Πέτρος Γεωργαντζής:

Η Βυζαντινή Καστροπολιτεία

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥΠΟΛΗ

(500-850)

ΠΕΡΙΘΕΩΡΙΟΝ

(850-1700)

Σύντομη ιστορική εκδίπλωση

«Τά ὅσα διαλαμβάνονται στό παρόν βιβλίο μποροῦν νά θεωρηθοῦν ὡς μιά μυθιστορηματική περιπέτεια μιᾶς πόλεως μέσα στό χρόνο.

Μιᾶς πόλεως μέ ἱστορική παρουσία σχεδόν 3.000 χρόνων μέ διάφορες κατά καιρούς όνομασίες, δίπλα στά Ἄβδηρα‐Πολύστυλο καί τήν Τόπειρο‐Ξάνθεια, γιά τήν ὁποίαν ὅμως, δυστυχῶς, ἐλάχιστα εἶναι γνωστά.

Αὐτῆς τῆς μυθιστορηματικῆς περιπέτειας ἐπιχειρεῖται ἡ ἰχνηλάτηση και ἐκδίπλωση ἔστω σέ κάποια σημεῖα τῆς παρουσίας της, ἀλλά πού στηρίζεται ἀποκλλειστικά στίς ὑφιστάμενες διαχρονικά μαρτυρίες, χωρίς προσπάθεια διαστρέβλωσης ἤ ἀλλοίωσης αὐτῶν.

Μιά πόλη πού κατά τη βυζαντινή κυρίως περίοδο ἐμφανίζεται μέ δύο ὀνόματα (ἀρχικά ὡς Ἀναστασιούπολη καί στή συνέχεια ὡς Περιθεώριο), ἡ ὁποία, λόγῳ τῆς θέσεώς της, ἐπί τῆς Ἐγνατίας ὁδοῦ, ἀπό γεωγραφικῆς, ἐμπορικῆς καί στρατηγικῆς ἀπόψεως θεωρήθηκε ὡς σπουδαῖος κόμβος, καί γιά τήν κατοχή ἤ κατάκτηση τοῦ ὁποίου φαίνεται ὅτι ἔλαβαν χώρα πολλές μάχες καί ἀγῶνες μέ ἀνάλογες, δυσάρεστες ὡς ἐπί τό πλεῖστον, γιά τούς κατοίκους της συνέπειες.

Ὑπῆρξε μιά καστροπολιτεία πού πολλές φορές ἰσοπεδώθηκε καί πάλι ἐπανοικοδομήθηκε, ἡ ὁποία κατά τους ὕστερους βυζαντινούς χρόνους τῶν μέσων τοῦ 14ου αἰ. ὑπῆρξε τό μῆλο τῆς ἔριδας μεταξύ άλληλομαχουμένων βυζαντινῶν παρατάξεων. Τέλος ὑπῆρξε τό τελευταῖο κάστρο τῆς Αἰγαιακῆς Θράκης πού ἔπεσε στους Ὀθωμανούς περί το 1400.

Ὁπωσδήποτε ἡ ἰχνηλάτηση πού ἐπιχειρεῖται δέν φέρνει στό φῶς ὅλα τά ἱστορικά στοιχεῖα τῆς ὑπάρξεώς της. Ἐλάχιστα εἶναι γνωστά ἀπό τίς κατά καιρούς ἱστορικές μαρτυρίες ἤ πηγές. Πιστεύω ὅτι τά περισσότερα στοιχεῖα βρίσκονται ἀκόμη κρυμμένα καί ἀποθησαυρισμένα μέσα στά σπλάγχνα τῆς γῆς της, ἀναμένοντα τήν ἀρχαιολογική σκαπάνη γιά νά ἔλθουν στό φῶς, πρίν προλάβουν οἱ ἀρχαιοκάπηλοι νά τά συλήσουν.

Μέχρι τότε θά ἀρκούμαστε στίς ἐλάχιστες πληροφορίες, ψήγματα εἰδήσεων, πού μᾶς παρέδωσαν οἱ κατά καιρούς ἱστορικοί, χρονογράφοι ἤ ταξειδιῶτες, τίς ὁποῖες ὡς ταπεινή μέλισσα προσπάθησα να συγκεντρώσω καί νά παρουσιάσω γιά τούς ἐπιγινομένους.

