Την εξαίρεση ορισμένων αποφάσεων του υπουργείου Οικονομικών από τη βασική αρχή της «Διαύγειας» επιβάλλει τροπολογία που έφερε ο υπουργός Οικονομικών Γ. Βαρουφάκης και συνυπογράφουν ο υπ. Εσωτερικών Ν. Βούτσης και οι αν. υπουργοί Δημόσιας Διοίκησης Γ. Κατρούγκαλος και Οικονομικών Δ. Μάρδας.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στη σχετική τροπολογία, οι πράξεις ανατροπής ανάληψης υποχρεώσεων (ανακλητικές πράξεις), με στόχο την πιο εύρυθμη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, μπορούν να δημοσιοποιούνται στο διαδικτυακό τόπο της «Διαύγειας» μέχρι 31 Ιανουαρίου του επόμενου έτους. Ωστόσο, δεδομένου ότι αυτές αποτελούν σύνθετες διοικητικές πράξεις οι προμηθευτές του δημοσίου εμπλέκονται συχνά σε γραφειοκραιτκές διαδικασίες αποπληρωμής των απαιτήσεών τους.

Ως λύση στο πρόβλημα ο ΥΠΟΙΚ προκρίνει την ισχύ των ανακλητικών πράξεων χωρίς αυτές να έχουν δημοσιοποιηθεί στη «Διαύγεια», τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα. Ωστόσο, σύμφωνα με την μη κερδοσκοπική εταιρεία ΕΛ/ΛΑΚ (Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα), η ψήφιση της συγκεκριμένης τροπολογίας ανοίγει ένα «παράθυρο» για την καταστρατήγηση της βασικής αρχής για την ισχύ των διοικητικών αποφάσεων, μέσω της «Διαύγειας». Μάλιστα χαρακτηρίζει σε επιστολή της την τροπολογία ως «ένα εξαιρετικά αρνητικό προηγούμενο που μπορεί να υπονομεύσει τη σημασία και λειτουργία της Διαύγειας». Σημειώνεται παράλληλα ότι η αποσπασματική εισαγωγή διατάξεων που αποκλίνουν από τη γενική αυτή αρχή δημιουργεί, όχι μόνο απλά αρνητικό προηγούμενο, το οποίο δυνητικά θα επανεμφανιστεί, αλλά δημιουργεί νησίδες μη εφαρμογής των βασικών αρχών της Διαύγειας ανοίγοντας δρόμο για την κατάργησή της. «Το θέμα γίνεται ακόμη πιο σημαντικό τη στιγμή που εξαίρεση αφορά όχι οποιαδήποτε απόφαση του φορέων του Δημοσίου Τομέα, αλλά αποφάσεις που σχετίζονται με το ευαίσθητο θέμα της έγκρισης δαπανών».

Αναλυτικά η επιστολή της εταιρείας ΕΛ/ΛΑΚ:

Το υπουργείο Οικονομικών με προτεινόμενη τροπολογία (Αρ. Τροπολογίας: 105/46 30.4.2015) με τίτλο «1. Ανάρτηση πράξεων ανατροπής ανάληψης υποχρεώσεων στο πρόγραμμα Διαύγεια. 2. Τροποποιήσεις διατάξεων των άρθρων 79, 104, 161, 163, 165, καθώς και του άρθρου 167 του ν.4270/2014(ΦΕΚ Α 143)» η οποία κατατίθεται στο σχέδιο νόμου «Εκδημοκρατισμός της διοίκησης- Καταπολέμηση Γραφειοκρατίας και Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση – Αποκατάσταση Αδικιών και άλλες διατάξεις» επικαλούμενο τις εσωτερικές δυσλειτουργίες των διαδικασιών των Υπηρεσιών Δημοσιονομικού Ελέγχου, προτείνει εξαίρεση από τις υποχρεώσεις ανάρτησης αποφάσεων της Δημόσιας Διοίκησης στο Διαδίκτυο. 

Κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργεί ένα εξαιρετικά αρνητικό προηγούμενο που υπονομεύει τη σημασία και λειτουργία της Διαύγειας ως κεντρικού εργαλείου για την διασφάλιση της διαφάνειας στη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, ιδίως στο ευαίσθητο θέμα των δημοσίων δαπανών.

Θεμελιώδης αρχή του προγράμματος «Διαύγεια» αποτελεί η αρχή ότι η έναρξη ισχύος των διοικητικών πράξεων ταυτίζεται με την ημερομηνία ανάρτησής τους. Η αρχή αυτή διασφαλίζει την υποχρέωση τήρησης των αρχών της Διαφάνειας με τρόπο που δύσκολα μπορεί να παρακαμφθεί αφού η «Διαύγεια» καθίσταται όρος ισχύος των πράξεων αυτών. 

