Το κεντρικό θέμα των μαθημάτων στο δεύτερο τετράμηνο Φεβρουαρίου – Μαΐου 2017 είναι: Η Επιστήμη και η Τεχνολογία στην Αρχαία Ελλάδα

Η παρακολούθηση στο τμήμα Ιστορίας και Πολιτισμού Θράκης είναι δωρεάν.

Διδάσκων καθηγητής: Θανάσης Μουσόπουλος, Φιλόλογος-Συγγραφέας

Τετάρτη 8 Μαρτίου 

1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Θεόφραστος

Μετά από τη μελέτη κειμένων του Ιπποκράτη περνούμε στον Θεόφραστο, σημαντικό μαθητή του Αριστοτέλη και την προσέγγιση αποσπασμάτων από το έργο του Περί φυτικών Ιστοριών. Στη συνέχεια θα εξετάσουμε το έργο του Ευκλείδη που έζησε γύρω στο 300 π.Χ.

Ο Θεόφραστος ο Ερέσιος (371 π.Χ. – περ. 287/5 π.Χ.) ήταν φιλόσοφος της αρχαιότητας. Διαδέχτηκε τον Αριστοτέλη στη διεύθυνση της Περιπατητικής Σχολής. Το έργο του Θεόφραστου ήταν ιδιαίτερα πλούσιο, καθώς εκτιμάται πως έγραψε συνολικά περίπου 240 έργα τα οποία πραγματεύονται ένα πλήθος θεμάτων γύρω από την Ηθική, τη Λογική, τη ρητορική, την ιστορία των επιστημών ή τη μεταφυσική και κυρίως τη Βοτανική και τη Ζωολογία. Σήμερα σώζονται κυρίως αποσπάσματα του έργου του αλλά και ορισμένα πλήρη κείμενα που είναι οι Περί Φυτών Ιστορίας (9 βιβλία), τα Περί Φυτών Αιτιών (6 βιβλία) καθώς και το πιο γνωστό του έργο, οι Χαρακτήρες. Τα δύο πρώτα έργα αποτελούν μάλλον τα πρώτα συγγράμματα στον τομέα της Βοτανικής, την εποχή της αρχαιότητας και μέχρι τον Μεσαίωνα. Στους Χαρακτήρες, ο Θεόφραστος περιγράφει τα εσωτερικά και ψυχικά γνωρίσματα ανάλογα με το ήθος των ανθρώπων.

2. ΙΣΤΟΡΙΑ / ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΘΡΑΚΗΣ

Η νεοελληνική ιστοριογραφία του εικοστού αιώνα στηρίζεται και συνεχίζει την πορεία του 19ου αιώνα. Οι ιστορικοί Σπυρίδων Ζαμπέλιος και Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος είναι ουσιαστικά οι θεμελιωτές της νεότερης ελληνικής ιστορίας στη βάση της εθνικής συνέχειας και της διαίρεσης της ιστορίας μας σε τρεις περιόδους: αρχαία – μέση – νέα.

Στα τέλη του 19ου – αρχές 20ου αι. περιοδικά και εφημερίδες ασχολούνται με θέματα ιστορίας, τόσο στην Αθήνα όσο και στα κέντρα του υπόδουλου ελληνισμού. Πολλοί ιστορικοί δρουν εκτός πανεπιστημίου Αθηνών. Στη μεσαιωνική και νεότερη ιστορία συνέβαλε ο Κωνσταντίνος Σάθας (1842 – 1914). Σταθμός στη νεοελληνική ιστοριογραφία είναι ο κερκυραίος Σπυρίδων Λάμπρος, ο συνάδελφός του Παύλος Καρολίδης και ο μαθητής του Λάμπρου Κωνσταντίνος Άμαντος που διετέλεσε μαθητής του Κρουμπάχερ. Αναφέρουμε επίσης τον αθηναιογράφο νεοελληνιστή Δ. Γρ. Καμπούρογλου που εκτός των άλλων και σημαντικών έγραψε περίφημες σελίδες για την αττική γη. Ένας άλλος λογοτέχνης ο Γιάννης Βλαχογιάννης που διέσωσε το Μακρυγιάννη συνέβαλε και στην ίδρυση το 1914 των Γενικών Αρχείων του Κράτους.

Το 1922 είναι μια τομή στην πορεία του νέου ελληνισμού. Αλλάζει εν μέρει ο προσανατολισμός των ιστορικών, χωρίς να εγκαταλείπουν εντελώς τη γραμμή Παπαρρηγόπουλου. Στα πλαίσια μελέτης όλων των επιπέδων πραγματικότητας δραστηριοποιούνται ο Ανδρέας Ανδρεάδης στην οικονομική ιστορία, ο Διονύσιος Ζακυνθηνός στη συνεξέταση των πολιτικών γεγονότων, της δημογραφίας και της οικονομικής ζωής, καθώς και ο Μ. Σακελλαρίου με έμφαση στην κοινωνιολογική διάσταση.

Η μαρξιστική σκέψη ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα επηρέασε την ευρωπαϊκή ιστοριογραφία. Στην Ελλάδα βασικός εκφραστής αυτού του ρεύματος είναι ο Γιάννης Κορδάτος (1891 – 1961) που παρουσίασε ποικίλα έργα στηριγμένα στον ιστορικό υλισμό, με θετικές και αρνητικές πλευρές. Την ίδια περίοδο δραστηριοποιούνται οι Γεώργιος Ασπρέας, Διονύσιος Κόκκινος και Ν. Βλάχος (ασχολήθηκε με θεωρητικά θέματα της ιστορίας). Κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα επικρατεί η νέα αντίληψη για την ιστορία. Το 1977 εκδίδεται το συλλογικό έργο «Η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» από την Εκδοτική Αθηνών. Δύο ιστορικοί της περιόδου μετά το 1960 με σημαντική συμβολή είναι ο Νίκος Σβορώνος και ο Κ.Θ.Δημαράς (στους οποίους αφιερώσαμε δύο προηγούμενα μαθήματα).

Τα μαθήματα των Αρχαίων Ελληνικών για ενηλίκους πραγματοποιούνται στις 18:15-20:00 και Ιστορίας Λαογραφίας της Θράκης πραγματοποιούνται στις 20:15-21:00 στο αναγνωστήριο «Κυριάκος Σταματιάδης» της βιβλιοθήκης του Ιδρύματος στην καπναποθήκη «Π», στην οδό Καπνεργατών 9 στην Ξάνθη