Ζούμε σε μια εποχή έκπτωσης – η εμφανέστερη  κρίση είναι η λεγόμενη ‘οικονομική.

Ίσως είναι η καλύτερη ευκαιρία για να ξαναδούμε τον εαυτό μας βαθύτερα και το διπλανό μας θερμότερα. Και στις δύο περιπτώσεις, προϋπόθεση η ειλικρίνεια. Η Λαμπρή είναι μιας πρώτης τάξης ευκαιρία για Ουσιαστική Ανάσταση. Δε γίνεται να γιορτάζουμε την Ανάσταση μέσα στη μιζέρια και μέσα στη χλιδή.

Όταν έρχονται οι μεγάλες χριστιανικές γιορτές, έρχεται στο μυαλό μας ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, του οποίου φέτος γιορτάζουμε τα 100 χρόνια από το θάνατο. Ο Κώστας Βάρναλης το Πάσχα του 1937, σε ένα χρονογράφημά του γράφει : «Αυτές τις μέρες ξαναθυμούνται οι παλαιότεροι τα καλά εκείνα χρόνια (γύρω στο 1905 – 1915), που η Αθήνα ήτανε ακόμη μια ειδυλλιακή πολιτεία κι είχε περισσότερη πίστη και περισσότερην εγκαρδιότητα σχέσεων ανάμεσα στους ανθρώπους. Τώρα το πολύ πλήθος, που γέμισε ασφυκτικά την πρωτεύουσα, απομακρύνει τον έναν από τον άλλον και τον απομονώνει. Κείνην την εποχή της ειρηνικής και εύκολης ζωής, οι κάτοικοι μιας συνοικίας αποτελούσανε μιαν οικογένεια κι οι θαμώνες ενός κέντρου μια φιλική συντροφιά».

Πού τα θυμήθηκα όλα αυτά, Παπαδιαμάντη και Βάρναλη, θα μου πείτε.

Το Κρωμνικό το ήξερα από το χάρτη, ένα εγκαταλειμμένο από τη δεκαετία του ’60 προσφυγοχώρι ποντίων. Η Ελένη η Πολυχρονιάδου, η  οικογένεια και το σόι της συχνά μου το αναφέρουν. Και η Ελένη, πήρε την πρωτοβουλία, όπως κι άλλες χρονιές έκανε, να οργανώσει την Ανάσταση, μέσα στα κατσάβραχα, στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα. Πενήντα άτομα βρεθήκαμε το βραδάκι του Μεγάλου Σαββάτου εκεί. Ένα κομβόι προσκυνητών, με αυτοκίνητα – όχι με τα πόδια ή με υποζύγια, όπως την εποχή του Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο, του Βάρναλη και του Παπαχριστοδούλου του Πολύδωρου στη Θράκη. Το νόημα ίδιο, όπως τότε, πριν από εκατό χρόνια, στις πατρίδες.

Πενήντα άτομα και ο υπερογδοντάχρονος παπα–Φάνης. Στύλος της Ορθοδοξίας και της Ορθοπραξίας.

Η ελληνική φύση συμμέτοχος στο μυστήριο της Ανάστασης, της Αναγέννησης, της Αναζωογόνησης.

«Αι τελευταίαι ακτίνες του ηλίου εχρύσωναν ακόμη τας δύο ράχεις, ένθεν και ένθεν της κοιλάδος. Κάτω, εις το δάσος το πυκνόν, βαθεία σκιά ηπλούτο. Κορμοί κισσοστεφείς και κλώνες χιαστοί εσχημάτιζον ανήλια συμπλέγματα, όπου μεταξύ των φύλλων ηκούοντο ατελείωτοι ψιθυρισμοί ερώτων»( Αλ. Παπαδιαμάντης).

Και η θρακική φύση και Άνοιξη, παρούσα και τα πάντα πληρούσα.

«Η άνοιξη είχε μπει. Η Θράκη ήταν ντυμένη τις ανοιξιάτικές της ομορφιές. Οι κάμποι της θαυμαστοί και καταπράσινοι. Τα πουλιά κελάδησαν, το χαμομήλι – γαλαξίας ατέλειωτος – σκέπασε τη γη, και το λελέκι κατέφθασε ταξιδιάρικο και στέκοντας πάνω σ’ ένα ποδάρι στο καμπαναριό, επισκοπεί τα γύρω, αγναντεύοντας προς τα μεγάλα ποτάμια (Πολ. Παπαχριστοδούλου).

Βλέπαμε από ψηλά τους μαιανδρισμούς του Νέστου, και μαζί με του αγέρα το φύσημα ακούγαμε τις ατόφιες ψαλμωδίες του παπα-Φάνη και των δύο ψαλτάδων του λαού, αλλά στο βάθος κάτω ακουγόταν και το Νέστου το πέρασμα. Από το χτες στο σήμερα και στο αύριο, από το βουνό στη θάλασσα πέρα.

Τα πενήντα άτομα μέσα στο μικρό ναό του άη Παντελεήμονα, θεράπευσαν ό,τι στραβό κουβαλούσαμε από τον πολιτισμό και την πολιτεία. Εννοείται, χωρίς ηλεκτρικό. Το φως του ναού ήταν τόσων κηρίων όσα ήταν τα κεριά κι οι λαμπάδες των προσκυνητών.

Κι όσοι μετάλαβαν, είχαν γύρω τους φως αληθείας.

– Δεύτε λάβετε φως, εκ του ανεσπέρου φωτός.

– Χριστός Ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας …

Τα αβγά που τσουγκρίσαμε δεν έκρυβαν τίποτε από τον ανταγωνισμό που μας χαντάκωσε. Το κρασί και το τσουρέκι που γευτήκαμε ήταν όλο ειλικρίνεια και αλήθεια.

Ξαναθυμάμαι το δικό μας Κώστα Βάρναλη, που μιλά για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη : « Έτσι αυτές τις μέρες, που η εποχή μας τη ζει με κάποιαν πεζότητα, πώς να μη θυμηθεί κανείς τον καλό εκείνο καιρό, που η ποίηση και η πίστη ήτανε ζωντανά στοιχεία της ζωής».

Λαμπρή στο Κρωμνικό, ποίηση και πίστη! Χριστός Ανέστη!

 * Ο  Θανάσης Μουσόπουλος είναι Φιλόλογος– Συγγραφέας