Aν στα 86 του χρόνια ο Μίκι Μάους αισθάνεται… γέρος, τότε οι επιστήμονες του έχουν καλά νέα μιας και ένα πείραμα φαίνεται πως επιβεβαιώνει μια παλιά δοξασία, η οποία θέλει το αίμα νεαρών ατόμων να δρα σαν ένα είδος ελιξίριου νεότητας.

Σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, τα ηλικιωμένα ποντίκια στα οποία έγινε μετάγγιση αίματος από νεαρά ποντίκια έγιναν πιο δυνατά και παρουσίασαν καλύτερη ψυχολογία από αυτά στα οποία είχε μεταγγιστεί αίμα από ηλικιωμένα ζώα ή ποντίκια.

Μάλιστα σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα ποντίκια στα οποία μεταγγίστηκε αίμα από νεότερα ποντίκια βελτίωσαν τις επιδόσεις τους σε τεστ μνήμης και μάθησης. Σε ένα από αυτά για παράδειγμα, έπρεπε να θυμηθούν τη θέση μιας κρυμμένης πλατφόρμας που βρίσκεται μέσα σε μια δεξαμενή. Αυτά τα ποντίκια τα πήγαν καλύτερα σε σχέση με τα ποντίκια στα οποία έγινε μετάγγιση από αίμα ηλικιωμένων ποντικιών.

«Don’t try this at home», δηλαδή «Μην το δοκιμάσετε σπίτι σας» είπε για την ανακάλυψή του, αστειευόμενος, ο επιστήμονας Saul Villeda του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Ο ίδιος αποκάλυψε ότι επί του παρόντος οι ερευνητές προσπαθούν να καταλάβουν τι είναι αυτό που υπάρχει στο νεανικό αίμα που κάνει τη διαφορά.

Επιστήμονες στις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων η μεταδιδακτορική Ελληνίδα μοριακή βιολόγος Λήδα Κατσιμπάρδη, ανακάλυψαν ότι μία πρωτεΐνη, που πέρυσι είχε δειχτεί ότι «ξανανιώνει» τις καρδιές γέρικων ποντικιών, έχει ανάλογη επίδραση στον εγκέφαλο και στους σκελετικούς μυς των πειραματόζωων.

Η εν λόγω πολλά υποσχόμενη πρωτεϊνη GDF11 πρόκειται να δοκιμαστεί για πρώτη φορά σε ανθρώπους μέσα στα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια, με την ελπίδα ότι θα έχει εξίσου ανανεωτική επίδραση σε ηλικιωμένους, αναστρέφοντας έτσι -σε ένα βαθμό τουλάχιστον- τις συνέπειες της γήρανσης (πιθανώς ακόμη και με την μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων που θα περιέχουν την εν λόγω πρωτεΐνη).

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τους καθηγητές Έιμι Γουέιτζερς και Λι Ρούμπιν του Τμήματος Βλαστικών Κυττάρων και Αναγεννητικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, έκαναν δύο ξεχωριστές δημοσιεύσεις στο κορυφαίο περιοδικό «Science» (στην μία μελέτη κύρια συγγραφέας ήταν η Λήδα Κατσιμπάρδη), σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters, το «Science» και το «New Scientist».

Όπως έδειξαν τα πειράματα της πρώτης μελέτης, η έγχυση της πρωτεΐνης GDF11 (η οποία υπάρχει εξ αρχής τόσο στα ποντίκια, όσο και στους ανθρώπους, ρυθμίζοντας τη δραστηριότητα των βλαστικών κυττάρων, αλλά μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου) βελτίωσε αισθητά τις σωματικές ικανότητες των πειραματόζωων με ηλικία αντίστοιχη ενός 70χρονου ανθρώπου. Οι μύες των γέρικων ποντικιών διπλασιάστηκαν και έγιναν όπως οι μύες των νεανικών ποντικιών, ενώ άντεξαν σε ένα τεστ σωματικής αντοχής σχεδόν διπλάσιο χρόνο (57 λεπτά, έναντι 35 λεπτών των γέρικων ποντικιών που δεν είχαν πάρει την πρωτεΐνη).

