Μέχρι πριν λίγο καιρό χαμογελούσε σε όλους! Τώρα τους κοιτάζει με βλέμμα καχύποπτο κι αν πλησιάσουν πολύ, μπορεί… και να βάλει τα κλάματα. Μα, τι έπαθε ξαφνικά το μικρούλι σας;

Της Φλώρας Κασσαβέτη με τη συνεργασία της Εύης Αθανασιάδου, παιδοψυχολόγου

Στη γιορτή του παππού όλοι οι συγγενείς περίμεναν με ανυπομονησία να γνωρίσουν το νέο μωρό. Η μπεμπούλα όμως έδειχνε αναστατωμένη. Αν κάποιος πλησίαζε πολύ, έβαζε γοερά κλάματα αρπάζοντας τη μαμά της από το λαιμό. Όλοι ήθελαν να την κρατήσουν αγκαλιά. Εκείνη όμως δεν ήθελε κανέναν. Τι απογοήτευση! Με μεγαλύτερη εκείνη της μητέρας της που με βλέμμα απελπισίας αναρωτιόταν: «Τι έχει το μωρό μου; Γιατί δεν είναι πια πρόθυμη να τους κατακτήσει όλους με εκείνα τα γλυκά της χαμόγελα;».

Όσο είναι μικρό, το μωρό μπορεί να γελάει τόσο εύκολα σε κάποιον που βλέπει για πρώτη φορά, όσο εύκολα χαμογελά και στους γονείς του. Το πιθανότερο, μάλιστα, είναι ότι δεν θ’ αντιδράσει ιδιαίτερα αν το κρατήσει στην αγκαλιά του ένας άγνωστος. Όλα αυτά, όμως, μπορεί ν’ ανατραπούν γύρω στα μέσα του πρώτου χρόνου. Μία μέρα, το μέχρι πριν από λίγο καιρό κοινωνικό μικρούλι σας δεν θέλει κανένα καινούργιο πρόσωπο γύρω του. Μπορεί, μάλιστα, να αντιδράσει αρνητικά ακόμα και με πρόσωπα που έχει ξαναδεί αλλά δεν βλέπει πολύ τακτικά, π.χ. τη νονά, το θείο ή τη γιαγιά που μένει μακριά.

Τι αλλάζει

Γύρω στους 3 πρώτους μήνες τα μωρά αρχίζουν να συνδέουν το πρόσωπο με τη σχέση που υπάρχει μεταξύ τους. Η μητέρα κάνει κάτι, περιμένει, το μωρό ανταποκρίνεται. Μετά, περιμένει εκείνο να αντιδράσει η μητέρα. Κάτι τρέχει μεταξύ τους, που δεν συμβαίνει με τους υπόλοιπους. Έτσι δεν είναι διόλου απίθανο μετά τους 6 μήνες το μικρούλι να αρχίσει ν’ αντιδρά αρνητικά στα νέα πρόσωπα, δείχνοντας ξεκάθαρα ότι προτιμά να είναι με τους γονείς του.

Από το δεύτερο μισό του πρώτου χρόνου, εξάλλου, το μωρό μπορεί να εκδηλώσει το άγχος του αποχωρισμού. Το παιδί προσκολλάται περισσότερο στους γονείς σ’ αυτή τη φάση, καθώς ο δεσμός που ξεκίνησε από τη στιγμή της γέννησης ενισχύεται, διαδικασία που έχει να κάνει και με την ανάπτυξη γνωσιακών ικανοτήτων. Το μωρό σάς γνωρίζει πια καλά. Γνωρίζει ότι εσείς είστε που καλύπτετε τις ανάγκες του και που το ανακουφίζετε απ’ οτιδήποτε το ενοχλεί. Το μωρό κάνει ξαφνικά αυτή τη φοβερή ανακάλυψη: Είστε ο γονιός, δηλαδή το πιο σημαντικό πρόσωπο στη ζωή του! Κανένας άλλος ενήλικας δεν είναι κατάλληλος. Το παιδί θέλει το δικό του, προσωπικό ενήλικα. Κλαίει, λοιπόν, όχι γιατί τρομάζει με τα νέα πρόσωπα, αλλά επειδή φοβάται μήπως σας αποχωριστεί!

Όλα βαίνουν καλώς!

