Υπό τον τίτλο Μ. Γ. Βαρβούνης – Αντ. Μπαρτσιώκας – Ν. Μαχά-Μπιζούμη (επιμ.), Οι Πομάκοι της Θράκης. Πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις, (Εκδοτικός οίκος Κ. & Μ. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2020, σελ. 608), εκδόθηκε πρόσφατα συλλογικός επιστημονικός τόμος με τα πρακτικά του συνεδρίου για τους Πομάκους της Θράκης.

Ο συλλογικός τόμος περιλαμβάνει 30 ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα μελετήματα, τα οποία αρχικώς παρουσιάστηκαν ως προφορικές ανακοινώσεις στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο: Οι Πομάκοι της Θράκης: Πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις, που διοργάνωσαν το Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και το Εργαστήριο Φυσικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στην Κομοτηνή στις 17-19 Μαρτίου 2017.

Οι επιμελητές Μ. Γ. Βαρβούνης, Αντ. Μπαρτσιώκας και Ν. Μαχά-Μπιζούμη χωρίζουν τις εργασίες σε τέσσερις θεματικές ενότητες: Γενετικά στοιχεία και Δημογραφία, Γλώσσα και Ταυτότητες, Ιστορικό και Πολιτισμικό Παρελθόν και Λαογραφία. Η τελευταία ενότητα διακρίνεται σε τρεις υποενότητες: Έντεχνος Λαϊκός Λόγος, Λογοτεχνικές Αναπαραστάσεις του Λαϊκού Πολιτισμού και Υλικός Πολιτισμός.

Στον τόμο συμμετέχουν 32 Έλληνες και ξένοι καθηγητές πανεπιστημίου και ερευνητές που καλύπτουν σφαιρικά το ζήτημα των Πομάκων από τη βιολογική υπόσταση της εθνοομάδας της Θράκης και τη γλώσσα της έως τον πολιτισμό και την ιστορία της.

Στόχος του συνεδρίου που προηγήθηκε αλλά και του τόμου είναι η πολυεπιστημονική (λαογραφία, ανθρωπολογία, ενδυματολογία, ιστορία, γλωσσολογία, αρχαιολογία, δημογραφία, γεωγραφία, λογοτεχνία, οικολογία) και διεπιστημονική μελέτη της παρουσίας και προέλευσης των Πομάκων στον ευρύτερο χώρο της Θράκης, διαχρονικά και συγχρονικά. Τα εκπαιδευτικά ζητήματα της μειονοτικής εκπαίδευσης συγκροτούν άλλη ενότητα που δεν συμπεριλήφθηκε στη θεματική του συνεδρίου και του τόμου. Στόχος, επίσης, είναι η παγίωση ενός επιστημονικού δικτύου των ερευνητών που μελετούν πομακικά θέματα.

Ο τόμος ευελπιστεί να αποτελέσει το έναυσμα της πληρέστερης οργάνωσης των πομακικών μελετών, οι οποίες για να είναι αποτελεσματικές οφείλουν να είναι και πολυεπιστημονικές, και διεπιστημονικές. Με αυτήν ακριβώς την οπτική αντιμετωπίζεται η έρευνα στις μελέτες και στην οργάνωση του τόμου.