Μέρος 2ο : Πως οι βεράντες και τα Barbeque θα σώσουν την χώρα από την χρεοκοπία

 Σε προηγούμενο άρθρο μας («Τα παράδοξα του νέου Νόμου για τα αυθαίρετα- Μέρος 1ο: Το πρόστιμο για αυθαίρετα μέχρι 20 μ2», το οποίο υπάρχει στο διαδίκτυο σε αρκετές σελίδες που το φιλοξένησαν) είχαμε θίξει την παράδοξη ρύθμιση για τα αυθαίρετα μέχρι 20 μ2, η οποία οδηγεί σε επιβολή μεγαλύτερου προστίμου για αυθαίρετο 10 μ2 από ότι σε αυθαίρετο 300 μ2! Στο σημερινό άρθρο θα θίξουμε ένα άλλο θέμα, επίσης παράδοξο: το πρόστιμο που αντιστοιχεί στη δήλωση των παραβάσεων που στο νόμο χαρακτηρίζονται με τον γενικό και αόριστο όρο «Λοιπές πολεοδομικές και κτιριοδομικές παραβάσεις».

Είναι γνωστό και έχει γραφτεί επανειλημμένα στον τύπο, ότι ο νέος νόμος για τα αυθαίρετα δεν έγινε για να λύσει ένα σοβαρό κοινωνικό θέμα, αυτό της αυθαίρετης δόμησης, αλλά για να γεμίσει τα άδεια ταμεία του κράτους και μάλιστα άμεσα. Η προθεσμία που δόθηκε για την υποβολή της δήλωσης είναι μέχρι τις 30.11.2011 δηλ. μόλις 2 μήνες από την ισχύ του νόμου. Ο χρόνος είναι απίστευτα μικρός για να προλάβει κάποιος να κάνει σωστά και ολοκληρωμένα την δήλωση. Οι συντάκτες όμως του νόμου βρήκαν την λύση: η δήλωση θα γίνει σε δύο φάσεις. Στη α’ φάση θα κατατεθεί η αίτηση με κατά προσέγγιση δήλωση του μεγέθους του αυθαιρέτου. Στη β΄ φάση (μέχρι 31.3.2012) θα υποβληθούν τα σχέδια (τοπογραφικά , κατόψεις κλπ) από τα οποία θα προκύψει το πραγματικό μέγεθος του αυθαιρέτου, οπότε θα γίνουν και οι ανάλογες προσαρμογές του προστίμου που βγήκε στη α΄ φάση. Με την υποβολή όμως της αίτησης της α΄ φάσης προβλέπεται και η κατάθεση παραβόλου από 500 € μέχρι 6000 € ανάλογα με το μέγεθος του αυθαιρέτου. Από τα ποσά αυτά της α΄ φάσης αναμένεται να γίνει το γέμισμα των ταμείων. Το ποσό που προσδοκάται να συγκεντρωθεί μέχρι τις 30.11.2011 δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο, διότι όπως θα φανεί στην συνέχεια του άρθρου, η έννοια «αυθαίρετο» έχει διευρυνθεί τόσο πολύ, που είναι αδύνατο να βρεθεί έστω και ένας κάτοχος ακινήτου (κατοικίας, διαμερίσματος, γραφείου, καταστήματος, οικοπέδου) που να μην έχει «αυθαίρετο» και άρα να μην υποχρεωθεί να υποβάλει την αίτηση με το σχετικό παράβολο.

Όμως η βιασύνη να ψηφιστεί ο νόμος οδήγησε αναπόφευκτα σε ένα νόμο γεμάτο κενά, ασάφειες και αντιφάσεις.

Ποια αυθαίρετα καλούνται να δηλώσουν οι πολίτες.

