Και ξαφνικά όλοι βλέπουν πως κάτι δεν πάει καλά. Πως η κοινωνία μας έχει αναθρέψει ανθρώπους σκληρούς, επιθετικούς, βίαιους, σχεδόν αδίστακτους, που αμαυρώνουν την τεράστια εξέλιξη του ανθρώπινου είδους από επιθετικό σαρκοβόρο αγρίμι σε έλλογο όν με αξίες και πνεύμα. Ποια είναι η παιδεία μας; Ποιος ο πολιτισμός μας; Τι κάνουν άραγε οι κοινωνικοποιητικοί θεσμοί για όλα αυτά; Φαίνεται ότι η κατασκευή της ταμπέλας «σχολική βία» έρχεται να καλύψει τις καίριες ευθύνες πρώτα της οικογένειας και μετά του σχολείου, αλλά και γενικότερα της κοινωνίας.

Στην κοινωνία αυτή κανείς δεν μιλά για όσα βλέπει. Κανείς δεν αφήνει την βολή του για να βοηθήσει τον άλλον. Κανείς δεν επαναστατεί για τις μείζονες κοινωνικές και ανθρωπιστικές δυσκολίες. Κανείς δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Κανείς δεν συλλογίζεται για την κρίση των ηθικών αξιών που μαστίζει την κοινωνία. Οι έννοιες «πολιτισμός», «παιδεία», «ηθική», «ανθρωπιά» έχασαν το νόημα και την αξία τους. Λες και ο άνθρωπος –σαν είδος- έπεσε ξανά σε πρότερο στάδιο της εξέλιξης. Από σοφός άνθρωπος έγινε ξανά κυνηγός.

Η σύγχρονη κοινωνική ζωή προκαλεί στον άνθρωπο ένα αίσθημα ματαιότητας και απελπισίας. Μέσα στην ανθρωπιστική κρίση οι ηθικοί έλεγχοι και κανόνες καταρρέουν, με αποτέλεσμα πολλοί (ακόμη και παιδιά!) να νιώθουν ότι η ζωή τους δεν έχει νόημα. Ο στυλοβάτης της κοινωνίας, η οικογένεια, παραπαίει. Το σχολείο φοβάται. Οι συνάνθρωποι σιωπούν. Ο κοινωνικός παράγοντας είναι αυτός που προκαλεί στον άνθρωπο την άκρα ανθρώπινη δυστυχία και όχι μόνο αδυνατεί να ελέγξει την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά του ατόμου, αλλά ταυτόχρονα την πυροδοτεί.

Δυστυχώς, προβάλλεται έμμεσα από τα ΜΜΕ ότι η άσκηση βίας στον νεαρό φοιτητή ήταν αποτέλεσμα της αποκλίνουσας –αν είναι δυνατόν- συμπεριφοράς του. Μιας συμπεριφοράς που ενώ προσιδιάζει στα ανθρώπινα πρότυπα, δεν ταιριάζει στα πρότυπα της κοντόφθαλμης και σκληρής κοινωνίας που θεωρεί μαγκιά τη βία και ηλιθιότητα την ευαισθησία και την πραότητα. Κρίμα!

Μακάρι οι άνθρωποι να αλλάξουν, να ξεσκεπάσουν τα μυστήρια και να λύσουν τα προβλήματα που τόσο καλά έμαθε η κοινωνία να «κουκουλώνει» γιατί τα θεωρεί μακριά από την ίδια. Η βία δεν είναι μακριά μας. Υπάρχει και βιώνεται σε όλους τους τομείς της ζωής. Αν δεν γίνει κάτι, αργά η γρήγορα ο καθένας μας θα κληθεί να την αντιμετωπίσει στο σχολείο, στον εργασιακό χώρο, στην οικογένεια και ευρύτερα στην κοινωνική ζωή. Γι αυτό, δεν αρκεί ο άνθρωπος να μιλήσει. Οφείλει να αλλάξει τη κοινωνία συνολικά. Στην αλλαγή αυτή της κοινωνίας τον πρώτο λόγο πρέπει να τον έχει η οικογένεια. Είναι υποχρέωσή της να παραδώσει στην κοινωνία ανθρώπους ομαλά κοινωνικοποιημένους, με παιδεία, αξίες και σεβασμό στο συνάνθρωπο, ανθρώπους-επαναστάτες απέναντι σε κάθε συμπεριφορά που αντιμάχεται τον άνθρωπο και τη ζωή του, με σκοπό την αναδόμηση των θεμελίων της κοινωνίας. Αλλά και το σχολείο πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχει μόνο για να διδάσκει. Είναι ανάγκη να πραγματώνει με αλήθεια όλες τις λειτουργίες του. Να διδάσκει αλλά και να παιδαγωγεί-κοινωνικοποιεί, να αξιολογεί αλλά και να εξασφαλίζει την ευτυχία, υγεία και αξιοπρεπή διαβίωση των μαθητών του.

Πρέπει να αναζητήσουμε το υπόβαθρο των προβλημάτων βίας και μετά την ίδια τη βία σαν φαινόμενο. Η βία είναι το αποτέλεσμα. Το θέμα είναι να γίνει αντιληπτό τι την δημιουργεί. Όχι, λοιπόν, στην αλληλο-επίρριψη των ευθυνών. Έτσι δεν θα καταφέρουμε κάτι. Εξάλλου, όπως προτρέπει και ο Ν. Καζαντζάκης: «Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τον κόσμο. Αν χαθεί, εγώ θα φταίω».

Αλέξης Τσιλιγγίρης

Παιδαγωγός MSc