Η δολοφονία του Π. Φύσσα υπήρξε καταλύτης καθοριστικών εξελίξεων αναφορικά με τη θέση της Χρυσής Αυγής στο ελληνικό πολιτειακό στερέωμα. Αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της αδικαιολόγητης και ανυπόφορης ανοχής της Ελληνικής Δημοκρατίας απέναντι στον κατεξοχήν εχθρό της: μια εγκληματική οργάνωση η οποία, συνδυάζοντας την εθνικοσοσιαλιστική ιδεολογία με μαφιόζικες πρακτικές, έσπειρε ανενόχλητη το σπόρο της βίας και της τοξικής της ιδεολογίας στην ελληνική κοινωνία, τμήμα της οποίας φάνηκε σαν έτοιμο από καιρό να τον υιοθετήσει.Κατά καιρούς προκρίνονται διάφοροι επιμέρους παράγοντες που φέρονται να εξηγούν την πολιτική εδραίωση της οργάνωσης αυτής. Κάποιοι αποδίδουν μονοσήμαντα τις αιτίες στη διαχείριση του μεταναστευτικού. Άλλοι, αφηρημένα στον ελληνικό εθνικισμό. Άλλοι, τέλος, στα Μνημόνια. Όλοι οι προηγούμενοι παράγοντες έχουν φυσικά το μερίδιο τους στην κατάσταση στην οποία περιήλθε η χώρα έναντι της Χρυσής Αυγής και είναι αποπροσανατολιστικό να παρουσιάζονται αυτοτελώς ως αιτίες.

Για το λόγο αυτό, ανεξάρτητα από την έκβαση της διαδικασίας της ποινικής δίωξης και την πορεία εξάρθρωσης της οργάνωσης, η ελληνική πολιτεία και κοινωνία έχουν πολύ δουλειά ακόμη προκειμένου να δώσουν μια πειστική και βιώσιμη πολιτική απάντηση στους κοινωνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς όρους που εξέθρεψαν το ναζισμό στην Ελλάδα του 21ου αιώνα. Ακόμη και αν η εγκληματική οργάνωση εξαρθρωθεί, ακόμη και αν περιοριστούν ή κοπούν οι δεσμοί της με το κράτος, το τμήμα της ελληνικής κοινωνίας που εκφράζεται μέσα από αυτήν θα συνεχίσει να ψάχνει πολιτική διέξοδο.

Το ότι χρειάστηκε ένας φόνος Έλληνα για τις εξελίξεις αυτές είναι πολιτειακό όνειδος. Έστω και έτσι όμως, είναι καλό ότι το κράτος και η κυβέρνηση θέλει να σπάσει το απόστημα. Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Όμως, πρέπει να έχουμε συναίσθηση της αφόρητης πολιτειακής καθυστέρησης.

Ζητούμενο είναι τόσο η αξιοποίηση του υπάρχοντος ποινικού οπλοστασίου όσο και νομοθετικές παρεμβάσεις όπου πράγματι υφίστανται κενά ή διαπιστώνεται χρόνια αχρησία νομικών διατάξεων, όπως ιδίως το ζήτημα του ρατσιστικού κινήτρου. Για την ώρα πάντως, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου εκφράζει την ικανοποίησή της διότι η αρχή έγινε. Προσοχή όμως: η χρόνια αδράνεια δεν διορθώνεται με στιγμιαίο υπερβάλλοντα ζήλο. Η σύλληψη της ηγεσίας της εγκληματικής οργάνωσης είναι μόνο η εκκίνηση της εξάρθρωσής της. Η διαδικασία αυτή θέλει τη δέουσα προσοχή καθώς η εν θερμώ κινητοποίηση των διωκτικών αρχών εγκυμονεί κινδύνους στο πεδίο των συνταγματικών εγγυήσεων. Όταν μια πολιτεία αντιδρά υπό την πολιτική και επικοινωνιακή πίεση των εξελίξεων είναι στατιστικά αναπόφευκτο και πολιτικά εύλογο ότι θα προβεί σε ενέργειες υπαγωγής της νομιμότητας στη σκοπιμότητα. Ακόμη και αν αυτό σε κάποιους μπορεί να φαίνεται αδιάφορο ενώπιον της αποστροφής τους στο ναζισμό, είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσει ένα πολύ κακό προηγούμενο ολίσθησης σε πρακτικές απαξίωσης του κράτους δικαίου. Για το λόγο αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και στενή παρακολούθηση σε κάθε ζήτημα δικονομικών εγγυήσεων που τίθεται (έστω και) απέναντι στους εχθρούς του πολιτεύματος. Εξάλλου, τυχόν «λάθη» δεν θα σημαίνουν μόνο εκπτώσεις συνταγματικότητας και νομιμότητας αλλά και πιθανότητες απαλλαγής των εμπλεκομένων σε εγκληματικές ενέργειες. Στο πλαίσιο αυτό, η πλήρης διάχυση και διαρροή του ανακριτικού υλικού μιας κατά κανόνα μυστικής διαδικασίας, όσο προφανές δημόσιο ενδιαφέρον και εάν έχει η υπόθεση αυτή, θέτει μείζον ζήτημα προσβολής των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων.