Με τον νέο νόμο για τα αυθαίρετα προβλέπονται πολύ βαριές συνέπειες για όσους δεν συμμορφωθούν και δεν δηλώσουν τα αυθαίρετά τους μέχρι τις 310.11.2011: επιβολή πολύ υψηλών προστίμων και απαγόρευση μεταβίβασης του ακινήτου. Τι ακριβώς όμως καλούνται οι πολίτες να δηλώσουν ως «αυθαίρετο»;

Στην συνείδηση του μέσου πολίτη «αυθαίρετο» είναι το κάθε κτίριο που έγινε χωρίς να έχει οικοδομική άδεια ή που έχει μεν οικοδομική άδεια αλλά κατά την κατασκευή έγινε μεγαλύτερο. Για τα αυθαίρετα αυτά ο νόμος ορίζει, ότι το πρόστιμο που θα πρέπει ι να πληρώσει ο ιδιοκτήτης του για να το έχει νόμιμα μέχρι τα επόμενα 30 χρόνια, θα προκύψει με βάση τα τετραγωνικά του αυθαιρέτου, την τιμή ζώνης της περιοχής και 12 συντελεστές που εξαρτώνται από το είδος των παραβάσεων που έχει. Π.χ. αν έγινε χωρίς άδεια ή με υπέρβαση της άδειας, αν έχει ή όχι τις ελάχιστες απαιτούμενες αποστάσεις από τα όρια που οικοπέδου, αν έχει υπερβεί ή όχι την κάλυψη ή την δόμηση που επιτρέπεται στην περιοχή, αν έγινε πριν η μετά από κάποιες ημερομηνίες κλπ.

Στο Παράρτημα όμως του νόμου υπάρχει και μια άλλη κατηγορία παραβάσεων (η 13), για την οποία το πρόστιμο δεν ορίζεται με τον παραπάνω τρόπο αλλά κατ’ αποκοπή σε 500 € ανά παράβαση. Η κατηγορία χαρακτηρίζεται με τον γενικό και αόριστο όρο «Λοιπές πολεοδομικές και κτιριοδομικές παραβάσεις» και όπως διευκρινίστηκε, πρόκειται για τις παραβάσεις των πολεοδομικών κανονισμών και του κτιριοδομικού κανονισμού.

Για να πάρει κανείς μια ιδέα για το τι είδους «αυθαίρετα» είναι αυτά που εντάσσονται στην κατηγορία «Λοιπές πολεοδομικές και κτιριοδομικές παραβάσεις», δεν έχει παρά να διαβάσει τα παραδείγματα υπολογισμού του προστίμου μερικών τέτοιων «αυθαίρετων» κατασκευών, τα οποία έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα του το Υ.ΠΕ.Κ.Α. καθώς και τις «Ερωτο-απαντήσεις» που αναρτά ανά διαστήματα για να διευκρινίσει διάφορα ζητήματα του νόμου.

Οι «Λοιπές Πολοεοδομικές παραβάσεις» που πρέπει να δηλωθούν .

Ως «αυθαίρετα», που εντάσσονται στην κατηγορία «Λοιπές πολεοδομικές και κτιριοδομικές παραβάσεις», αναφέρει ως παραδείγματα η ιστοσελίδα του Υ.ΠΕ.Κ.Α: πλακοστρωμένες ασκεπείς βεράντες, πέργκολες, υπαίθριες ψησταριές και φούρνοι δηλ. τα barbeque (στο παράδειγμα αναφέρονται ως BBQ), εσωτερικά τζάκια, διαμορφώσεις του εδάφους της αυλής, τοιχάκια περίφραξης ψηλότερα από το επιτρεπόμενο ύψος καθώς και όλες τις εργασίες και κατασκευές για τις οποίες προβλέπεται η έκδοση άδειας εργασιών μικρής κλίμακας. Οι εργασίες αυτές, όπως ορίζονται στις διατάξεις για τις άδειες εργασιών μικρής κλίμακας είναι: απλές περιτοιχίσεις από λιθοδομή μέχρι ένα μέτρο, περιφράξεις οικοπέδων και αγρών σε εκτός σχεδίου περιοχές, οριοθετήσεις με πασσάλους των κορυφών του οικοπέδου ή του αγρού, επισκευές όψεων και εσωτερικών ή εξωτερικών επιχρισμάτων, επισκευή ή αντικατάσταση των κιγκλιδωμάτων (κάγκελα), αντικατάσταση κουφωμάτων, επισκευή στέγης, εσωτερικές διαρρυθμίσεις, γεωτρήσεις νερού σε ιδιόκτητα οικόπεδα εντός ή εκτός οικισμού ή σε αγρούς, τοποθέτηση κλιματιστικών και τοποθέτηση ηλιακών θερμοσιφώνων.