Οι ερευνητές έκαναν λόγο για ελπιδοφόρα ανακάλυψη που «δείχνει» προς μια πιο υγιή τρίτη ηλικία. Η κύρια ελπίδα είναι ότι η χορήγηση της συγκεκριμένης πρωτεΐνης σε προχωρημένη ηλικία κάποιου ανθρώπου θα επαναφέρει την ποσότητά της στα επίπεδά της που υπήρχαν κατά τη νεανική ηλικία, πράγμα που θα βοηθά στην μερική αποκατάσταση της μυικής και εγκεφαλικής λειτουργίας, επιτρέποντας στους ηλικιωμένους να ξανανιώνουν.

Η Ελληνίδα μοριακή βιολόγος έπαιξε βασικό ρόλο στα πειράματα της δεύτερης μελέτης και διαπίστωσε ότι, χάρη στην πρωτεΐνη GDF11, υπήρξε τόσο αύξηση κατά 29% στα νευρωνικά βλαστικά κύτταρα, όσο και αύξηση 50% των αιμοφόρων αγγείων, καθώς και καλύτερη κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο των πειραματόζωων, με αποτέλεσμα -μεταξύ άλλων- να μπορούν πλέον να συλλαμβάνουν τις οσμές του περιβάλλοντος όπως ένα νεαρό ποντίκι.

Ο Λι Ρούμπιν δεν απέκλεισε ότι ένα νέο φάρμακο με βάση τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη θα μπορούσε μελλοντικά να δοκιμαστεί για τη βελτίωση της λειτουργίας των εγκεφαλικών νευρώνων. Ήδη οι δύο ερευνητικές ομάδες αναζητούν χρηματοδότες για να κάνουν την αναγκαία προκλινική προεργασία, προτού προχωρήσουν στις πρώτες κλινικές δοκιμές με ανθρώπους.

Οι ερευνητές ευελπιστούν ότι ίσως μία και μόνη πρωτεΐνη, όπως η GDF11, είναι αρκετή για να αναστρέψει εν μέρει την έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών λόγω γήρανσης και άνοιας. Αυτό μπορεί να επιβραδύνει και την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ και μάλιστα, πιθανώς, χωρίς να χρειαστεί καν να μειωθούν οι εγκεφαλικές «πλάκες» (όπως του βήτα αμυλοειδούς), που συσσωρεύονται και αποτελούν το κύριο σύμπτωμα της νόσου.

Η Λήδα Κατσιμπάρδη ειδικεύεται στη χρήση των βλαστικών κυττάρων στο πεδίο της αναγεννητικής βιολογίας και ιατρικής, ιδίως όσον αφορά τη νευρογένεση στον γηράσκοντα εγκέφαλο. Αποφοίτησε από το γαλλικό Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ 2 με πτυχίο Μοριακής και Κυτταρικής Βιοχημείας και με μεταπτυχιακό Μοριακής και Κυτταρικής Ενδοκρινολογίας. Έχει εργαστεί ως ερευνήτρια στον τομέα αναπτυξιακής γενετικής στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) στη Γαλλία και στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς στη Γερμανία, ενώ έκανε το διδακτορικό της στο Εργαστήριο Κυτταρικής και Μοριακής Νευροβιολογίας του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Παστέρ στο Παρίσι.

Πιο πρόσφατα εργάζεται ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Βλαστικών Κυττάρων και Αναγεννητικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Με αυτή την ιδιότητά της, αυτή την εβδομάδα βρίσκεται στην Αθήνα, όπου θα δώσει ομιλίες σε σεμινάρια με αντικείμενο το ξανάνιωμα του εγκεφάλου των πειραματόζωων (την Τρίτη στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ και την Τετάρτη στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών).

Ας ελπίσουμε πάντως να βρεθεί το «κλειδί» και κάποια στιγμή να μπορεί να εφαρμοστεί και στον άνθρωπο…