Οι ένοχοι λοιπόν πρέπει να τιμωρηθούν. Μεταξύ, ωστόσο, της ατιμωρησίας και της «παραδειγματικής» τιμωρίας υπάρχει η αρχή της νομιμότητας: η δίκαιη και αναλογική ποινή σε όσους καταγνωστεί η ενοχή. Μεταξύ ενός κράτους που για χρόνια άφηνε τη Χρυσή Αυγή να το ευτελίζει και τώρα τρέχει για τα αυτονόητα υπάρχει ο κανονικός δρόμος: το συντεταγμένο κράτος δικαίου.

Το κράτος δικαίου και η δημοκρατία αμύνονται με κανόνες. Σε αυτό διαφέρουν από τους εχθρούς τους. Για τους λόγους αυτούς, ακόμη και όταν το θέμα επικοινωνιακά ξεφουσκώσει –κυρίως δε τότε– ως ελληνικός λαός, έχουμε πολιτειακό χρέος, όχι απλώς δικαίωμα, να παρακολουθούμε με κάθε τρόπο τόσο την πορεία του εντός της εκτελεστικής όσο και εντός της δικαστικής εξουσίας. Τόσο η ελληνική δικαιοσύνη όσο και η ελληνική κυβέρνηση, εξαιτίας των προηγούμενων επιδόσεών τους, φέρουν το πρόσθετο βάρος της απόδειξης ότι δεν θα αποτύχουν. Η μη προσωρινή κράτηση τμήματος της ηγετικής ομάδας είναι προφανής ένδειξη ότι η ελληνική δικαιοσύνη απέχει πολύ από το να βρει έναν συντεταγμένο βηματισμό ως προς την αντιμετώπιση της οργάνωσης. Είτε αυτό αποδίδεται στην επίσπευση κατόπιν της παραγγελίας του Υπουργού Δημόσιας Τάξης, είτε στην οικεία αδράνεια τόσων ετών ενώπιον της, τα μηνύματα είναι για ακόμη μια φορά δεόντως ανησυχητικά.

Σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση τα πράγματα δεν είναι διόλου ευχάριστα. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας σε μια προφανή σύγχυση των λειτουργιών του πολιτεύματος είπε μερικές ώρες πριν την απόφαση για μη προσωρινή κράτηση των βουλευτών της οργάνωσης σε ομιλία του στην αμερικάνικη πρωτεύουσα: «οδηγούμε τη Χρυσή Αυγή στη φυλακή». Μετά επανήλθε στη γνωστή θεωρία των άκρων… Και αμέσως μετά οι κ.κ. Κασιδιάρης, Μίχος και Παναγιώταρος έβριζαν και χτυπούσαν στο προαύλιο των δικαστηρίων.

Θα συμβουλεύαμε τον κ. πρωθυπουργό να κάνει λίγη υπομονή και κυρίως να μην είναι βέβαιος ότι η κατά παραγγελία λειτουργία της δικαιοσύνης αποδίδει πάντα τη βούληση της εκτελεστικής εξουσίας. Κυρίως όταν καμία από τις δύο δεν φαίνεται επαρκώς συντεταγμένη και σταθερή στις στρατηγικές επιλογές της δημοκρατίας που αμύνεται.

Όταν λοιπόν το κράτος μπερδεύει την επικοινωνία με τη δικαιοσύνη υπάρχει (ακόμη ένα) πρόβλημα.

Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου θα επιμείνει, σε πείσμα της επικοινωνιακής φόρτισης που οι απανωτές εκπλήξεις των τελευταίων ημερών δημιουργούν σε κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, ότι το κράτος δικαίου και η δημοκρατία οφείλουν να αμύνονται. Να αμύνονται όμως με κανόνες και συντεταγμένες διαδικασίες. Διότι μόνο έτσι τα αποτελέσματα είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμα και δίκαια. Η εξάρθρωση της Χ.Α. είναι ζήτημα πολιτειακής επιβίωσης της δημοκρατίας. Κατεξοχήν το επίδικο είναι ζήτημα δημοκρατίας. Για την ακρίβεια, είναι το ζήτημα της Ελληνικής Δημοκρατίας.