταρρυθμιστικό πλαίσιο. Ασκήθηκε, αντίθετα, από τη σκοπιά της συντηρητικής, επί της ουσίας, άποψης, που αντιλαμβάνεται την Τοπική Αυτοδιοίκηση σαν εκτελεστικό βραχίονα της κομματικής στρατηγικής και όχι με τη διττή της υπόσταση,  δηλαδή ως αναπόσπαστο μέρος του ενιαίου συστήματος διακυβέρνησης της χώρας, με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και ταυτόχρονα, ως κορυφαίο θεσμό της κοινωνίας πολιτών.

Οφείλουμε να ομολογήσουμε πως όταν κάναμε τα πρώτα βήματα της «πρωτοβουλίας των 5 δημάρχων», δεν μπορούσαμε να εκτιμήσουμε την απήχηση και τη δυναμική που θα αποκτούσε. Ενδεχομένως να έπαιξε σ’ αυτό ρόλο το γεγονός ότι οι απόψεις και οι προτάσεις που διατυπώνουμε, είναι βγαλμένες όχι από γενικές θεωρητικές αναζητήσεις, αλλά από την πολύτιμη εμπειρία της καθημερινής διοίκησης, την εμπειρία της καθημερινής εφαρμοσμένης πολιτικής, τη δύσκολη και πολυσύνθετη πραγματικότητα της κρίσης που με οδυνηρό τρόπο βιώνουν οι συμπολίτες μας. Επιπλέον, το γεγονός ότι δεν διστάζουμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς περιστροφές, στρογγυλέματα και μισόλογα. Αυτός, άλλωστε, είναι και ο μόνος τρόπος για να αναζωογονηθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά και για να λειτουργήσει ως παράγοντας ανάταξης της χαμένης εμπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτική και τους δημοκρατικούς θεσμούς, καθώς και ως παράγοντας ενότητας και συνοχής των τοπικών κοινωνιών.

Τι είναι, λοιπόν, και τι επιδιώκει η «πρωτοβουλία των 5»; Εντελώς

επιγραμματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η «πρωτοβουλία των 5» είναι μια πολιτική παρέμβαση  με στόχο η τοπική αυτοδιοίκηση να βρει το λόγο της ύπαρξής της, δηλαδή να γίνεικαι τοπική και αυτοδιοίκηση. Και για να γίνουμε πιο σαφείς: η κυβέρνηση μεταχειρίζεται την τοπική αυτοδιοίκηση σαν μέρος του προβλήματος που αντιμετωπίζει η χώρα. Εμείς, αντίθετα, θεωρούμε ότι η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να γίνει μέρος της λύσης του και αιχμή της ανασυγκρότησης της χώρας.Η μεγάλη πρόκληση  για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, είναι να διαδραματίσει ενεργό και δημιουργικό ρόλο στο  Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης που έχει ανάγκη η Ελλάδα, το οποίο θα υπερβαίνει τη μνημονιακή εποχή. Η μεγάλη πρόκληση, τελικά, για την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι  να αποτελέσει πόλο δημοκρατικής ανασυγκρότησης, κοινωνικής ευθύνης και μεταρρυθμιστικής προοπτικής, που θα οριοθετείται σαφώς από τις αντι-αυτοδιοικητικές κυβερνητικές πολιτικές, την αντι-μεταρρύθμιση, την ακινησία,  τη στασιμότητα και τον λαϊκισμό.

Θα  πρέπει, ωστόσο, να κάνουμε κάποιες θεμελιακές επισημάνσεις, ώστε να μη δημιουργείται σύγχυση. Εμείς δεν υιοθετούμε την απλουστευτική αντίληψη, που θεωρεί ότι εξ ορισμού υπάρχει η «καλή αυτοδιοίκηση» και το «κακό κράτος». Όταν λοιπόν αναφερόμαστε στην τοπική αυτοδιοίκηση, μιλάμε, εντελώς συνοπτικά:

– Για μια τοπική αυτοδιοίκηση που θα βάλει τέλος σε αντιλήψεις και πρακτικές του παρελθόντος που την οδήγησαν σε βαθιά κρίση και πολιτική αναξιοπιστία. Που θα λειτουργεί με απόλυτη προσήλωση στις αρχές της σύγχρονης δημόσιας διοίκησης, της νομιμότητας, της διαφάνειας και της αξιοκρατίας.

– Για μια τοπική αυτοδιοίκηση που θα υπηρετεί αταλάντευτα το στόχο για ισχυρό δίχτυ κοινωνικής προστασίας και αλληλέγγυου εθελοντισμού, βιώσιμη ανάπτυξη, υπεράσπιση του δημόσιου χώρου, βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών προς τον πολίτη και για ανοιχτές, ανεκτικές και εξωστρεφείς πόλεις,  με σταθερό μέτωπο ενάντια στη βία με όποιο πολιτικό προκάλυμμα κι αν εμφανίζεται, την ανομία, τη μισαλλοδοξία, το ρατσισμό, τον φασισμό και τον νεοναζισμό.

– Για μια τοπική αυτοδιοίκηση ανεξάρτητη και χειραφετημένη από κάθε κυβερνητικό και κομματικό εναγκαλισμό, η οποία θα απελευθερώνει και θα εκφράζει το ολοένα και ισχυρότερο μεταρρυθμιστικό δυναμικό που,  μαζί με την οργή και την απογοήτευση,  συσσωρεύει  η ελληνική κοινωνία, διαμορφώνοντας ευρύτερες συμπράξεις και συναινέσεις για βιώσιμες πόλεις και προοδευτικές μεταρρυθμίσεις.

Πρέπει να κάνουμε και κάτι ακόμη απολύτως σαφές: η πρωτοβουλία μας σηματοδοτεί μεν ένα πεδίο αυτοδιοικητικής και κοινωνικής συναντίληψης,δεν αποσκοπεί όμως στη συγκρότηση παράταξης, λειτουργεί προωθητικά και όχι σε αντιπαράθεση με την ΚΕΔΕ, δεν επιδιώκει την εμπλοκή μας στην κεντρική πολιτική σκηνή και δεν υπηρετεί προσωπικούς στόχους. Είναι, δε, μια πρωτοβουλία που δεν πηγάζει από κάποια φωτισμένη ελίτ, αλλά από δημάρχους που ζουν την πόλη τους καιβιώνουν τη βασανιστική καθημερινότητα των συμπολιτών τους. Γι’ αυτό και ξεκινήσαμε  τον κύκλο των παρεμβάσεών μας από την  κοινωνική πολιτική, αφού η βαθιά και παρατεταμένη κρίση που διαβρώνει όλο και περισσότερο τον κοινωνικό ιστό των τοπικών κοινωνιών,   μεταβάλλει άρδην τον ρόλο και τις προτεραιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης

Στην ημερίδα του Βόλου παρουσιάστηκαν καλές πρακτικές των πέντε Δήμων στο ευαίσθητο τομέα της κοινωνικής προστασίας, διατυπώθηκαν καινοτόμες ιδέες και αναδείχθηκε η ανάγκη για ριζική ανακατανομή ρόλων, αρμοδιοτήτων και πόρων μεταξύ του κεντρικού κράτους και των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μετά την κατάρρευση του παραδοσιακού, συγκεντρωτικού κοινωνικού μοντέλου. Βασικό συμπέρασμα της ημερίδας είναι ότι επιβάλλεται πλέον να περάσουμε από την ελεημοσύνη και το κρατικό επίδομα, στην αλληλεγγύη και την εξατομικευμένη κάλυψη των αναγκών του πολίτη σε τοπικό επίπεδο.