Είναι προφανές ότι η αποσπασματική εισαγωγή διατάξεων που αποκλίνουν από τη γενική αυτή αρχή δημιουργεί όχι μόνο απλά αρνητικό προηγούμενο το οποίο δυνητικά θα επανεμφανιστεί αλλά δημιουργεί νησίδες μη εφαρμογής των βασικών αρχών της Διαύγειας ανοίγοντας δρόμο για την κατάργησή της. Το θέμα γίνεται ακόμη πιο σημαντικό τη στιγμή που εξαίρεση αφορά όχι οποιαδήποτε απόφαση του φορέων του Δημοσίου Τομέα, αλλά αποφάσεις που σχετίζονται με το ευαίσθητο θέμα της έγκρισης δαπανών.

Η ΕΕΛ/ΛΑΚ στην επιστολή της προτείνει λύσεις στο πρόβλημα που επικαλείται το Υπουργείο Οικονομικών για τις Υπηρεσίες Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΥΔΕ),καθώς μπορεί να υπάρξει απλοποίηση των διαδικασιών του Υπουργείου Οικονομικών αναφορικά με τις ΥΔΕ, ή και να γίνει χρήση της διαλειτουργικότητας των πληροφοριακών συστημάτων που χρησιμοποιούν οι ΥΔΕ με τη Διαύγεια όπως ήδη γίνεται από πολλούς φορείς που χρησιμοποιούν την διεπαφή αυτόματης ανάρτησης στην Διαύγεια (https://www.diavgeia.gov.gr/api/help). 

Η διαλειτουργικότητα των κεντρικών συστημάτων του Δημοσίου, που αποτελεί υποχρέωσή του σύμφωνα με το Ν. 3979/2011 και το Ελληνικό Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, καθώς και η αντίστοιχη προσαρμογή των επιχειρησιακών διαδικασιών μπορεί να επιφέρει την επιθυμητή μεταρρύθμιση και απλοποίηση στις απαραίτητες γραφειοκρατικές διαδικασίες, ιδιαίτερα σε αυτές των ελεγκτικών μηχανισμών. Αντίθετα η δημιουργία εξαιρέσεων σε νόμους για την αντιμετώπιση τεχνολογικών και επιχειρησιακών προβλημάτων είναι πρακτική που οδηγεί στην γενικότερη απαξίωση του θεσμικού πλαισίου, επιτείνει την πολυνομία και είναι βασική τροχοπέδη στην αποτελεσματική λειτουργία της δημόσιας διοίκησης.

Η ΕΕΛ/ΛΑΚ διαπιστώνοντας τον κίνδυνο έμμεσης αλλά ουσιαστικής κατάργησης του προγράμματος «Διαύγεια» ζητά την απόσυρση της τροπολογίας από το σχέδιο νόμου. Παράλληλα θέτει στη διάθεση της πολιτείας την ομάδας εργασίας για την ανοιχτή διακυβέρνηση για την αρωγή της με στόχο την επίλυση των γραφειοκρατικών προβλημάτων μέσω της εφαρμογής τεχνολογιών ανοιχτής διακυβέρνησης.

Εντονη αντίδραση Μαξίμου

«Και η προβοκάτσια έχει τα όρια της! Κάποιοι ανακάλυψαν ότι με προτεινόμενη τροπολογία το υπουργείο Οικονομικών “ξηλώνει την ΔΙΑΥΓΕΙΑ”. Μόνο που συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο!», τονίζουν κυβερνητικές πηγές.

Οι πηγές της κυβέρνησης σημειώνουν ότι «με την τροπολογία που κατέθεσαν τέσσερις υπουργοί, προβλέπεται ότι συγκεκριμένες πράξεις που εκδίδονται την 31.12. κάθε χρόνου, ισχύουν από τότε που εκδίδονται και όχι από το χρόνο που δημοσιεύονται και υπογραμμίζουν ότι «αυτό δεν αναιρεί καμία υποχρέωση δημοσίευσης των πράξεων αυτών! Αν φρόντιζαν να διαβάσουν ολόκληρη την τροπολογία θα καταλάβαιναν ότι έγινε για να τονωθεί η ρευστότητα στην αγορά», επισημαίνουν οι ίδιες πηγές.

πηγή: kathimerini.gr