Αν κάποιες από τις παραπάνω κατασκευές έγιναν χωρίς άδεια τότε θεωρούνται «αυθαίρετες». Άραγε ποιος έβγαλε άδεια για να βάλει κλιματιστικό; Ή για να κάνει στη αυλή του μια ψησταριά; Ή για να κάνει μια κληματαριά (πέργκολα); Για να στρώσει με τσιμέντο ένα χώρο για να αφήνει το αυτοκίνητο για να μην είναι στις λάσπες; Για να αλλάξει την εξώπορτα και να βάλει θωρακισμένη; Για να βάλει πασσάλους στις κορυφές του χωραφιού του; Για να αλλάξει τα φθαρμένα κάγκελα; Να λοιπόν πως θα γεμίσουν τα άδεια ταμεία: από τα «αυθαίρετα» κλιματιστικά και τα BBQ!

Οι «Λοιπές Κτιριοδομικές παραβάσεις» που πρέπει να δηλωθούν . 

Ας δούμε τώρα και τις «Κτιριοδομικές» παραβάσεις δηλ. τις παραβάσεις του Κτιριοδομικού Κανονισμού. Εδώ ο κατάλογος είναι ατελείωτος. Ενδεικτικά μόνο: ύψος ορόφου κυρίας χρήσης μικρότερο από 2,40 μ., ύψος βοηθητικού χώρου (αποθήκη, γκαράζ κλπ) μικρότερο από 2,20 μ., τοίχοι και κουφώματα με ηχομόνωση κατώτερη των ορίων του κανονισμού, τοίχοι και παράθυρα με θερμομόνωση κατώτερη των ορίων του κανονισμού, σκάλες με ύψος ή πλάτος σκαλοπατιού μικρότερο ή μεγαλύτερο από τα όρια του κανονισμού, λοξά σκαλοπάτια που στην άκρη είναι πιο στενά από 7 εκ., ράμπες με κλίση πάνω από 12,5%, στηθαία ή κάγκελα κάτω από 1,00 μ, στηθαία πάνω από 1,20 μ, παράθυρα μεγαλύτερα ή μικρότερα από όσο προέβλεπε η άδεια.

Το πρόστιμο για τις «Λοιπές πολεοδομικές και κτιριοδομικές παραβάσεις».

 Πως υπολογίζεται όμως το πρόστιμο αυτών των «αυθαίρετων» κατασκευών; Στο Παράρτημα του νόμου (και όχι στον ίδιο τον νόμο) ορίζεται ότι: «Οι παραβάσεις του πολεοδομικού και κτιριοδομικού κανονισμού έχουν πρόστιμο 500 € ανά παράβαση». Αν δηλ. οι παραβάσεις είναι 4 τότε το πρόστιμο θα είναι 4x500= 2000 €. Στις επεξηγήσεις του Παραρτήματος ορίζεται ότι ο αριθμός των παραβάσεων θα υπολογίζεται ως εξής: αν το κόστος του «αυθαιρέτου» είναι μέχρι 5.000 €, τότε θεωρείται ότι έγινε μια «Λοιπή Πολεοδομική και Κτιριοδομική» παράβαση» και άρα το πρόστιμο θα είναι 1×500= 500 €. Αν το κόστος είναι πάνω από 5.000 € και μέχρι 10.000 €, τότε θεωρείται ότι έγιναν δύο «Λοιπές Πολεοδομικές και Κτιριοδομικές» παραβάσεις και άρα το πρόστιμο θα είναι 2×500= 1.000 €. Δηλ. κάθε 5.000 € είναι και μια παράβαση. Εννοείται ότι οι διάφορες «παραβάσεις» υπολογίζονται ανεξάρτητα και δεν αθροίζονται. Δηλ. μια βεράντα κόστους 2.000 €, ένα BBQ 600 € και μια πέργολα 1.000 € μπορεί όλα μαζί να κάνουν 3.600 € δηλ. λιγότερο από 5.000 € αλλά μετρούνται σαν 3 παραβάσεις!