Εὐελπιστῶ ὅτι νεώτεροι ἐραστές τῆς ἱστορίας καί τῆς Θράκης μας θά θελήσουν νά ἐνδιατρίψουν ἀκόμη περισσότερο ὥστε τά «ἐλλείποντα» καί τά τυχόν «ἀσθενῆ» αὐτῆς να ἀναπληρώσουν ἤ θεραπεύσουν.

Συνιστῶ στούς νέους νά διαβάσουν τό παρόν ὄχι διότι εἶναι δικό μου ἔργο ἀλλά γιά νά γνωρίσουν καλύτερα τήν ἱστορία αὐτῆς τῆς γῆς, νά τήν τιμοῦν ἀνάλογα καί νά συνειδητοποιήσουν τί τούς πρέπει»

 O Πέτρος Γεωργαντζής γεννήθηκε και μεγάλωσε, από πολύ μικρός ορφα-νός, στην Ξάνθη, όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του, φοιτώντας  στην Εκκλησιαστική Σχολή Ξάνθης και  στη συνέχεια στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Από φοιτητής εργάσθηκε επί επταετία στο Δήμο Ξάνθης, ως γραμματέας του Δημοτ. Συμβουλίου. Αργότερα διορίσθηκε ως καθηγητής και υπηρέτησε στα Γυμνάσια και Λύκεια της πόλης και του Νομού (Σταυρουπόλεως, Ξάνθης, Αβδήρων, όπως επίσης στο Μειονοτικό Γυμνάσιο και Λύκειο της Ξάνθης). Υπήρξε ο πρώτος Γυμνασιάρχης στο Γυμνάσιο Αβδήρων. Τέλος επιλέγηκε ως Σχολικός Σύμβουλος Μέσης Εκπαίδευσης και υπηρέτησε επί δεκαετία, αρχικά στη Στερεά Ελλάδα και τη Δυτ. Θεσσαλία (5 Νομοί)(έδρα Λαμία) και στη συνέχεια στην Αν. Μακεδονία και Θράκη (και εδώ 5 Νομοί) (έδρα Καβάλα) μέχρι τη συνταξιοδότηση του.

Ταυτόχρονα ασχολήθηκε με την έρευνα, τη μελέτη και τη συγγραφή ιστορικών κατά κύριο λόγο μελετών περί τη Θράκη. Το συγγραφικό του έργο υπερβαίνει τα 30 ογκώδη βιβλία (μονογραφίες), συνολικώς δε τις 15.000 σελίδες.

Τα έργα του διακρίνονται για επιστημονική τεκμηρίωση και πληρότητα και αξιολογήθηκαν ως «πρότυπα υπεύθυνης και πλούσιας βιβλιογραφίας και ασφαλής πηγή για νεώτερους μελετητές» καθώς και ως «πλούσια μεταλλεία ιστορικών πληροφοριών». Ιδιαίτερα τα συγγράμματά του για την ιστορία της Θράκης (πολιτικής και εκκλησιαστικής) θα μελετώνται  από τους ιστορικούς και μελετητές για εκατοντάδες χρόνια.  Αποκλήθηκε «Θρακική μέλισσα» και θεωρείται ο ιστορικός της Θράκης.

Αναδείχθηκε αριστούχος διδάκτορας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και βραβεύθηκε τρεις φορές από την Ακαδημία Αθηνών, (1975, 2003, 2010) κάτι πού είναι μοναδικό στα χρονικά των βραβεύσεων της Ακαδημίας.

 Παράλληλα του απονεμήθηκαν πλήθος άλλων τιμητικών διακρίσεων, βραβείων, επαίνων κ.λπ. από φορείς και ιδρύματα της Ελλάδας και του Εξωτε-ρικού. Τελευταία του απενεμήθη τό χρυσούν μετάλλειο της πόλεως της Ξάνθης για την καθόλου πνευματική και εθνική του προσφορά,

Ελαβε μέρος σε πλήθος επιστημονικών διεθνών συνεδρίων με εισηγήσεις και ανακοινώσεις τόσο μέσα στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό (μέχρι και την Αυστραλία).