Στην αρχή, παίρνει αυτό το ανήσυχο ύφος, μετά γυρίζει και σας κοιτάει, κλείνει τα μάτια, σουφρώνει τα χείλια και, τελικά, ξεσπά σε κλάματα.

Να θυμάστε ότι η αντίδραση αυτή όχι μόνο είναι ενδεικτική για μωρά μεταξύ 6 και 12 μηνών, αλλά αξιολογείται ως άκρως φυσιολογική και υγιής. Σημαίνει ότι το μωρό γνωρίζει πολύ καλά ποια είστε και έχει ήδη αναπτύξει σχέση ασφάλειας με σας και με τα οικεία σ’ αυτό πρόσωπα. Όσο κι αν σας φαίνεται περίεργο, η αντίδρασή του είναι ένδειξη καλής σχέσης με τους γονείς του! Μην επηρεάζεστε, λοιπόν, από κάποιους που θα βιαστούν να κολλήσουν ταμπέλες στο μωρό σας, π.χ. «Είναι αντικοινωνικό ή προσκολλημένο». Καλό θα ήταν, μάλιστα, να εξηγήσετε στους άλλους γιατί το μωρό αντιδρά όπως αντιδρά, έτσι ώστε να καταρριφθεί αυτός ο μύθος.

Πότε τελειώνει αυτή η φάση

Περίπου μετά από 6 μήνες από τότε που εκδηλώνεται η συγκεκριμένη αντίδραση. Κατά κανόνα, δηλαδή, μόλις το παιδάκι χρονίσει. Φυσικά, υπάρχουν διαφορές. Κάποια μωρά είναι πιο ντροπαλά από τη φύση τους και μπορεί να συνεχίσουν να είναι επιφυλακτικά για μερικά χρόνια ακόμα, ενώ άλλα ξεπερνούν αυτό το στάδιο γρήγορα. Άλλα, πάλι, χρειάζονται κάποιο χρόνο μέχρι να νιώσουν ασφαλή με τα καινούργια πρόσωπα.

Η στάση των γονιών πάντως παίζει σπουδαίο ρόλο. Για κάποιους το θέμα «ανεξαρτησία» είναι ένα πολύ σημαντικό και ίσως υπερεκτιμημένο κεφάλαιο. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν θα έπρεπε ν’ ανησυχούν καθόλου. Αντίθετα, πρέπει ν’ αντιμετωπίζουν το θέμα της ανασφάλειας του μωρού με χαλαρότητα.

Τα 5 βήματα της ανώδυνης προσέγγισης!

1. Κοντά τα χέρια!

Το μωρό δεν είναι κούκλα που όλοι μπορούν να το πάρουν αγκαλιά, να το φιλήσουν, να το ζουλήξουν. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, είναι φυσικό εκείνο να διαμαρτυρηθεί. Μη δίνετε εύκολα το μωρό στους άλλους, ειδικά αν εκείνο αναστατώνεται. Το μωρό πρέπει να νιώθει ότι η μητέρα είναι η ασφαλής βάση από την οποία μπορεί να εξερευνήσει τον κόσμο.

2. Χαμηλώστε τους τόνους!

Συμβουλέψτε τους άλλους να είναι ήπιοι στον τρόπο που προσεγγίζουν το μωρό. Όχι δυνατές φωνές ενθουσιασμού, ξαφνικές αγκαλιές, δυναμικές κινήσεις ή πολλά φιλιά. Ακόμα και πρόσωπα από το στενό οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να χρειάζεται ν’ αλλάξουν τον τρόπο που εκφράζουν την αγάπη τους.

3. Κρατήστε κάποια απόσταση

Εξηγήστε στους επισκέπτες ότι χρειάζεται να κρατήσουν κάποια απόσταση στην αρχή, μέχρι να τους συνηθίσει το μωρό. Το καλύτερο είναι να κάτσετε κοντά τους, με το μωρό στην αγκαλιά σας και να αρχίσετε να μιλάτε, δίνοντας την ευκαιρία στο μικρούλι να ηρεμήσει και να συνηθίσει την παρουσία τους.

4. Δώστε χρόνο!

