Σε πολλές περιπτώσεις, παλιότερα και εσχάτως – στη βραδιά που αφιερώσαμε στο Θωμά Εξάρχου στις Γιορτές Κοσύνθου 2013 – είχα την ευκαιρία να δηλώσω δημόσια το θαυμασμό για το πλούσιο ιστοριοδιφικό έργο του.

Νιώθω επιβεβλημένο το χαρακτηρισμό που του απέδωσα, αποκαλώντας τον «Μεγάλο Ευεργέτη της Ξάνθης». Εχθές κατά την παρουσίαση του νέου βιβλίου του, στην κατάμεστη και φιλόξενη αίθουσα του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, «Θεόφιλος Παπαδόπουλος του Ανέστη – ο ‘ξεχασμένος’ αιρετός Δήμαρχος Ξάνθης 12/9/1944 – 5/4/1945» ένιωσα βαθιά τη συγκίνηση και την ευγνωμοσύνη για το έργο αυτό του Θωμά Εξάρχου, το οποίο θεωρώ ως το αρτιότερο πόνημά του. Είναι τα τριακοστό όγδοο δημιούργημά του.

Ο Θωμάς Εξάρχου φωτίζει μια περίοδο σκοτεινή και δύσκολη, συνάμα γόνιμη και δυστυχώς ανεκπλήρωτη. Και στην τοπική ιστορία και στην ευρύτερη η συμβολή του Εξάρχου είναι αξιοθαύμαστη και, για τους πολύ νεότερους επιστήμονες, παράδειγμα αξιομίμητο δημιουργικότητας και θάρρους. Στις 216 καλοτυπωμένες σελίδες του βιβλίου του όχι μόνο αποκαθίσταται ο Θεόφιλος Παπαδόπουλος αλλά και ευρύτερα – στις δύσκολες μέρες μας – γνωρίζουμε ιστορικές αλήθειες που τις αγνοούσαμε ή τις υποτιμούσαμε.