Υπήρξε πρόεδρος πολλών πνευματικών και εθνικών συλλόγων στη Ξάνθη και Θράκη, όπως του Συλλόγου αποφοίτων Γυμνασίων Ξάνθης και της Ενώσεως αποφοίτων της ‘Εκκλησιαστικής Σχολής (επί 30ετιάν) της Εταιρείας Θρακικής κλη-ρονομιάς, (επί 10 ετίαν )  και απεστάλη ως εκπρόσωπος Θρακικών φορέων σε συνέδρια στην Κύπρο, όπου ανεκηρύχθη ως  τό «βαρύ πυροβολικό»  του Συνε- δρίου, ως και στην Αυστραλία, 3 φορές, για νά προβάλει τις θέσεις της Ελλάδος για τό μακεδονικό και τό θρακικό  κ.λπ. και νά διαφωτίσει τους εκεί Ομογενείς  και Αυστραλούς,(Μελβούρνη και Σύδνευ) όπου έδωσε διαλέξεις, συνεντεύξεις σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς για τα εν λόγω θεματα. ΟΙ Θρακιώτες της Μελβούρνης τον ανεκήρυξαν ισόβιο επίτιμο Πρόεδρό τους.

 Τέλος το καθόλου ιστορικό συγγραφικό του έργο θεωρείται σχεδόν αξεπέραστο.

Τα κυριώτερα βιβλία του Πέτρου Γεωργαντζή

1. Συμβολή εις την ιστορίαν της Ξάνθης (βραβείο Ακαδημίας Αθηνών).
2. Αρχαίοι και συγχρονοι Θράκες.
3. Ἐθνικοί και ἐκκλησιαστικοί ἀγῶνες τῶν Ἑλλήνων τῆς Ροδόπης κατά τό διάστημα 1864-1872.
4. Ἡ Μητρόπολις Τραϊανουπόλεως καί αἱ ἐπισκοπαί αὐτῆς, (διδακτορική διατριβή),
5. Οἱ Ἀρχιερεῖς καί τό Εἰκοσιένα, Α΄ έκδοση  1985 καί  β΄ ἔκδοση 2011.
6. Ὁ «ἀφορισμός» τοῦ Ἀλεξάνδρου Ὑψηλάντη, Α΄έκδοση 1988  καί  β΄ ἔκδοση 2011.
7. Πτυχές ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας μητροπόλεων Θράκης κατά το 1821, τεύχη   τρία (Α-Γ΄ )

8.Ξάνθη, η κυρά της Θράκης, πού διανεμήθηκε σ΄ολους τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Ν. Ξάνθης.

9. Θρακικός αγώνας (1912-1920),
10. Θρακών πάθη  (250-1453),

11-14. Προξενικά αρχεία Θράκης τομ, 4΄ (Α΄ , Β΄, Γ΄, Δ΄)

15. Περί τῆς Θεοτόκου, (ἱστορική καί δογματική ἀνάλυση τοῦ θεματος),

16-17. Ἡ Ἐκκλησία κατά τό 1821, τόμ. Α΄(Ξάνθη 2001) καί Β΄( Ξάνθη 2002), Βραβεῖον Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν.

18. Το Χριστιανικό Πάσχα μέσα στούς αἰῶνες
19. Ὀρθόδοξη Χριστιανική Δογματική καί Συμβολική,
20. Αβδηρα άρχαία και βυζαντινά,
21. Βιστονίδα και Βατοπέδι,

22.Ἐκκλησιαστική ἱστορία τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Ξάνθης καί Περιθεωρίου, Ξάνθη 2009, βραβεῖον Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν.

23. Πομάκοι, καταγωγή και ταυτότητα.
24. Τό Σύμβολόν τῆς πίστεώς μας.
25. Επισκοπική ιστορία των Ι. μητροπόλεων της Δ. Θράκης.
26. Η βυζαντινή καστροπολιτεία Αναστασιούπολη (500-850)-Περιθεώριον (850-1700).
27. Πτυχές της εκκλησιαστικής ιστορίας της Θάσου
28. Τα ελληνικά υποπροξενεία Καραγάτς (Π.Λάγους) και Γκιουμουρτζίνας (Κομοτηνής).
29. Εκκλησιαστική οργάνωση και διοίκηση της Δ. Θράκης κατά την βυζαντινή εποχή.
30. Η αλληλογραφία του μητρ.  Ηρακλείας Ιγνατίου με μοναχούς του Αγ. Ορους (1824-1829).
31. Ο ελληνισμός της επαρχίας του Σαρί Σαμπάν (Χρυσουπόλεως) στα τέλη του 19^ου με αρχές του 20^ου αι.
32. Βαρβαρικές επιδρομές στη Θράκη κατά τον 4^ο και 5^ο μ.Χ. αιώνες.

Με εκτίμηση

Μιχάλης Σπανίδης

Εκδότης-Βιβλιοπώλης

Isbn:978-960-93-6552-9/Σελίδες:270