Καλλίτερα αυθαίρετη αποθήκη 185 μ2 παρά «αυθαίρετο» barbeque.

Πέραν του παράλογου της υποχρέωσης δήλωσης τέτοιων «αυθαιρέτων», είναι εντελώς ανορθόδοξος και παράλογος ακόμη και ο τρόπος υπολογισμού του προστίμου τους, δηλ. των 500 € ανά παράβαση. Για να φανεί το μέγεθος της αυθαιρεσίας αυτής του νόμου (αλήθεια πότε θα ψηφιστεί ένας νόμος για την υποβολή προστίμου στους «αυθαίρετους» νόμους;) ας δούμε με βάση τον ίδιο τον νόμο τι μεγέθους κτίρια (δηλ. πραγματικά αυθαίρετα) θα πλήρωναν πρόστιμο 500 €. Ο υπολογισμός έγινε για αυθαίρετο σε οικισμό με τιμή ζώνης 600 €, δηλ. στη μεγάλη πλειοψηφία των οικισμών της χώρας.

• Αυθαίρετη επέκταση πριν τις 31/1/1983 σε νόμιμη ισόγεια κατοικία κατά 92 μ2. Το πρόστιμο σύμφωνα με τον νόμο είναι 496,80 €.
• Αυθαίρετη ανέγερση πριν τις 31/1/1983 ισόγειας κατοικίας 46 μ2. Το πρόστιμο σύμφωνα με τον νόμο είναι 496,80 €
• Αυθαίρετη επέκταση πριν τις 31/12/2003 σε νόμιμη ισόγεια κατοικία κατά 17 μ2. Το πρόστιμο σύμφωνα με τον νόμο είναι 489,60 €
• Αυθαίρετη επέκταση πριν τις 31/1/1983 νόμιμης ισόγειας αποθήκης κατά 185 μ2. Το πρόστιμο σύμφωνα με τον νόμο είναι 498,15 €
• Αυθαίρετη ανέγερση πριν τις 31/1/1983 ισόγειας αποθήκης 61 μ2. Το πρόστιμο σύμφωνα με τον νόμο είναι 494,10 €
• Αυθαίρετη επέκταση πριν τις 31/12/2003 κατά 23 μ2 νόμιμης ισόγειας αποθήκης. Το πρόστιμο σύμφωνα με τον νόμο είναι 496,80 €
• Αυθαίρετη ανέγερση πριν τις 31/12/2003 ισόγειας αποθήκης 11μ2. Το πρόστιμο σύμφωνα με τον νόμο είναι 475,20 €

Πως είναι δυνατόν ένα «αυθαίρετο» barbeque, που συνήθως δεν έχει επιφάνεια πάνω από 1-2 μ2, να υποχρεώνεται σε πρόστιμο μεγαλύτερο από όλες τις παραπάνω αυθαίρετες κατασκευές;   Αν το barbeque ήταν αποθήκη 2 μ2 το πρόστιμο θα ήταν 16,20 € (αν είχε γίνει πριν τις 312/1/1983) ή 86,40 € (αν είχε γίνει πριν τις 31/12/2003). Και ελπίζει ο νομοθέτης ότι θα βρεθούν πολίτες που θα δηλώσουν τέτοια «αυθαίρετα»; Ή μήπως θα πρέπει οι πολίτες, για να μην θεωρηθούν «παράνομοι» αν δεν τα δηλώσουν, να τα κρύψουν μέσα σε πρόχειρες κατασκευές ώστε να τα δηλώσουν ως αποθήκες αποφεύγοντας το παράλογο πρόστιμο των 500 €; 

Και αν δεν δηλωθούν οι «Λοιπές πολεοδομικές και κτιριοδομικές παραβάσεις»;