Δώστε χρόνο στο μικρό να περιεργαστεί τα νέα πρόσωπα από θέση ασφάλειας. Τολμήστε να κάνετε μία σταδιακή προσέγγιση μιλώντας του ήρεμα και καθησυχαστικά. Συμβουλέψτε το νέο πρόσωπο να του δώσει κάποιο αγαπημένο μικρό παιχνιδάκι, παροτρύνοντας το μικρούλι να το πάρει με το χεράκι του.

5. Δοκιμάστε ξανά

Αν διαπιστώσετε ότι το μικρό δείχνει σημάδια αναστάτωσης προς το νέο πρόσωπο, απομακρυνθείτε για λίγο μέχρι να ηρεμήσει και σταδιακά πλησιάστε ξανά.

(πλαίσιο)

Tip: Συχνή επαφή με κόσμο!

Για ν’ αφήσει το μωρό αυτή τη φάση πίσω του όσο το δυνατόν πιο γρήγορα χρειάζεται… εξάσκηση! Όσο πιο συχνά επιδιώκετε να βλέπει το μωρό κόσμο, τόσο περισσότερο συνηθίζει στην παρουσία άλλων. Αντίθετα, αν αποφεύγετε τις επισκέψεις και τις κοινωνικές συναναστροφές, τότε δεν του δίνετε την ευκαιρία να εξαλείψει αυτή τη συμπεριφορά. Σε ό,τι αφορά κάποια κοντινά πρόσωπα -η θεία, η νονά, ο παππούς, η φίλης σας- αυτό που βοηθάει είναι η επανάληψη, με τακτικές επισκέψεις προκειμένου το παιδάκι να μάθει να τους αναγνωρίζει και να εξοικειωθεί μαζί τους!

Ικανότητα αναγνώρισης: Ωριμάζει με τον καιρό!

Επειδή ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον, το να αναγνωρίζει πρόσωπα είναι πολύ σημαντική υπόθεση. Όμως, η ικανότητα αυτή αργεί να ωριμάσει σε σχέση με τα υπόλοιπα συστήματα της όρασης. Γύρω στην εφηβεία, ένα παιδί μπορεί πια να αναγνωρίσει πρόσωπα τόσο εύκολα, όσο κι ένας ενήλικας. Σύμφωνα πάντως με την Daphne Maurer, καθηγήτρια ψυχολογίας στο McMaster University στο Hamilton, η αναγνώριση προσώπων είναι μία σημαντική δεξιότητα που τα μωρά αρχίζουν να εξασκούν από την ώρα της γέννησής τους. Έρευνες μάλιστα έχουν δείξει ότι…

• Λίγα λεπτά μετά τη γέννησή τους, τα μωρά δείχνουν προτίμηση σε σχέδια που μοιάζουν με πρόσωπα.
• Λίγες μέρες μετά τη γέννησή τους, κοιτούν το πρόσωπο της μητέρας τους περισσότερο από ότι των άλλων.
• Τους 2 πρώτους μήνες, τα μωρά παρατηρούν κάποια εξωτερικά χαρακτηριστικά για ν’ αναγνωρίσουν κάποιον, π.χ. τα μαλλιά. Μπορεί, λοιπόν, εύκολα να υπάρξει σύγχυση αν, για παράδειγμα, η μητέρα και κάποιος άγνωστος φορούν ίδια ρούχα ή έχουν ίδιο χρώμα και μήκος μαλλιών.
• Στους 2 με 3 μήνες αρχίζουν να εστιάζουν πιο πολύ σε χαρακτηριστικά του προσώπου, όπως η μύτη, το στόμα και ειδικά τα μάτια, για ν’ αναγνωρίσουν κάποιον.
• Μετά τους 3 μήνες, το μωρό μπορεί ν’ αναγνωρίσει το πρόσωπο της μητέρας του, ακόμα κι αν τα μαλλιά της δεν φαίνονται ή είναι αλλαγμένα. Μπορεί, επίσης, να το αναγνωρίσει από διαφορετικές οπτικές γωνίες.
• Ακόμα και μεταξύ 6-12 μηνών, η μνήμη του μωρού σχετικά με τα πρόσωπα δεν έχει μεγάλη διάρκεια. Το μωρό δεν μπορεί να συγκρατήσει το πρόσωπο των γονιών του για πολύ καιρό στη μνήμη του αν μεσολαβήσει μεγάλο διάστημα μέχρι να τους ξαναδεί.

kids.in.gr