   Ο Νόμος για τη περίπτωση των κτιρίων είναι σαφής: επιβάλλεται α) «Πρόστιμο ανέγερσης σε ποσοστό 30% επί της αξίας του αυθαιρέτου, όπως αυτή υπολογίζεται με βάση την επιφάνεια του αυθαιρέτου επί την τιμή ζώνης που ισχύει στην περιοχή του ακινήτου, σύμφωνα με το σύστημα αντικειμενικών αξιών του Υπουργείου Οικονομικών κατά το χρόνο διαπίστωσης της παράβασης» και β) « Πρόστιμο διατήρησης σε ποσοστό 5% επί της αξίας του αυθαιρέτου, όπως αυτή υπολογίζεται με βάση την επιφάνεια του αυθαιρέτου επί την τιμή ζώνης που ισχύει στην περιοχή του ακινήτου, σύμφωνα με το σύστημα αντικειμενικών αξιών του Υπουργείου Οικονομικών κατά το χρόνο διαπίστωσης της παράβασης, το οποίο επιβάλλεται για κάθε έτος διατήρησης του κτιρίου από την ανέγερσή του ή την εγκατάσταση της χρήσης μέχρι την κατεδάφιση των κατασκευών και την επαναφορά της χρήσης ή την έκδοση ή αναθεώρηση οικοδομικής αδείας».

Για τις «Λοιπές πολεοδομικές και κτιριοδομικές παραβάσεις» όμως που δεν θα δηλωθούν δεν προβλέπει απολύτως τίποτα!. Ποιος ο λόγος λοιπόν να τις δηλώσει κανείς;

 Τέτοιο πρωτοφανές κενό νόμου δεν έχει άλλη εξήγηση παρά μόνο αυτό που λέχθηκε στην αρχή του άρθρου: την βιασύνη και την προχειρότητα στην σύνταξή του.  

Τελικά τι επιδιώκεται με τον νέο νόμο για τα αυθαίρετα;

Αν κάποιος μπει μέσα σε ένα κτίριο ή σε ένα οικόπεδο θα καταγράψει δεκάδες «Λοιπές πολεοδομικές και κτιριοδομικές παραβάσεις». Αν για κάθε μια εισπραχθεί πρόστιμο 500 €, είναι προφανές ότι θα συγκεντρωθεί ένα αρκετά μεγάλο ποσό. Αυτό όμως είναι η καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης; Και αν η κρατική μηχανή ασχολείται με τα κλιματιστικά, τις βεράντες και τα BBQ, όπως και γινόταν τόσα χρόνια, είναι λογικό να μην μένει καιρός για τις αυθαίρετες βίλες και τα ξενοδοχεία. Το ίδιο όπως έκανε τόσα χρόνια και το ΣΔΟΕ με τον βαρύγδουπο τίτλο «Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος». Γύριζε στις γειτονιές για να καταπολεμήσει το «έγκλημα» στα συνοικιακά Μίνι-Μάρκετ και δεν είχε καιρό να ασχοληθεί με το λαθρεμπόριο καυσίμων ή την είσπραξη των οφειλών από τους μεγαλο-οφειλέτες.

Κάποτε το «μέτρο» και η «κοινή λογική» θα πρέπει να ξαναεπιστρέψει στην χώρα. Δυστυχώς η περίπτωση αυτού τού νόμου δεν είναι η μοναδική. Αν θέλουν πραγματικά να καταπολεμήσουν την αυθαίρετη δόμηση, πρέπει να αφήσουν στην άκρη τις βεράντες και τα BBQ και να ασχοληθούν με τα πραγματικά αυθαίρετα. Και αν μας αποδείξουν ότι κατάφεραν να εισπράξουν τα πρόστιμα από τις αυθαίρετες βίλες και τα ξενοδοχεία, και ότι δεν θα προστεθούν και αυτά στον κατάλογο με τις ανείσπραχτες οφειλές, τότε και μόνο να στραφούν στα κλιματιστικά, στις βεράντες και στα ΒΒQ μας.

Τριαντάφυλλος Σφυρής
Πολιτικός Μηχανικός
tsfiris@gmail.com